1
00:00:01,501 --> 00:00:04,104
SORGINA

2
00:00:04,270 --> 00:00:10,243
Zinema-emanaldi historiko-kultural
bat, zazpi zatitan.

3
00:00:14,014 --> 00:00:23,023
Benjamin Christensek idatzi eta
egin zuen film hau 1919-1921ean.

4
00:00:23,056 --> 00:00:27,961
Eskerrak ematen dizkiot Johan
Ankerstjerne-ri argazkiagatik…

5
00:00:28,028 --> 00:00:31,598
…eta Richard Louw jaunari
eszenaratzeagatik.

6
00:00:31,631 --> 00:00:36,336
Nire informazio-iturri nagusiak
antzokiko egitarauan aipatzen dira.

7
00:00:36,336 --> 00:00:40,073
Bila dezagun
mistizismoaren historian…

8
00:00:40,073 --> 00:00:46,446
…eta saia gaitezen Sorgina deitzen
den kapitulu misteriotsua agertzen.

9
00:00:55,355 --> 00:01:03,763
Sorginkerian sinestea giza arraza
bezain zaharra izango da.

10
00:01:03,863 --> 00:01:09,836
Antzinako gizakiak ulertzen ez zuen
zerbaiti aurre egin behar zionean…

11
00:01:09,869 --> 00:01:14,274
…hau zen beti haren azalpena:
sorginkeria eta espiritu gaiztoak.

12
00:01:14,274 --> 00:01:19,779
Hurrengo irudietako fantasiek
gaixotasunak eragiten zituztela…

13
00:01:19,813 --> 00:01:24,818
…uste zuten Pertsian.

14
00:01:36,496 --> 00:01:43,470
Rawlinson ingelesak eta Maspero
frantsesak erakutsi zizkiguten…

15
00:01:43,503 --> 00:01:51,144
…antzinako zibilizaziorik
zaharreneko espiritu gaiztoak.

16
00:02:10,396 --> 00:02:13,466
Espiritu gaiztoetan
eta sorginkerian sinesteak…

17
00:02:13,500 --> 00:02:18,338
…munduaren mistizismoari buruzko
ume-sinesteekin zerikusia du.

18
00:02:25,178 --> 00:02:30,984
Hemen ikusten da nola ikusten zuten
egiptoarrek lurraren forma.

19
00:02:40,360 --> 00:02:43,963
Egiptoarrek ezagutzen zituzten
lurralde eta itsaso guztiak…

20
00:02:43,997 --> 00:02:48,034
…mendi handiz inguratuta zeuden,
nonbait.

21
00:02:50,870 --> 00:02:52,939
Zerua altzairuz egina zegoen…

22
00:02:53,039 --> 00:02:56,843
…eta mendi handitan sartutako
zutabe handiek eusten zioten.

23
00:03:05,018 --> 00:03:09,722
Izarrak lanparak ziren, ilara
sendoetan zerutik zintzilikatuak.

24
00:03:14,761 --> 00:03:17,997
Antzinako
beste sineste batzuen arabera…

25
00:03:18,031 --> 00:03:21,668
…zerua ganga bat zen,
eta lurra terrazatan zegoen.

26
00:03:32,512 --> 00:03:35,381
Historiaurreko garaiko
espiritu gaiztoak…

27
00:03:35,381 --> 00:03:39,852
…umeak tentatzen zituzten deabru
bihurtu ziren Erdi Aroan.

28
00:04:01,608 --> 00:04:04,577
Deabruak Lurraren barruan
bizi ziren.

29
00:04:04,677 --> 00:04:10,383
Eta Lurra, haientzat, esfera
geldi bat zen unibertsoaren erdian.

30
00:04:13,453 --> 00:04:16,756
Lurretik eta hango uretatik kanpo…

31
00:04:22,295 --> 00:04:26,199
…Erdi Aroko gizakiak aire-geruza bat
irudikatzen zuen, aurrenik…

32
00:04:32,639 --> 00:04:35,308
…eta, gero, su-geruza bat.

33
00:04:40,647 --> 00:04:45,518
Eta, sutik harago, planetak
imajinatzen zituen, geldirik.

34
00:04:56,329 --> 00:05:01,134
Planeta bakoitza bere esfera garden,
mugikorrari atxikia zegoen.

35
00:05:07,540 --> 00:05:13,313
Eta planeta-zeruetatik harago
izar finkoak zeuden, beren zeruan.

36
00:05:25,892 --> 00:05:29,062
Guztiaren gainetik,
hamargarren kristalezko zeruan…

37
00:05:29,062 --> 00:05:32,065
…Ahalguztiduna eserita dago,
9 aingeru-abesbatzaz inguratua…

38
00:05:36,502 --> 00:05:40,239
…eta Hark ibilarazten du
munduaren makineria.

39
00:05:57,690 --> 00:06:02,362
Lurraren sakonenean infernua dago,
eta han oinazetzen dira betierean…

40
00:06:02,462 --> 00:06:05,798
…deabruak tentatutako haiek.

41
00:06:13,039 --> 00:06:16,943
Hurrengo irudiaren goialdean
deabruak ikusten dira…

42
00:06:16,943 --> 00:06:22,582
…kondenatuak
pertz handitan ipintzen.

43
00:06:30,423 --> 00:06:35,461
Bekatari bat sutara bota dute
pertzetako baten azpira.

44
00:06:42,335 --> 00:06:46,806
Deabru batek adar baten barruko
sufre ikaragarria isurtzen dio…

45
00:06:46,973 --> 00:06:48,474
…eztarritik gizon bati.

46
00:06:53,613 --> 00:06:58,651
Bi munstrok bi kondenatu torturatzen
dituzte beren hortz zorrotzekin.

47
00:07:04,223 --> 00:07:08,728
Infernuaren deskribapen bitxi,
zahar eta mekaniko bat aurkitu dut…

48
00:07:08,728 --> 00:07:12,432
…Erdi Aroko sinesteak
ondo erakusten dizkiguna.

49
00:07:29,649 --> 00:07:34,353
Begira zer-nolako grinaz zaintzen
duten deabruek pertz azpiko sua!

50
00:07:40,493 --> 00:07:48,134
Deabru hauek eta infernu hau
kezka larria ziren Erdi Arokoentzat.

51
00:07:56,442 --> 00:08:00,346
Sorginek itun kriminal bat
sinatu omen zuten deabruarekin…

52
00:08:00,346 --> 00:08:03,182
…eta horregatik erretzen zituzten.

53
00:08:09,522 --> 00:08:11,891
Irudiaren goialdean
airean dagoen izakia deabru bat da…

54
00:08:11,891 --> 00:08:15,228
…sorgina hartu,
eta airean eramango du.

55
00:08:22,335 --> 00:08:25,438
Irudi hau, eta hurrengo batzuk,…

56
00:08:25,438 --> 00:08:30,510
…"Deutsches Leben der Vergangenheit
in Bildern" liburuan aurkitu ditut.

57
00:08:36,282 --> 00:08:39,385
Irudi honetan, sorgin bat
aizkora baten kirtena jezten ari da.

58
00:08:43,689 --> 00:08:47,193
Hurrengo irudian, sorgin batek
gizon baten zapata sorgindu du.

59
00:08:53,966 --> 00:08:57,036
Sorginek elkarrekin biltzeko
ohitura zuten.

60
00:09:03,276 --> 00:09:05,611
Bileraren ondoren, batzuetan
ukuilu batean ezkutuan sartu…

61
00:09:05,611 --> 00:09:09,015
…eta behi bat sorgintzen zuten.

62
00:09:14,420 --> 00:09:17,890
Marrazki azpian ageri den
markatxoa atean grabatzen zuten…

63
00:09:17,890 --> 00:09:21,594
…sorginen aurkako babes gisa.

64
00:09:25,665 --> 00:09:28,367
Marrazki zahar eta baldar honetan,
azti bat eta sorgin bat…

65
00:09:28,367 --> 00:09:30,336
…arao egiten ari dira
herri bati su emateko.

66
00:09:39,078 --> 00:09:41,981
Sorgin-hautsen
eta edabe magikoen bidez…

67
00:09:41,981 --> 00:09:45,184
…sorginek
gaixotasunak eragiten omen zituzten.

68
00:09:52,224 --> 00:09:54,860
Erreparatu
gaixoa biluzik datzala ohean.

69
00:09:54,860 --> 00:09:57,797
Hori zen ohitura garai zaharretan.

70
00:10:02,134 --> 00:10:05,504
Sorgina biluzik omen zegoen
deabruekin dantzatzen zenean…

71
00:10:05,504 --> 00:10:09,508
…"Sorginen Sabbath"
deitzen zitzaion hartan.

72
00:10:18,217 --> 00:10:20,786
"Sabbath"era
joan nahi zuten emakumeak…

73
00:10:20,786 --> 00:10:23,990
…ezkutuan joaten ziren
sorginarengana…

74
00:10:30,062 --> 00:10:33,499
…"sorginaren ukendua"
lepoan igurztera.

75
00:10:40,039 --> 00:10:43,643
Ukenduaren indar magikoaz
airean hegan egin zezaketen.

76
00:11:00,459 --> 00:11:05,197
Bourneville eta Teinturier frantses
medikuen laneko irudi hauek…

77
00:11:05,331 --> 00:11:08,768
…"Sorginen Sabbath" agertzen dute,
deabruzko festa misteriotsua…

78
00:11:08,768 --> 00:11:10,903
…milaka emakumek
joan nahi izaten duena.

79
00:11:10,903 --> 00:11:14,607
Sabbathen, aztiek eta sorginek
barre egiten diote gurutze santuari.

80
00:11:20,346 --> 00:11:25,451
Deabru-izenez bataiatzen du
deabruak parte-hartzaile bakoitza.

81
00:11:31,023 --> 00:11:34,593
Gero, otordu zeremoniatsu bat
egiten dute.

82
00:11:40,433 --> 00:11:44,036
Sabbatheko otordua urkatuen
gorpuekin prestatzen zen maiz.

83
00:11:51,610 --> 00:11:56,582
Atzealdean musu emanez, begirunez
agurtu behar zuten sorginek deabrua.

84
00:12:08,561 --> 00:12:11,097
Deabruekin dantza alai bat
egin ondoren…

85
00:12:11,097 --> 00:12:14,066
…sorginak hegan etxeratzen ziren
egunsentian.

86
00:12:24,477 --> 00:12:27,213
Erdi Aroko eta Berpizkundeko
margolan ospetsu askotan…

87
00:12:27,213 --> 00:12:30,950
…eszena hauek ageri dira.

88
00:13:17,730 --> 00:13:20,399
Jarraituko du.

89
00:13:20,800 --> 00:13:22,935
SORGINA
2. zatia

90
00:13:23,035 --> 00:13:28,607
Goazen orain irudimenez sorgin baten
lur azpiko bizilekura, 1488an.

91
00:13:57,403 --> 00:14:00,339
"Gaurko gauean izarrek
distiratzen dute urkatuen muinoan".

92
00:14:53,659 --> 00:14:58,597
"A zer kiratsa! Lapur honen gorpua
denbora gehiegi egon da zintzilik".

93
00:15:26,292 --> 00:15:29,695
"Lapurraren hatza
lehorregia dagoenean…

94
00:15:29,695 --> 00:15:33,532
…ezin dio sendatze-indarrik eman
garagardoari".

95
00:16:50,009 --> 00:16:54,146
"Azkar ireki, Karna,
kaleko inork ikus ez nazan".

96
00:17:18,037 --> 00:17:20,639
"Karna, prestatuko didazu
maitasun-edabe bat…

97
00:17:20,672 --> 00:17:24,376
…gizon elizkoi batengan
boterea emango didana?"

98
00:17:37,656 --> 00:17:39,892
"Tori edabea,
ilargi betean prestatua…

99
00:17:39,892 --> 00:17:43,529
…katu-kakarekin
eta uso-bihotzarekin".

100
00:17:49,201 --> 00:17:54,406
"Gizonaren edariari tanta bat bota,
eta berehala bigunduko dio bihotza".

101
00:18:39,485 --> 00:18:42,654
"Emango al didazu
edabe indartsuago bat?"

102
00:18:47,793 --> 00:18:52,531
"Gizona desioz erotzea nahi baduzu…

103
00:18:57,236 --> 00:19:02,741
"…tori edabe hau, maiatzean egina,
txolarre ar gazte jostari batekin".

104
00:20:44,276 --> 00:20:49,581
"Tori zure txanpona, dontzeila!
Usaindu lehenengo nire ukendua!"

105
00:20:59,091 --> 00:21:04,496
"Ukendu ona da, gau batean
Brockenera joango bazina".

106
00:21:07,899 --> 00:21:12,137
"Monje elizkoia
zure gelara joango zaizu…

107
00:21:12,137 --> 00:21:15,941
…zeure burua
ukendu honekin iguzten baduzu".

108
00:21:20,445 --> 00:21:23,515
"Airean hegan
elkarrekin joango zarete gauez…

109
00:21:23,515 --> 00:21:26,752
…eta musu sutsu asko
emango dizkizu".

110
00:23:16,561 --> 00:23:19,398
"Entzun anaia,
ez al genuke otoitz egin behar…

111
00:23:19,398 --> 00:23:21,767
…ekintza sutsu honi ekin aurretik?"

112
00:23:26,705 --> 00:23:31,743
"Birjina Santua, barkaiguzu giza
gorpu hau labanaz irekitzeagatik!"

113
00:23:34,713 --> 00:23:40,218
"Ez gaitu gehiegizko jakin-minak
ekarri hildako bekatari honengana…

114
00:23:43,755 --> 00:23:52,097
…gaixotasun izugarri askoren
zergatia argitu nahiak baizik".

115
00:24:27,399 --> 00:24:33,038
"Lagundu! Etorri azkar! Bi sorginek
hilerriko bakea bortxatu dute".

116
00:24:35,707 --> 00:24:40,979
Horrelakoa zen Erdi Aroa:
Sorginkeria eta deabrukeria nonahi.

117
00:24:40,979 --> 00:24:44,516
Eta horregatik gertatzen ziren
gauza bitxiak.

118
00:25:06,104 --> 00:25:11,576
"Ez ausartu jende zintzoaren
hezurrak sorgintzen, emakume alua!"

119
00:25:15,981 --> 00:25:21,887
"Kontuz ibili! Orain zure aho zikina
zabalik egongo da betiko".

120
00:25:44,876 --> 00:25:49,247
Erdi Aroko jendeak hain sineste
sendoa du deabruarengan…

121
00:25:49,247 --> 00:25:52,317
…non bere burua agertzen baitu
bizitza errealean.

122
00:26:11,336 --> 00:26:15,373
Deabrua nonahi dago,
itxura desberdinetan.

123
00:26:15,373 --> 00:26:20,512
Amesgaiztoa, deabru amorratua,
seduzitzailea, maitalea…

124
00:27:54,873 --> 00:27:57,575
Deabruaren emaztea gaztea
eta ederra da batzuetan…

125
00:27:57,575 --> 00:27:59,944
…baina zaharra, behartsua eta
miserablea izaten da gehienetan.

126
00:28:20,098 --> 00:28:23,301
Sutan erreko ote zaituzten beldur
horditzen al zara gauero edariz…

127
00:28:23,301 --> 00:28:26,738
…Erdi Aroko emakume gajoa?

128
00:28:43,722 --> 00:28:47,592
Etxeratze-agindua jotzean, errautsak
su guztiak estali dituenean…

129
00:28:47,592 --> 00:28:50,729
…deabrua Apeloneren bila doa
abentura baterako.

130
00:29:42,981 --> 00:29:46,184
Han goian dago
Apeloneren amets-gaztelua.

131
00:29:46,184 --> 00:29:50,221
Eta han aseko ditu deabruak
haren desio sekretu guztiak.

132
00:34:01,773 --> 00:34:04,275
Jarraituko du.

133
00:34:04,809 --> 00:34:06,911
SORGINA
3. zatia

134
00:34:06,978 --> 00:34:11,783
"Richter und Rechtspflege in der
deutschen Vergangenheit"en…

135
00:34:11,783 --> 00:34:15,053
…sorgin-epaileak
lanean ageri dira.

136
00:34:27,665 --> 00:34:31,169
Sorgintzat susmatutako emakume bat
uretara bota dute…

137
00:34:31,169 --> 00:34:32,570
…erruduna edo errugabea den
frogatzeko.

138
00:34:40,545 --> 00:34:44,749
Edward Fuchs-ek
"Sittengeschichte"n erakusten digu…

139
00:34:44,749 --> 00:34:46,951
…nola lotzen duten emakume akusatua.

140
00:34:52,390 --> 00:34:57,462
Bi borrerok arraunez daramate
ur sakonetara.

141
00:35:03,835 --> 00:35:06,137
Flotatzen badu, uretatik atera,
eta erre egingo dute.

142
00:35:06,137 --> 00:35:09,173
Hondoratzen bada, epaileek Jainkoa
eskertuko dute errugabea delako.

143
00:35:15,446 --> 00:35:19,016
Sorgin-epaiketa oso bat
kontatuko dut orain…

144
00:35:19,016 --> 00:35:22,987
…Aita Santuak Alemaniara sorgin-
epaileak bidali zituen garaikoa.

145
00:35:41,772 --> 00:35:45,409
"Nire senarra ez zen
zorabiatuta eroriko…

146
00:35:45,409 --> 00:35:47,712
…sorgin batek suntsitu ez balu!"

147
00:35:49,914 --> 00:35:55,453
"Kontsola zaitez, Anna. Berunaren
indarrak aurki argituko digu egia".

148
00:36:38,996 --> 00:36:41,632
"O, Saturno boteretsua,
utziozu berun honi guri argitzen…

149
00:36:41,632 --> 00:36:44,435
…ea Jesper, inprimatzailea,
sorgindu ote duten".

150
00:37:23,407 --> 00:37:30,314
"Berunaren itxuran ageri da
haren zorabioa sorginkeria dela".

151
00:38:20,398 --> 00:38:23,834
"Non aurkituko dugu, ordea,
zorigaiztoko sorgina?"

152
00:38:26,937 --> 00:38:31,309
"Sorgin hori ikus zenezake;
lehen ikusi nahi zenuen…"

153
00:38:38,916 --> 00:38:41,052
"…lehen ikusi nahi nuen".

154
00:39:00,438 --> 00:39:04,809
"Jainko Jauna! Ez dizut
etortzen entzun, Maria".

155
00:39:08,112 --> 00:39:13,584
"Dontzeila maitea, erruki nitaz,
atez ateko eskale gajo honetaz!"

156
00:39:17,121 --> 00:39:19,590
"Goseak bazaude, Maria,
eseri, mesedez".

157
00:39:41,245 --> 00:39:44,248
"Tira, jan orain, ahal baduzu,
Jesukristoren izenean!"

158
00:40:13,444 --> 00:40:17,448
"Kontuz, ahizpa gaztea, emakume
horrek deabruzko begiak ditu".

159
00:41:43,133 --> 00:41:45,870
"Inkisizioko zerbitzaririk
gazteenak ezin du hitzik trukatu…

160
00:41:45,870 --> 00:41:47,638
…dontzeila arrotz batekin".

161
00:42:50,935 --> 00:42:52,303
"Zer zoragarria!"

162
00:42:52,303 --> 00:42:55,940
"Suak bezala erre nau dontzeila
gazteak besotik heldu didanean".

163
00:43:07,418 --> 00:43:12,389
"Badakizu, neska gaztea,
emakume hori salatzen ari zarela!"

164
00:43:15,626 --> 00:43:20,631
"Gurutze Santuagatik zin egin ez
dagoela etsaitasunik zuen artean!"

165
00:43:47,558 --> 00:43:53,998
"Mugi, galai gazteak, ez gaitzala
sorgindu, oinak aireratu aurretik".

166
00:44:18,355 --> 00:44:23,093
"Merezi duzun heriotza beroa
izango duzu, deabruaren maitalea!"

167
00:44:36,707 --> 00:44:39,309
Jarraituko du.

168
00:44:39,777 --> 00:44:41,945
SORGINA
4. zatia

169
00:44:41,979 --> 00:44:45,015
Akusatuak sorgin-tresnarik
ezkuta ez dezan…

170
00:44:45,015 --> 00:44:47,985
…bi emakume "zintzok"
aldatuko dizkiote espetxean arropak.

171
00:44:57,528 --> 00:45:01,198
"Sorgina dela frogatzeko
ekarri dute hona Maria ehulea".

172
00:45:05,936 --> 00:45:11,308
"Begiratu ea ez duen sorgin-hautsik
ezkutatu ilean edo gorputzean".

173
00:45:31,562 --> 00:45:35,632
Sorgin-epaileek agindu bezalakoak
dira orain gauak.

174
00:45:39,503 --> 00:45:43,006
Ohorezko bi gizonek aitorrarazi
egin nahi diote emakumeari.

175
00:46:30,220 --> 00:46:33,390
Emakumeak temaz ukatzen baditu
salaketak…

176
00:46:33,390 --> 00:46:36,059
…tortura mental moduren bat
ezarriko zaio.

177
00:46:55,012 --> 00:46:58,916
"Emakumea, begiraiezu Kristo
Gurutziltzatuaren zazpi hitzei…

178
00:46:58,916 --> 00:47:01,185
…pergaminoan idatziei".

179
00:47:09,126 --> 00:47:11,595
"Lepoaren inguruan
zintzilikatuko dizkiot…

180
00:47:11,595 --> 00:47:15,332
…deabruak isilik egoten
lagundu ez diezaion".

181
00:47:20,370 --> 00:47:25,342
"Argizari sagaratu honek Kristoren
gorputzaren luzera bera du!"

182
00:47:32,382 --> 00:47:35,953
Bizkarrez jartzen da akusatua
tortura-gelan…

183
00:47:35,953 --> 00:47:38,755
…epailea sorgindu ez dezan.

184
00:48:07,384 --> 00:48:10,888
"Azken aldiz galdetzen dizut:
Aitortuko dituzu zure sorginkeria…

185
00:48:10,888 --> 00:48:11,989
…eta gaiztakeriak?"

186
00:48:27,371 --> 00:48:31,341
"Torturatu dezagun, ea
azkenean bihotza biguntzen zaion".

187
00:48:59,937 --> 00:49:05,108
"O, zuek, jakintsuok! Nola
esango dizuet egia ez den zerbait?"

188
00:49:27,698 --> 00:49:32,569
"Tira, Rasmus borreroa!
Oinazetu eta erre haren gorputza".

189
00:49:56,159 --> 00:49:59,229
"Utziozu arnasa hartzen, Rasmus,
eta torlojua lasaitu…

190
00:49:59,229 --> 00:50:03,867
…bere bekatuak
aitortzen dituen artean".

191
00:50:17,247 --> 00:50:23,020
"O, jakintsuok! Aitor dut ume askoz
erditu naizela deabruarengandik".

192
00:50:36,733 --> 00:50:41,271
"Eta, hala ari nintzenean, Karnak
eta besteek laguntzen zidaten".

193
00:50:46,943 --> 00:50:48,712
"Oinazetzen ez banauzue…

194
00:50:48,712 --> 00:50:51,715
…aitortuko dut ezen Trinak
ukenduz igurtzi didala gorputza".

195
00:52:02,119 --> 00:52:08,391
"Bai, jakintsuok, gauez hegan
ibili naiz Trinaren erratzean".

196
00:52:58,108 --> 00:53:01,978
"Brockenen, deabruaren amona ikusi
nuen bere sorginkeria guztiarekin".

197
00:53:39,015 --> 00:53:41,851
"Eta deabruak gutxietsi
eta zirikatu egin zituen…

198
00:53:41,851 --> 00:53:45,889
…behar hainbat gaiztakeria
egin gabeko sorgin batzuk".

199
00:54:26,529 --> 00:54:30,700
"Irri egiten zioten
mezari eta sakratua den guztiari".

200
00:54:41,611 --> 00:54:45,548
"Zapoz eta bataiatu gabeko umez
prestatu zuen Karnak otordua".

201
00:55:32,095 --> 00:55:37,867
"Maria, ikusi zenuen deabrua
sorginen kopetan marka jartzen?"

202
00:55:41,438 --> 00:55:45,675
"O, jakintsuok, sorginak ikusi
nituen haren atzealdeari musuka".

203
00:56:21,077 --> 00:56:25,515
"Anna, inprimatzailearen emaztea,
heriotza bero bat opa zidana…

204
00:56:32,188 --> 00:56:35,658
…haren ama madarikatua ikusi nuen
hari grinaz musuka…

205
00:56:35,658 --> 00:56:38,061
…eta Sissel ere, haren neskamea,
han zegoen".

206
00:56:49,606 --> 00:56:54,477
"Eta Elsa, duela gutxi jo ninduena,
sutan erre behar lukete hura ere".

207
00:56:59,816 --> 00:57:02,752
"Ilargi beteko gau batez Martin
idazlariaren atetik pasatu zen…

208
00:57:02,752 --> 00:57:04,487
…bere ahizparekin".

209
00:57:28,044 --> 00:57:33,183
"Sorgindu egin zuten,
haren atera ura botaz".

210
00:57:45,094 --> 00:57:49,599
"Gau hartan bertan, heriotzak
Martin idazlaria eraman zuen".

211
00:58:02,545 --> 00:58:04,614
"Eta orain dena kontatuko dizuet…

212
00:58:04,614 --> 00:58:08,151
…bizi naizen kalean oihuka
aritzen zitzaizkidan sorginez".

213
00:58:19,128 --> 00:58:21,731
Jarraituko du.

214
00:58:22,298 --> 00:58:24,367
SORGINA
5. zatia

215
00:58:24,501 --> 00:58:26,803
Horrela jartzen da abian
prozesu amaigabea.

216
00:58:26,870 --> 00:58:28,538
Sorgin bakoitzak
beste hamar salatzen ditu.

217
00:58:28,571 --> 00:58:31,107
Fiskalak lanpetuta daude.

218
01:00:21,451 --> 01:00:26,356
Sorgin bat atxilotzeari aurre egiten
diotenak sorginak dira, noski.

219
01:00:26,356 --> 01:00:28,992
Anna gaztearenak egin du.

220
01:00:41,571 --> 01:00:47,010
Bi lagun gelditzen dira Jesper
inprimatzailearen etxe sorginduan.

221
01:00:52,815 --> 01:00:56,386
Garai hartan arriskutsua zen
zaharra eta itsusia izatea.

222
01:00:56,419 --> 01:00:59,956
Baina gaztea eta polita izateak ere
arazoak sor zitzakeen.

223
01:01:22,478 --> 01:01:25,248
"Lagundu, anaia,
nire gogoa bekataria da".

224
01:01:45,735 --> 01:01:48,071
"Biluzi zeure gorputza, anaia!"

225
01:02:16,265 --> 01:02:20,837
"Zure gorputza jipoituz,
zeure arima gaixoa sendatuko duzu".

226
01:02:48,831 --> 01:02:54,670
"O, anaia, zergatik gelditzen duzu
zigorra? Arima sutan erreko zait".

227
01:03:09,352 --> 01:03:12,789
"Aita Henrik,
anaia Johannes sorginduta dago".

228
01:03:18,060 --> 01:03:22,131
"Sorgin bat agertzen zaio gelan
bera tentatu nahian".

229
01:03:52,562 --> 01:03:56,632
"Emakume horrek eskutik heldu dio".

230
01:04:21,524 --> 01:04:24,193
"Altxa, anaia,
aita Henrik badator".

231
01:04:33,636 --> 01:04:37,540
"Anaia, ez duzu dontzeila salatu?"

232
01:04:56,926 --> 01:04:58,794
"Badakizu zer zigorra duten…

233
01:04:58,794 --> 01:05:01,297
…sorginaren kontrako lekukotasuna
eman nahi ez dutenek".

234
01:05:16,612 --> 01:05:22,051
Hala etorriko zaizkizu, dontzeila,
haien proba hutsezina egitera.

235
01:05:31,494 --> 01:05:36,799
"Sorgina ez bazara,
orain hasiko zara negarrez!"

236
01:05:40,970 --> 01:05:45,341
"Begiraiozu, ezin duzu negar egin,
deabruaren aliatua baitzara".

237
01:05:49,879 --> 01:05:56,218
Ikusten dugu neskak eusten diola,
torturak ez duela aitorraraziko.

238
01:06:05,161 --> 01:06:09,899
Saiatu naiz jakiten nola jokatzen
zuten epaile agurgarriek halakoetan.

239
01:06:43,265 --> 01:06:45,334
Eta ikusten dut neure aurrean
eszena multzo bat…

240
01:06:45,334 --> 01:06:49,238
…pantailan agertzeko
arriskutsuegia ez dena.

241
01:07:13,963 --> 01:07:17,433
"Esnatu, dontzeila gaztea!
Poz handi bat dakarkizut!"

242
01:08:56,098 --> 01:09:01,070
"Libre utziko zaitut,
mesede baten truk".

243
01:09:03,906 --> 01:09:05,674
"Zergatik barre egiten didazu?"

244
01:09:05,674 --> 01:09:09,378
"Zer mesede egin diezazuke
emakume gajo batek?"

245
01:09:18,053 --> 01:09:22,458
"Erakutsidazu ur honekin
trumoia sortzeko arte baliotsua!"

246
01:10:05,568 --> 01:10:07,770
"Sinetsi nahi ez badidazu,
dontzeila gaztea…

247
01:10:07,770 --> 01:10:11,907
…altxatu, eta begiratu
espetxeko patiora".

248
01:10:36,565 --> 01:10:39,068
"Zaindariak joan egin dira?"

249
01:10:41,737 --> 01:10:48,544
"Bai, urruti. Nik dauzkat orain
giltzak, eta gaur aska zaitzaket".

250
01:11:00,556 --> 01:11:07,830
"Eta zin dagizut esaten didazuna
isilean gordeko dudala betiko".

251
01:11:23,545 --> 01:11:29,351
"Jesper inprimatzailearen umea
bakarrik egongo da munduan zu gabe".

252
01:12:03,585 --> 01:12:09,692
"Begira, aita Henrik, negarrez dago.
Ezin da sorgina izan".

253
01:12:15,464 --> 01:12:19,535
"Mutil ergela! Sorginek listuz
igurzten dituzte beren buruak…

254
01:12:19,535 --> 01:12:22,104
…malkoak direla
guri sinetsarazteko!"

255
01:12:42,157 --> 01:12:45,294
"Hona hemen umea, zeina, zu gabe,
hilko baita…

256
01:12:45,361 --> 01:12:50,065
…sorgin baten
ondorengo zital eta gorrotatu gisa".

257
01:13:07,950 --> 01:13:10,152
"Geratu hemen,
eta esaten duen guztia entzun…

258
01:13:10,152 --> 01:13:13,789
…gero lekukotasuna emateko".

259
01:13:21,897 --> 01:13:24,933
"Espetxeko atea irekiko omen diguzu
niri eta umeari…

260
01:13:24,933 --> 01:13:27,269
…den-dena esaten badizut?"

261
01:13:32,474 --> 01:13:39,415
"Hargin bati behin entzun nion
jendeari esaten…

262
01:13:42,785 --> 01:13:48,357
…ezen sorginek, trumoiari deitzeko,
uretan sartzen dituztela eskuak…"

263
01:13:56,131 --> 01:14:00,636
"Sorgin temosoa! Bihar ilundu
aurretik sutan erreko zaitugu!"

264
01:14:25,127 --> 01:14:28,030
"Eta zu ere erreko zaituzte,
dontzeila gaztea…

265
01:14:28,030 --> 01:14:30,466
…jendearen onerako,
eta Jainkoarentzat usain gozoz".

266
01:14:30,499 --> 01:14:33,702
Eta su baten atzetik besteak
argituko dituzte herriko plazak…

267
01:14:33,702 --> 01:14:36,738
…egun batean epaileak
beste hiri batera joan arte.

268
01:14:44,146 --> 01:14:47,516
Sorginkeriaren mania izurri
espiritual baten gisa zabaltzen da…

269
01:14:47,516 --> 01:14:50,953
…epaile horiek
agertzen diren orduko.

270
01:15:04,633 --> 01:15:08,170
Bi mendetan, zortzi milioitik gora
emakume, gizon eta ume…

271
01:15:08,170 --> 01:15:10,706
…sorgintzat erre zituzten.

272
01:15:19,014 --> 01:15:21,617
Jarraituko du.

273
01:15:22,184 --> 01:15:24,253
SORGINA
6. zatia

274
01:15:24,353 --> 01:15:28,090
Badaude sorgin-aitorpenak,
erabateko erokeria direnak.

275
01:15:28,156 --> 01:15:31,793
Emakume askok aitortzen zuten
ezen elizako aldarea zikindu zutela…

276
01:15:31,793 --> 01:15:37,432
…katu itxuran, animalia itxurako bi
deabruk atea zaintzen zuten artean.

277
01:16:06,862 --> 01:16:12,467
Beste aitorpen batzuk, ordea,
egiarekin lotuta egon litezke…

278
01:16:12,467 --> 01:16:15,304
…sineskeriazko garai honetan.

279
01:16:27,449 --> 01:16:30,586
Emakume asko erre zituzten
aitortu zutelako…

280
01:16:30,619 --> 01:16:34,456
…ezen "korapiloak eginez"
sorgindu zutela ezkon-ohea.

281
01:17:00,248 --> 01:17:03,452
Korapilo bakoitzak
haurdunaldi bat zapuzten du.

282
01:17:06,555 --> 01:17:12,394
Sorgin-ilez eta metalezko gurutzez
etxeko zoriona hondatzen da.

283
01:17:22,304 --> 01:17:26,742
Emakume askok magia-ekintza horiek
egingo zituzten, seguru asko,…

284
01:17:26,775 --> 01:17:29,811
…haien ondorio suntsitzaileez
fidatuz.

285
01:17:29,878 --> 01:17:33,148
Baina aitorpen horiek
zuzen epaitu ahal izateko…

286
01:17:33,148 --> 01:17:36,518
…gertuagotik begiratu behar diogu
tortura-gelari.

287
01:18:00,409 --> 01:18:06,982
Nork ez luke gauzarik absurdoena
aitortuko tresna horien laguntzaz?

288
01:19:28,764 --> 01:19:34,069
Lepoko hau nola erabiltzen zen esan
digu Paul Regnard frantses medikuak.

289
01:19:41,209 --> 01:19:44,980
Lepokoa lau soka esturen laguntzaz
estutzen zen.

290
01:19:52,954 --> 01:19:55,891
Eskumuturrak eta orkatilak bi
barrekin eusten zizkioten biktimari.

291
01:19:55,891 --> 01:19:58,493
Barrak
zoruari torlojuz lotuta zeuden.

292
01:20:03,598 --> 01:20:08,036
Eta biktima gajoari su-pertz bat
jartzen ziotenean azpian…

293
01:20:11,439 --> 01:20:15,610
…haren mugimendu bortitzek eztarrian
sarrarazten zizkioten arantzak.

294
01:20:19,014 --> 01:20:22,050
Regnard doktoreak berez hitz egiten
duen irudi bat erakusten digu.

295
01:20:22,050 --> 01:20:24,452
"Galdeketaren ondoren" du izena.

296
01:20:36,131 --> 01:20:39,301
"Galdeketa mingarria"
tortura "arin" batekin hasten zen…

297
01:20:39,301 --> 01:20:42,137
…hatz lodiak bihurritzea, adibidez.

298
01:20:52,848 --> 01:20:56,151
Nire aktoreetako batek hatz lodiak
bihurritzea probatu nahi izan zuen…

299
01:20:56,151 --> 01:20:57,752
…irudi hauek filmatu genituenean.

300
01:21:04,426 --> 01:21:10,298
Neskari minutu batean atera nizkion
aitorpen izugarriak ez ditut esango.

301
01:21:15,036 --> 01:21:20,575
Erdi Aroko komentuetan etsipen beltz
bihurtzen zen infernuaren larrimina.

302
01:21:33,989 --> 01:21:38,827
Mojak hildura handiko bizimoduan
murgilduta zeuden.

303
01:21:58,513 --> 01:22:03,818
Maiz moja bakar bat jota geratu…

304
01:22:08,990 --> 01:22:11,726
…eta erokeria misteriotsu
eta kutsagarri bat zabaltzen zen.

305
01:22:16,598 --> 01:22:20,702
Gaur arte iraun duten idatzietan
kontatzen dute emakume gajo horiek…

306
01:22:20,702 --> 01:22:24,105
…nola sartzen zen deabrua
mojen artera.

307
01:22:58,974 --> 01:23:01,576
"Alde nigandik, Satan!"

308
01:24:54,789 --> 01:24:59,461
"Geratu nire ondoan, aingeru onak!
Ahizpa Cecilia deabruarekin dago".

309
01:26:25,914 --> 01:26:28,950
Zenbat sufrituko zuten moja haiek
nerbioak erabat porrokatu…

310
01:26:28,950 --> 01:26:32,687
…eta eromenean jausi aurretik!

311
01:26:32,787 --> 01:26:36,891
Haien autobiografietan etengabe
agertzen da etsipen-oihu hau:

312
01:26:36,891 --> 01:26:38,660
"Deabruak behartzen gintuen!"

313
01:26:50,538 --> 01:26:54,676
"Jainkoaren Ama,
gaizkiak izugarrizko boterea du!"

314
01:26:57,745 --> 01:27:02,250
"Begira, munduan inoiz egin nahi ez
nukeen hura egitera behartzen nau".

315
01:27:38,586 --> 01:27:44,058
"Erre nazazue, moje errukitsuok!
Satanek behartzen nau eta!"

316
01:27:52,634 --> 01:27:56,904
"Atera nazazue! Ez duzue ikusten?
Satanek mehatxatuta nauka".

317
01:28:00,208 --> 01:28:02,810
Jarraituko du.

318
01:28:03,311 --> 01:28:05,380
SORGINA
7. zatia

319
01:28:05,446 --> 01:28:08,750
Aipatu gabe utziko ditugu
deabrutzearen xehetasunak…

320
01:28:08,750 --> 01:28:10,952
…(hizkuntza ezezagunak hitz egitea,
sabeleko minak)…

321
01:28:10,952 --> 01:28:14,289
…eta gaur egunera itzul gaitezen.

322
01:28:14,355 --> 01:28:18,493
Antzinako sorgin gehienak
emakume zahar eta behartsuak ziren.

323
01:28:18,593 --> 01:28:23,064
Gaur egun zahar-etxeetan
babestuta leudekeen emakumeak.

324
01:28:39,213 --> 01:28:43,184
Emakume zahar batek ezaugarri
nabarmen bat edo bi edukitzea…

325
01:28:43,184 --> 01:28:46,754
…aski zen hura auzitara eramateko
sorginen garaian.

326
01:29:06,708 --> 01:29:11,579
Ez dezagun uste, inolaz ere,
deabrua iraganeko zerbait denik.

327
01:29:11,679 --> 01:29:17,151
Maria ehulea antzezten duen
adineko emakume maitagarriak…

328
01:29:17,185 --> 01:29:19,887
…behin niri begiratu,
eta esan zidan:

329
01:29:23,524 --> 01:29:25,526
"Deabrua existitzen da".

330
01:29:25,526 --> 01:29:29,097
"Eserita ikusi dut ohe ondoan".

331
01:29:34,402 --> 01:29:38,039
Emakumearen baimenaz, haren
otoitz-liburua erakutsiko dizuet.

332
01:29:38,072 --> 01:29:42,477
Honen bidez uste du emakume batek
(1921ean!) deabrua ezagutuko duela.

333
01:30:25,186 --> 01:30:28,256
Sorgin-maniak zerikusi handia du
nerbioetako gaitzarekin.

334
01:30:28,289 --> 01:30:31,692
Eta adibide batekin
saiatuko naiz esplikatzen.

335
01:30:31,793 --> 01:30:36,597
Hurrengo eszenetan, aktore berak
hainbat emakume antzeztuko ditu…

336
01:30:36,597 --> 01:30:42,103
…nerbioetako antzeko gaitz
desberdinek jotakoak.

337
01:30:51,379 --> 01:30:55,917
Neuk ezagutu dut neska gazte oso
urduri bat, lotan ibiltzen zena.

338
01:30:55,950 --> 01:31:01,856
Zergatik egiten zuen, lotan,
egiteko beldur gehien zuen huraxe?

339
01:31:20,441 --> 01:31:25,713
Deabruak hartutako sorgin batek
bezala, emakume honek, esna edo lo…

340
01:31:25,746 --> 01:31:29,951
…amore ematen dio pospoloak pizteko
desio misteriotsuari.

341
01:31:34,956 --> 01:31:40,061
Obsesio horrek zerikusia ote zuen
suaren beldur morbido batekin…

342
01:31:40,094 --> 01:31:43,097
…etxean izandako
sute baten ondorioz?

343
01:32:00,515 --> 01:32:06,454
Bera baino indartsuagoa omen zen
indar bati aurre egiten omen zion.

344
01:32:18,533 --> 01:32:25,373
Ez du sorginetik ezer, pospoloak
eskuan, etxean zehar lo dabilen hau.

345
01:32:53,701 --> 01:32:56,938
Ez al digu oroitarazten
kaperan zehar, labana eskuan,…

346
01:32:56,971 --> 01:32:59,974
…"deabruak behartua" dabilen moja?

347
01:33:10,918 --> 01:33:15,222
Egoera erdi inkontzientean,
beldur gehien ematen dion huraxe…

348
01:33:15,256 --> 01:33:18,259
…egiten ari da emakume hau.

349
01:33:26,334 --> 01:33:29,070
Obsesio-ekintza horiek
zerikusia dute…

350
01:33:29,070 --> 01:33:36,477
…histeria izenez ezagutzen diren
nerbioetako gaixotasunekin.

351
01:33:36,744 --> 01:33:39,413
Eta badaude lotura gehiago…

352
01:33:39,413 --> 01:33:42,550
…sorginaren eta gaur egungo
histerikoaren artean.

353
01:33:42,617 --> 01:33:47,054
Sorginari gauez
etortzen omen zitzaion deabrua.

354
01:34:02,770 --> 01:34:13,247
Gaur egun, aktore edo mediku famatu
batek bisitatzen du "sorgina".

355
01:34:21,389 --> 01:34:25,259
Histerikoak ausart esango du
ezen pertsona ospetsu hori…

356
01:34:25,393 --> 01:34:28,329
…leihotik edo pareta artetik
sartu zaiola gelan.

357
01:35:20,981 --> 01:35:25,386
Begiraiozue nola emakume horrek
nahita heltzen dion oheari.

358
01:35:25,419 --> 01:35:29,824
Itxurakeriatik zerbait izaten du
beti bere sufrimenduen erdian.

359
01:35:54,648 --> 01:35:56,984
Erdi Aroan uste zutenez, deabruak
Sabbath egunean marka ikusezinak…

360
01:35:57,118 --> 01:36:01,856
…jartzen zizkion sorginari, eta
sentiberatasuna galarazten zion han.

361
01:36:18,272 --> 01:36:23,577
Bizkarrean tarte sorgor batzuk
aurkitzen zizkion maiz borreroak.

362
01:36:42,763 --> 01:36:49,036
"Sorgina zara, argi eta garbi. Ez
duzu bizkarrean ziztada sentitzen".

363
01:36:55,442 --> 01:37:01,382
Sorgortasun arraro hori histeriaren
sintomatzat hartzen da gaur egun.

364
01:37:23,938 --> 01:37:28,409
"Ez, doktore,
ez dut ezer sentitzen".

365
01:37:44,925 --> 01:37:48,028
"Uste nuen bezala,
zure alabak histeria du".

366
01:38:18,058 --> 01:38:25,799
"Zure alaba nire klinikan edukitzea
aholkatzen dizut".

367
01:38:34,909 --> 01:38:40,214
"Arazoak izan litzake poliziarekin".

368
01:38:50,724 --> 01:38:59,066
Erdi Aroan elizarekin izango
zituzkeen arazoak; gaur, legearekin.

369
01:40:12,606 --> 01:40:15,275
"Zatoz nirekin nire bulegora".

370
01:40:17,911 --> 01:40:21,448
"Edo nahiago duzu
poliziari deitzea?"

371
01:40:47,408 --> 01:40:49,610
"Zure izena? Baduzu txartelik?"

372
01:40:57,484 --> 01:40:59,820
"Zure helbidea?
Baduzu telefonorik etxean?"

373
01:41:16,703 --> 01:41:19,973
"Eskerrik asko. Joan zaitezke.
Harremanetan egongo gara".

374
01:41:28,715 --> 01:41:32,719
"Nire familiak hau jakiten badu,
eroetxe batean giltzapetuko naute".

375
01:41:36,356 --> 01:41:41,228
"Uler ezazu: gaixo eta triste nago.
Ez dakit zer egiten dudan".

376
01:41:43,931 --> 01:41:49,236
"Gerra bitarteko itolarri
etengabe honek erabat zanpatu nau".

377
01:41:52,573 --> 01:41:57,911
"Botere arraro batek lapurreta
horiek egitera behartzen nau".

378
01:42:04,184 --> 01:42:09,389
"Begira! Errusiar liburu
garesti hau lapurtu berria dut".

379
01:42:12,392 --> 01:42:15,496
"Nik!
Ez dakit errusieraz tutik ere".

380
01:42:18,398 --> 01:42:21,969
"Senarra gerran hil zidaten,
eta harrezkero ez naiz ni izan…"

381
01:42:30,144 --> 01:42:36,316
"Tira, ez dut kontu hau bideratuko,
baina ez etorri gehiago dendara".

382
01:42:46,994 --> 01:42:50,797
Mendeak igaro dira,
eta Jauna ez dago jadanik eserita…

383
01:42:50,831 --> 01:42:53,066
…hamargarren kristalezko zeruan.

384
01:43:11,485 --> 01:43:16,456
Ez gara jadanik izutzen elizako
paretetako deabruen irudiekin.

385
01:43:30,938 --> 01:43:35,309
Sorginak ez du jadanik erratzean
teilatu gainean hegan egiten.

386
01:43:44,084 --> 01:43:47,988
Baina sineskeria
ez al da ugaritu gure artean?

387
01:43:59,433 --> 01:44:04,104
Alde handia dago antzinako
eta gaurko sorginaren artean?

388
01:44:12,579 --> 01:44:16,116
Ez ditugu jadanik erretzen
emakume zahar eta behartsuak.

389
01:44:16,116 --> 01:44:18,018
Baina, hala ere,
ez al dute sufritzen?

390
01:44:22,856 --> 01:44:25,659
Eta histeriko deitzen diogun
emakume gajoa?

391
01:44:25,692 --> 01:44:28,862
Ez al da guretzat misterio hutsa
emakume bakarti eta triste hori?

392
01:44:33,600 --> 01:44:37,070
Gaur egun, zoriontsua ez den
emakumea eroetxean sartzen dugu…

393
01:44:37,104 --> 01:44:39,740
…edo, aberatsa bada,
klinika moderno batean.

394
01:44:49,816 --> 01:44:52,185
Iraganeko metodo basatiak…

395
01:44:52,219 --> 01:44:56,056
…klinika modernoko dutxa epelak
ordezkatu ditu.

396
01:45:24,751 --> 01:45:28,255
AMAIA.

397
01:46:17,037 --> 01:46:19,306
ITZULPENA - AZPITITULUAK:
Jon Muñoz