1
00:00:15,348 --> 00:00:19,252
JACQUES DEMYren
UNIBERTSOA

2
00:00:21,721 --> 00:00:25,291
"Jauna, urteak daramatzat 
gutun hau idazteko zalantzan".

3
00:00:25,358 --> 00:00:28,528
"Heldua izan nahi nuen, 
ume-gutun baldar bat ez idazteko".

4
00:00:28,728 --> 00:00:31,598
"Ume-gutun baldarra izango dela
jakinik ere, gaur idatzi dizut".

5
00:00:32,032 --> 00:00:34,100
"Renoirrek hau idatzi zuen
bere liburu batean": 

6
00:00:34,100 --> 00:00:36,836
'Ikusleak egileari asko 
eskertzen dio hau erakutsi izana': 

7
00:00:36,836 --> 00:00:40,573
'Batzuetan, etxeko eskailerak 
Loti Ederraren gazteluraino doaz'.

8
00:00:40,874 --> 00:00:45,078
"Zure filmek asko irakatsi didate,
eta esker ona adierazi nahi nizun".

9
00:00:45,078 --> 00:00:49,416
"Zure filmei esker, 
bizitzari liluraz begiratzen diot…

10
00:00:49,449 --> 00:00:51,184
…eta ez luzidotasun garratzez".

11
00:00:51,451 --> 00:00:54,788
"Zure filmek kalera jaistera
bultzatzen gaituzte".

12
00:00:56,189 --> 00:00:58,258
"Zure filmei esker,
bizitza maitatu dut…

13
00:00:58,258 --> 00:01:01,795
…grinatsu, argitsu, krudel
eta liluragarri agertzen baituzu".

14
00:01:02,395 --> 00:01:04,731
"Zorionaren sena eta zain egotearen
atsegina ematen dute…

15
00:01:04,731 --> 00:01:07,233
…eta zain egoteko indarra ere bai, 
beti erne egon behar izan gabe".

16
00:01:07,667 --> 00:01:11,271
"Zain egotea da zoragarria: hori 
izan liteke Lola-ren goiburua".

17
00:01:12,172 --> 00:01:15,875
Haurdun nengoela esan,
eta alde egin zuen.

18
00:01:16,509 --> 00:01:17,377
Putakumea!

19
00:01:17,677 --> 00:01:20,847
Beharbada, ez. 
Oso atsegina zen.

20
00:01:20,914 --> 00:01:24,117
Ez nuen askorik ezagutzen,
baina oso atsegina zen.

21
00:01:24,350 --> 00:01:27,220
Hau esaten zidan: 
"Dantzari handi bihurtuko zaitut".

22
00:01:28,188 --> 00:01:32,025
Ez nintzen dantzari handia izan,
baina ama ona naiz.

23
00:01:33,093 --> 00:01:35,028
Etorriko dela 
pentsatzen dut batzuetan.

24
00:01:35,128 --> 00:01:38,264
Ezin dut sinetsi 
abandonatu egin nauela.

25
00:01:42,669 --> 00:01:47,107
Jacquesek Lola eman zidanean,
opari bikain bat egin zidan.

26
00:01:49,008 --> 00:01:51,678
Nik oso nabarmen antzeztea
nahi zuen Jacquesek:

27
00:01:52,178 --> 00:01:54,314
"O, galdu naiz!" 
"O, nire mediak!"

28
00:01:55,148 --> 00:01:58,418
Baina horrelakoa izango nintzen,
beharbada.

29
00:01:58,551 --> 00:02:02,255
Orain ez, zahartu naizelako,
baina badut kutsu hori.

30
00:02:03,590 --> 00:02:07,427
Ez dakit ba…
Lola nire baitan dago.

31
00:02:07,527 --> 00:02:11,331
Eta ez dakit 
noraino iristen den bera…

32
00:02:11,831 --> 00:02:14,501
…edo noraino naizen ni neu.

33
00:02:14,501 --> 00:02:17,837
Lagun minak bihurtu gara,
eta elkar imitatzen dugu.

34
00:02:19,339 --> 00:02:21,908
Asko bidaiatzen dut, 
dantza egiten dut.

35
00:02:22,609 --> 00:02:26,212
Kontratuak ditut nonahi.
Hiru egun daramatzat hemen.

36
00:02:27,013 --> 00:02:28,148
Zer ordu da?

37
00:02:29,749 --> 00:02:31,017
Buruz dakit.

38
00:02:31,651 --> 00:02:33,820
Entzuten didazue? 
Ozenago hitz egingo dut.

39
00:02:34,954 --> 00:02:38,791
Harrigarria da! Pommeraye
pasabidean sentitzen naiz berriz.

40
00:02:38,825 --> 00:02:42,262
Badakit Jacquesi asko 
gustatzen zitzaiola eszena hori.

41
00:02:43,429 --> 00:02:44,864
Elkar ikusi behar dugu berriz.

42
00:02:48,968 --> 00:02:49,869
Anouk.

43
00:02:52,105 --> 00:02:53,339
Aspaldiko!

44
00:02:53,940 --> 00:02:56,075
"Lola"z geroztik.

45
00:02:56,309 --> 00:02:57,810
Ez dizut 
ezpainetakoaren marka utzi?

46
00:02:58,044 --> 00:02:59,746
Ez. 
Oraingoan, ez.

47
00:03:00,513 --> 00:03:02,815
"Lola"n, 
Roland Cassar nuen izena.

48
00:03:03,216 --> 00:03:05,652
Nantestar bihurtua,
Jacques Demyren graziaz.

49
00:03:08,054 --> 00:03:10,056
Ez dut sekula 
Nantesera itzuli nahi izan.

50
00:03:12,659 --> 00:03:15,395
Beharbada, 
pertsonaia horrek…

51
00:03:15,395 --> 00:03:19,799
…asko edukiko zuen
Jacques berarengandik.

52
00:03:21,201 --> 00:03:24,437
Mark Jacquesi begira dago,
eta hura, berriz, bisoretik begira.

53
00:03:24,537 --> 00:03:27,473
Eta ni, nire Leicaren bitartez,
Jacquesi begira nago.

54
00:03:27,974 --> 00:03:30,310
Bisitan joan nintzen 
"Lola"ren filmazio lekura…

55
00:03:30,310 --> 00:03:32,812
…portura ematen zuen 
gela batera.

56
00:03:33,513 --> 00:03:36,216
Gero, Jacques etorri zitzaidan
"Zoriona" filmatzen ari nintzela.

57
00:03:37,617 --> 00:03:40,687
Diskretu samarrak ginen 
bata bestearen filmazio lekuetan. 

58
00:03:41,988 --> 00:03:44,591
Diskretua izango naiz bere
lanari buruzko dokumental honetan.

59
00:03:44,824 --> 00:03:46,559
Agnesen film bat izango da,
Marie-Jok montatua…

60
00:03:46,559 --> 00:03:48,261
…Jacquesen filmei buruz.

61
00:03:53,433 --> 00:03:55,902
Ez da kronologikoa izango,
paseo bat baizik…

62
00:03:55,902 --> 00:03:57,770
…lekukoekin, 
adiskideekin…

63
00:03:57,770 --> 00:04:00,840
…eta berak hainbeste 
maitatutako aktoreekin.

64
00:04:13,019 --> 00:04:15,588
Tours-eko Film Laburren 
Zinemaldian ezagutu nuen Jacques.

65
00:04:16,256 --> 00:04:18,258
1959an, nirekin bizitzera
etorri zen…

66
00:04:18,291 --> 00:04:20,059
…etxe honetara 
eta patio honetara.

67
00:04:20,326 --> 00:04:22,595
Hemen hazi genituen
bi ume:

68
00:04:22,662 --> 00:04:24,631
Rosalie eta Mathieu.

69
00:04:24,664 --> 00:04:27,667
Eta katu mordo bat: 
Brumaire, Zgougou…

70
00:04:28,067 --> 00:04:31,304
Eta gutako bakoitzak 
hemen lan izan badu ere…

71
00:04:31,838 --> 00:04:33,873
…eta filmak montatu ere bai,
montatze-gela bat baikeneukan…

72
00:04:34,274 --> 00:04:35,875
…ez genuen elkarrekin
lan egin.

73
00:04:36,342 --> 00:04:41,047
Sormen-lana 
oso pertsonala da.

74
00:04:41,381 --> 00:04:43,216
Ez diogu elkarri 
traba egin behar.

75
00:04:43,316 --> 00:04:45,184
58an "Lola" irakurrarazi zidan.

76
00:04:45,218 --> 00:04:48,488
"Johannesburgorako txartela"
zuen jatorrizko izenburua.

77
00:04:48,621 --> 00:04:50,657
Godard-i esker
egin ahal izan nuen "Lola".

78
00:04:50,690 --> 00:04:54,027
Jean-Lucek aurkitu zuen lehenik
Beauregard zeritzan gizon bat.

79
00:04:54,394 --> 00:04:58,331
Oso sinpatikoa zen, 
baina ez zuen sosik.

80
00:04:58,464 --> 00:05:02,769
Horra zer zioen: "Gazte-film bat!
Ondo aterako da, eroa izan arren".

81
00:05:02,969 --> 00:05:05,438
Abenturazaleen kasta horretakoa
zen Beauregard.

82
00:05:05,872 --> 00:05:08,741
Jacquesen proiektua 
komedia musikal handi bat zen.

83
00:05:08,808 --> 00:05:12,178
250 milioi libera kostatu zen,
koloretan eta Cinemascopen…

84
00:05:12,178 --> 00:05:15,581
…balletak, kantariak, jantziak…

85
00:05:15,982 --> 00:05:20,053
Beauregardek hau esan zidan:
"Oso proiektu politta da…

86
00:05:20,053 --> 00:05:22,188
…baina "À bout de souffle"k
32 milioi kostatu zuen…

87
00:05:22,188 --> 00:05:26,559
…zuk 35 milioitan egiten baduzu,
ondo; bestela, akabo".

88
00:05:26,893 --> 00:05:30,430
Akabo kantuak,
akabo jantziak…

89
00:05:30,697 --> 00:05:32,699
…akabo balletak.

90
00:05:33,199 --> 00:05:37,437
Jacquesek hau esan zuen:
"Jokoa jokatuko dut".

91
00:05:37,570 --> 00:05:40,540
Jokoa jokatu zuen, zuri beltzean,
5 pertsonaiekin…

92
00:05:40,540 --> 00:05:44,711
…eta gutxieneko talde batekin:
Bernard Evein eta ni.

93
00:05:44,811 --> 00:05:48,781
Oso-oso gutxi zen.
5 astetan filmatu nuen.

94
00:05:50,983 --> 00:05:54,020
Dekoraturik, jantzirik eta 
argirik gabe.

95
00:05:54,020 --> 00:05:56,456
Pelikula, kamera eta aktoreak,
besterik ez.

96
00:05:58,157 --> 00:05:59,826
Hotsik gabe filmatu zuen.

97
00:05:59,826 --> 00:06:03,730
Hau esan zidan: "Ez daukat
hots-talderako baliabiderik".

98
00:06:04,664 --> 00:06:10,103
Beraz, proiekzioan, Jacquesek
hitz guztiak esan zizkidan…

99
00:06:10,269 --> 00:06:14,507
…gizonenak eta emakumeenak.
Harrituta geratu nintzen!

100
00:06:14,507 --> 00:06:18,911
Izugarri gustatu zitzaidan filma,
zoragarria zen.

101
00:06:19,512 --> 00:06:22,382
Musikala zen,
neurri batean.

102
00:06:22,382 --> 00:06:25,551
Alegia, musikaz betea
bere isiltasunean.

103
00:06:30,890 --> 00:06:32,992
<i>Ni naiz.
Lola naiz.</i>

104
00:06:33,159 --> 00:06:36,429
<i>Hitz bat entzun, eta barrez,
maitasuna aipatu, eta baietz.</i>

105
00:06:36,462 --> 00:06:38,264
<i>Txantxarik egin gabe
zauritzen dut nik.</i>

106
00:06:38,264 --> 00:06:41,434
<i>Eta ordainik gabe hartzen
konplimenduak eta bejondeizulak…</i>

107
00:06:41,434 --> 00:06:43,836
<i>…aupak, gorak eta bibak,
eta "etorri nirekin, neska".</i>

108
00:06:44,137 --> 00:06:45,972
<i>Horri guztiari 
barre egiten diot nik.</i>

109
00:06:45,972 --> 00:06:50,143
<i>Atsegina izan nahi dut maiz.
Ni naiz, Lola naiz.</i>

110
00:06:50,576 --> 00:06:53,346
Lola Cécile izeneko neskatila bat
ere bazen…

111
00:06:53,513 --> 00:06:55,782
…amerikar marinel batek
ferietara daramana.

112
00:06:55,915 --> 00:06:57,784
Annie Dupeyroux-ek 
gogoan du hura:

113
00:06:57,850 --> 00:06:59,419
Marinelaz 
maitemindu nintzen.

114
00:06:59,652 --> 00:07:02,455
Bera nirekin ezkonduko omen zen 
nik 18 urte betetzean.

115
00:07:02,455 --> 00:07:04,424
Ni zain egon naiz beti.

116
00:07:04,791 --> 00:07:07,026
Egun hartan bete nituen
benetan 14 urte.

117
00:07:07,226 --> 00:07:11,063
Filmatu genuen eguna nire
benetako urtebetetzea zen, beraz.

118
00:07:11,931 --> 00:07:15,868
Filma bukatu ondoren,
soinekoa oparitu zidaten.

119
00:07:16,135 --> 00:07:20,873
Zoritxarrez, nire amonak 
kuxin bihurtu zuen soinekoa.

120
00:07:22,475 --> 00:07:24,243
NESKA NERABE BATEN
HISTORIA

121
00:07:24,444 --> 00:07:25,611
13 urte nituen…

122
00:07:25,611 --> 00:07:27,613
…zati bat ikusi nuen
telebistan.

123
00:07:27,613 --> 00:07:31,117
Neskato bat zen,
nire antza zuena…

124
00:07:31,184 --> 00:07:33,152
…–berarekin 
identifikatzen nintzen–…

125
00:07:33,152 --> 00:07:35,822
…eta amerikar batekin zegoen
ferietan.

126
00:07:35,822 --> 00:07:39,759
St-Germain-en-Layen bizi nintzen,
eta han bazeuden amerikarrak…

127
00:07:39,759 --> 00:07:42,628
…eta bazeuden feriak,
eta nik debekatuta neukan dena.

128
00:07:42,628 --> 00:07:44,530
Ez neukan ferietara
joateko baimenik.

129
00:07:44,664 --> 00:07:48,668
Zeharo identifikatu nintzen 
Cécilerekin. Cécile Lola zen.

130
00:07:49,235 --> 00:07:53,172
Hura nire bizitzako irudi
enblematiko bat izan zen.

131
00:07:55,208 --> 00:07:59,745
Jacquesi Nantesen jartzen duten 
feria gustatzen zitzaion.

132
00:08:00,913 --> 00:08:05,351
Hor filmatu nahi zuen bere 
azken gidoia: "Kobi autotxoketan".

133
00:08:08,087 --> 00:08:12,191
Nantesera itzuli nahi zuen Michel
Cartierren historia filmatzera:

134
00:08:12,191 --> 00:08:14,694
Gizon ospetsu bihurturik,
Cartier bere jaioterrira itzuli da.

135
00:08:14,694 --> 00:08:17,029
Yves Montandi proposatu zion 
Cartier antzeztea…

136
00:08:17,063 --> 00:08:20,933
…baina Marseillara itzuli zen
Montand, 20 urte geroago.

137
00:08:21,334 --> 00:08:23,336
"Hiru eserleku 26rako"
filmean.

138
00:08:26,439 --> 00:08:32,178
<i>Ba al duzu oraindik 
seniderik edo adiskiderik hirian?</i>

139
00:08:32,378 --> 00:08:35,214
<i>Bai, baina bistatik galdu ditut.</i>

140
00:08:35,815 --> 00:08:38,417
<i>Izango duzu oroitzapenik?</i>

141
00:08:38,851 --> 00:08:44,023
<i>Oroitzapen asko;
onak, bereziki.</i>

142
00:08:44,056 --> 00:08:48,294
<i>Eta ez hain onak,
mundu guztiak bezala.</i>

143
00:09:00,072 --> 00:09:04,076
Nik aurre egiten nion ideia honi:
"Frantzian ezin da musikalik egin".

144
00:09:04,343 --> 00:09:07,747
Badaude ideia horren kontrako
adibideak.

145
00:09:07,747 --> 00:09:09,782
"West Side Story", adibidez.

146
00:09:09,782 --> 00:09:14,654
Stanley Donen-en musikal askok
arrakasta izan dute Frantzian.

147
00:09:14,887 --> 00:09:16,622
Frantzian ez dugu 
musikal askorik egin…

148
00:09:16,622 --> 00:09:20,826
…baina komedia musikala
landu nahi izan dugunean…

149
00:09:20,826 --> 00:09:25,431
…adibidez: "Deauvillera bidean"
edo "Montecarlora bidean".

150
00:09:25,731 --> 00:09:28,000
Film xarmagarriak ziren.

151
00:09:28,901 --> 00:09:35,575
Arinak eta atseginak, 
amets-giro bat sortzen zutenak.

152
00:09:38,611 --> 00:09:41,981
Film bat egitea luzea eta
konplikatua da, baina hau bereziki.

153
00:09:42,114 --> 00:09:44,617
Elkarrekin hitz eginak 
ginen…

154
00:09:45,217 --> 00:09:47,820
…Montand eta ni
Los Angelesen, 1968an.

155
00:09:48,220 --> 00:09:51,424
Gidoia 1972an idatzi,
eta berarekin hitz egin nuen.

156
00:09:51,457 --> 00:09:53,993
1975ean, Michel Legrandek
baietz esan zuen. 

157
00:09:54,193 --> 00:09:56,929
20 urte behar izan genituen
filma egiteko.

158
00:09:57,029 --> 00:09:59,599
Zinema pazientzia handi-handiko
kontua da.

159
00:09:59,599 --> 00:10:02,234
Horrelako filmek 
lan handia ematen dute:

160
00:10:02,234 --> 00:10:05,304
Dantzen entsaioak, 
amerikar koreografoak gidatuta…

161
00:10:05,404 --> 00:10:08,474
…dekoratuak egitea…
Marsella birsortu genuen…

162
00:10:08,541 --> 00:10:10,977
…transbordadorea eta guzti.

163
00:10:11,410 --> 00:10:13,112
Film musikala oso garestia da.

164
00:10:13,112 --> 00:10:17,316
Norbaitek zure aldeko apustua egin,
eta dirua inbertitzen du.

165
00:10:17,383 --> 00:10:21,487
Bada ero jator bat:
Claude Berri.

166
00:10:22,788 --> 00:10:25,424
"Lola" ikusi, 
eta aztoratu egin nintzen.

167
00:10:26,325 --> 00:10:28,160
Lau aldiz ikusi nuen.

168
00:10:38,270 --> 00:10:41,507
Beti izan dut berarekin film bat
egiteko gogoa.

169
00:10:42,775 --> 00:10:43,909
Azken urteetan, batez ere…

170
00:10:43,909 --> 00:10:46,278
…berak arazoak baitzituen 
filmatzeko.

171
00:10:46,312 --> 00:10:50,583
Azkenean, film bat
egin nezakeen berarekin…

172
00:10:50,583 --> 00:10:52,652
…"Jean de Florette"k 
arrakasta izan zuenean.

173
00:10:53,185 --> 00:10:55,788
Oso gizon ausarta zen.

174
00:10:56,422 --> 00:10:58,758
Izugarri maite zuen zinema.

175
00:10:59,358 --> 00:11:02,395
Bakarrik ekoiztu zuen filma.
Jokalari bat zen.

176
00:11:03,729 --> 00:11:04,964
Ondo zegoen.

177
00:11:05,331 --> 00:11:08,434
Montand grazia handiarekin
aritu zen.

178
00:11:08,868 --> 00:11:11,270
Uste dut 
asko gustatu zitzaiola filma.

179
00:11:13,773 --> 00:11:16,509
Lehen aldia du Montandek zineman 
kantatzen eta dantzatzen duena.

180
00:11:16,509 --> 00:11:20,479
-Zoragarria da.
-Gaur arte itxoin behar izan du.

181
00:11:23,816 --> 00:11:25,718
Entsaio bat egin,
eta filmatuko dugu.

182
00:11:28,621 --> 00:11:31,390
<i>Zinema dantzan,
zinema kantari.</i>

183
00:11:31,557 --> 00:11:34,393
<i>Zinema liluragarria da.</i>

184
00:11:34,627 --> 00:11:37,496
<i>Zinema irribarretsua,
zinema zoriontsua.</i>

185
00:11:37,496 --> 00:11:39,865
<i>Zinema ordu oroz.</i>

186
00:11:41,067 --> 00:11:43,703
<i>Zinema zinikoa, 
zinema isekaria.</i>

187
00:11:43,703 --> 00:11:46,706
<i>Zinema indarkeriazkoa
liskartientzat.<i>

188
00:11:47,039 --> 00:11:49,709
<i>Zinema hori da
niretzat hutsala.</i>

189
00:11:49,742 --> 00:11:51,911
<i>Nik nahiago baitut
musikala.</i>

190
00:11:52,378 --> 00:11:55,881
Mathilda Mayren historia ere bada,
arrakasta izan nahian…

191
00:11:56,315 --> 00:12:00,553
…26rako hiru eserleku eskatuko
dizkio Montandi. Horra filma.

192
00:12:00,753 --> 00:12:03,856
Hiru eserleku behar ditut
26rako.

193
00:12:04,423 --> 00:12:05,958
Ordainduko dizkizut,
jakina.

194
00:12:06,025 --> 00:12:09,228
Ea hori konpontzen dugun.
Eseri.

195
00:12:10,496 --> 00:12:15,334
-Bikain ageri da neska.
-Mathilda May, izan ere.

196
00:12:16,368 --> 00:12:17,603
Zoragarri dago.

197
00:12:18,437 --> 00:12:22,675
Françoise Fabian ere bai,
sekulako aktorea baita.

198
00:12:23,008 --> 00:12:26,212
Oso ederra eta atsegina.

199
00:12:26,212 --> 00:12:28,814
Guztiz ere antzezpen
erakargarria egin zuen.

200
00:12:28,814 --> 00:12:32,585
Modu sinestezin batez
azpimarratzen ditu hitzak.

201
00:12:32,585 --> 00:12:34,587
Oso pertsonaia ederra
du filmean.

202
00:12:37,022 --> 00:12:38,657
Dena du erakargarria 
mutil horrek, ezta?

203
00:12:39,358 --> 00:12:40,192
Nork?

204
00:12:40,793 --> 00:12:42,094
Montandek, ezta?

205
00:12:46,465 --> 00:12:49,435
Bai…
Itzali telebista, mesedez.

206
00:12:51,570 --> 00:12:54,874
Mylène oso pertsonaia berezia da
Jacquesen filmetan.

207
00:12:55,007 --> 00:12:58,844
Garai batean ezagututako 
emakumearen pertsonaia da…

208
00:12:59,578 --> 00:13:05,050
…maitasun galdu eta 
huts egindako baten zain dagoena…

209
00:13:05,050 --> 00:13:09,555
…harrokeriagatik uxatu duen
maitasun baten zain…

210
00:13:10,356 --> 00:13:13,125
…behin gezurra esan ziotelako…

211
00:13:13,425 --> 00:13:17,463
Pertsonaia hori bera 
antzezten du Darrieuxek…

212
00:13:17,563 --> 00:13:20,332
…"Rocheforteko andereñoak"
filmean…

213
00:13:20,666 --> 00:13:22,635
…eta "Lola"n ere bai, 
Lola Michelen zain baitago.

214
00:13:23,102 --> 00:13:25,137
Txekhoven pertsonaien 
antza du…

215
00:13:26,272 --> 00:13:28,507
…ezin baitute
beren benetako bizitza bizi.

216
00:13:29,275 --> 00:13:34,146
Eta hori da gehien hunkitzen 
nauena Demyren filmetan.

217
00:13:34,246 --> 00:13:37,950
Sentiberatasun horrek,
nostalgia horrek.

218
00:13:44,824 --> 00:13:47,593
Badago zerbait zugan
aztoratu egiten nauena.

219
00:13:49,061 --> 00:13:52,164
Eta zer edo zer ezaguna
ere bai.

220
00:13:53,232 --> 00:13:55,301
Asmakizun bat dirudi.
Zer ote da?

221
00:13:55,968 --> 00:13:57,069
Ez dakit.

222
00:13:59,505 --> 00:14:01,841
Badirudi beti ezagutu
izan zaitudala.

223
00:14:02,575 --> 00:14:04,510
Intzestua, baita ere.

224
00:14:08,247 --> 00:14:11,784
Maite zaitut, alaba,
eta zurekin ezkonduko naiz.

225
00:14:11,851 --> 00:14:13,619
Poesiak nahastuta zauzka, aita.

226
00:14:13,853 --> 00:14:15,154
Geldi, mesedez!

227
00:14:15,154 --> 00:14:17,456
-Maite al nauzu?
-Asko, aita!

228
00:14:17,489 --> 00:14:20,159
Asko ez da nahikoa.

229
00:14:20,192 --> 00:14:24,496
Utzidazu joaten. 
Pentsamendu txarrak datozkit.

230
00:14:24,496 --> 00:14:28,400
Ondo edo gaizki,
zurekin ezkontzea erabaki dut.

231
00:14:28,400 --> 00:14:29,902
ASTO-LARRUA

232
00:14:29,969 --> 00:14:33,505
Galdetu neska txiki bati norekin 
ezkondu nahi duen: Aitarekin!

233
00:14:33,772 --> 00:14:36,275
5-6 urte baldin baditu
eta aita maite badu.

234
00:14:36,342 --> 00:14:40,379
Ipuina gaztetan irakurrita,
ez zaio kasurik egiten horri.

235
00:14:40,412 --> 00:14:44,750
<i>Neska, inork ezin du
gurasoekin ezkondu.</i>

236
00:14:45,017 --> 00:14:47,753
<i>Aita maite duzu,
horrek ez du zertan harritu.</i>

237
00:14:48,454 --> 00:14:52,958
<i>Zeinahi arrazoi duzula ere,
zeinahi sentimendu diozula ere…</i>

238
00:14:53,225 --> 00:14:57,496
<i>…umea, ezin duzu
amarekin ezkondu.</i>

239
00:14:58,030 --> 00:15:00,900
<i>Tradizioak dioenez…</i>

240
00:15:01,367 --> 00:15:04,436
<i>…kultura eta lege kontuez…</i>

241
00:15:04,503 --> 00:15:06,538
<i>…bere garaian
erabakita gelditu zen…</i>

242
00:15:06,538 --> 00:15:11,944
<i>…neskek ezin dutela
beren aitekin ezkondu.</i>

243
00:15:13,512 --> 00:15:16,382
Aspaldi, umetan,
7-8 urterekin…

244
00:15:16,382 --> 00:15:18,951
…"Asto-larrua" 
bereziki gustatzen zitzaidan.

245
00:15:19,184 --> 00:15:22,554
Saiatu nintzen filma
nire ikuspegitik egiten…

246
00:15:22,554 --> 00:15:25,190
…7-8 urte nituen garaikotik.

247
00:15:25,457 --> 00:15:28,827
Aurrerantzean, Asto-larru
deituko dizute.

248
00:15:38,304 --> 00:15:41,106
-Urruti al gaude?
-Iristen ari gara, jauna.

249
00:15:46,078 --> 00:15:48,080
"Asto-larrua" film amestu bat da…

250
00:15:48,080 --> 00:15:54,353
…eta maitagarri-ipuin baten bidez 
Jacquesen ametsa adierazten zuen.

251
00:16:03,896 --> 00:16:05,898
Jacquesek ametsezko 
aktore talde bat bildu zuen.

252
00:16:05,898 --> 00:16:07,700
Jean Marais, erregea.

253
00:16:07,700 --> 00:16:10,202
Catherine Deneuve,
bere printzesa maiteena.

254
00:16:10,970 --> 00:16:13,973
Inguruko erregina irribarretsua,
Micheline Presle.

255
00:16:13,973 --> 00:16:16,542
Haren erregea,
Fernand Ledoux.

256
00:16:16,675 --> 00:16:18,844
Haien seme xarmagarria,
Jacques Perrin. 

257
00:16:19,545 --> 00:16:22,348
Maitagarri original eta 
eszentriko bat, Delphine Seyring.

258
00:16:22,514 --> 00:16:24,616
Eta figurante gogotsu bat,
Rosalie.

259
00:16:24,984 --> 00:16:27,987
12 urte zituen, eta
antzinako jantzien zalea zen.

260
00:16:29,822 --> 00:16:32,524
"Rocheforteko andereñoak"
egin eta hiruzpalau urtera…

261
00:16:32,558 --> 00:16:35,995
…Jacquesek berriz deitu ninduen
printze xarmanta izan nendin.

262
00:16:35,995 --> 00:16:40,132
Zergatik pentsatu zuen nigan?
Gizonezko ideal hura…

263
00:16:40,299 --> 00:16:43,769
…pertsonaia amets-eragilea,
imaginario kolektiboan dagoena… 

264
00:16:43,902 --> 00:16:46,238
…eta Jacquesenean ere bai.

265
00:16:50,943 --> 00:16:52,945
Zinemaren festa honetako 
desfilerako…

266
00:16:53,345 --> 00:16:55,047
…hiru erregeak etortzen
ikusi genituen.

267
00:16:55,314 --> 00:16:57,116
Nobleak, 
gurdi eramailedunetan etorriak.

268
00:16:57,516 --> 00:17:00,252
Nabab-ak, elefantetan etorriak,
beren zaindariekin.

269
00:17:02,855 --> 00:17:04,790
Maitagarriak helikopterotan.

270
00:17:05,591 --> 00:17:08,727
Eta adiskideak bisitan:
Jim Morrison eta Alain Ronay.

271
00:17:11,196 --> 00:17:14,033
Jimek gogo onez sinatu zion
autografo bat Delphineren semeari.

272
00:17:18,070 --> 00:17:20,439
Zinemazale amorratua zen,
François Truffaut bezala.

273
00:17:21,273 --> 00:17:23,042
Eta printzesak maite zituzten.

274
00:17:25,110 --> 00:17:27,346
Printzesa izatea 
film kantatu batean…

275
00:17:27,413 --> 00:17:28,614
…maitagarrien ipuin batean…

276
00:17:28,614 --> 00:17:32,217
Umeek begiak zabal-zabalik
begiratzen didate oraindik.

277
00:17:32,251 --> 00:17:33,419
Erabat sinestezina da!

278
00:17:33,552 --> 00:17:37,823
Jendeari eta umeei 
izugarri gustatzen zaie film hau.

279
00:17:37,823 --> 00:17:45,130
Hau da urrutien joan den filma
Jacquesek egindakoen artean.

280
00:18:15,994 --> 00:18:20,566
Aberatsa banintz, 
lan egiteari utziko nioke.

281
00:18:20,799 --> 00:18:24,470
Baina aberatsa banintz,
film hau egingo nuke.

282
00:18:24,503 --> 00:18:29,208
Lotura bat egin nahi nuen berak
Cocteaurekin egindako gauzekin.

283
00:18:29,541 --> 00:18:36,615
Badakit Jacques Demyk pare bat
gauza sartu dituela filmean…

284
00:18:37,549 --> 00:18:41,453
…Jean Cocteauren omenez…

285
00:18:41,453 --> 00:18:43,155
…hura maite eta miresten
baitzuen.

286
00:18:43,522 --> 00:18:46,992
Badira bizpahiru aipamen
filmean…

287
00:18:47,226 --> 00:18:48,460
Kariatidea, adibidez.

288
00:18:49,394 --> 00:18:52,264
Oso izaki gizatiarra da
Jacques Demy.

289
00:18:52,464 --> 00:18:54,900
Serioa eta ume tankerakoa da
aldi berean.

290
00:18:55,134 --> 00:18:57,936
Garbitasun handia du
begiradan…

291
00:18:58,237 --> 00:18:59,838
…eta bere bihotzean ere bai,
jakina.

292
00:18:59,838 --> 00:19:03,742
Eta bere lan egiteko moduan
sumatzen da hori.

293
00:19:05,477 --> 00:19:07,312
"Asto-larrua" filmeko tronurako…

294
00:19:07,312 --> 00:19:11,416
…Jacquesek eta Jim Léonek
katu erraldoi bat irudikatu zuten.

295
00:19:11,450 --> 00:19:15,454
Katu txuri handi bat egin zuten,
Jean Marais han eser zedin.

296
00:19:16,688 --> 00:19:20,092
Denboraren koloreko soineko bat?
Baldintza bat al da?

297
00:19:21,727 --> 00:19:23,162
Gutizia bat, gehiago.

298
00:19:23,295 --> 00:19:25,230
Eta nirekin ezkonduko zara?

299
00:19:25,831 --> 00:19:26,932
Bai, aita.

300
00:19:27,499 --> 00:19:29,101
Demontre!

301
00:19:32,171 --> 00:19:35,107
Delako soineko ospetsuek
sekulako zama zuten.

302
00:19:35,174 --> 00:19:39,578
Denboraren koloreko soinekoak
margoz aldatu behar zuen.

303
00:19:39,778 --> 00:19:41,914
Pantailetan erabiltzen den 
materialaz egin zuten soinekoa…

304
00:19:41,914 --> 00:19:47,119
…haren gainean proiekzioak egiteko.

305
00:19:50,656 --> 00:19:52,758
Zoragarria da!

306
00:19:52,791 --> 00:19:55,227
Ez dut sekula
halakorik eduki.

307
00:19:56,261 --> 00:19:57,029
3 TEKNIKARI

308
00:19:57,162 --> 00:20:01,466
Arrosak begi bat eta ahoa 
edukitzea nahi zuen Jacquesek.

309
00:20:01,500 --> 00:20:05,204
Annieren begi bati eta ahoari
argazki bat atera nion.

310
00:20:05,337 --> 00:20:09,908
Scripta nintzen. Jacquesekin 
egindako 4. filma nuen hura.

311
00:20:10,008 --> 00:20:12,678
Dibertigarria iruditzen zitzaion
nik begi irregularrak izatea.

312
00:20:12,878 --> 00:20:16,548
Eskuineko begia ea utziko ote nion
galdetu zidan.

313
00:20:16,548 --> 00:20:20,852
Arrosan jartzeko nahi baitzuen,
eta ahoa, printzeari erantzuteko.

314
00:20:21,153 --> 00:20:24,223
Filma ikustean, harritu ninduen
nire ahotsa han entzuteak…

315
00:20:24,223 --> 00:20:30,429
…nire doinua desegokia zelakoan
ipuinaren maitagarri-girorako.

316
00:20:33,865 --> 00:20:35,467
Aspertuta al zaude?

317
00:20:35,500 --> 00:20:38,470
Ni? Ez naiz sekula
aspertzen, Arrosa.

318
00:20:38,470 --> 00:20:40,739
Nola aspertu
munduan hainbeste zeregin egonik?

319
00:20:40,872 --> 00:20:43,108
Hainbeste gauza aurkitzeko
eta ulertzeko?

320
00:20:43,875 --> 00:20:48,113
Jacquesekin hainbeste 
film musikal egin ondoren…

321
00:20:48,247 --> 00:20:54,286
…musika hori guztia
egunero entzun ondoren…

322
00:20:54,286 --> 00:21:00,359
…azkenean buruz genekien filma.

323
00:21:01,126 --> 00:21:02,427
Playbacka egiten genuen.

324
00:21:02,427 --> 00:21:07,099
Beraz, musika entsaioen eta
filmazioaren aurretik jartzen zen.

325
00:21:07,366 --> 00:21:14,573
Azkenik, filmazioaren erritmo osoa
musikaren erritmoak tankeratu zuen.

326
00:21:14,673 --> 00:21:19,511
Guk, montatzeko, playback bera
hartzen genuen irudiekin lotzeko.

327
00:21:19,711 --> 00:21:24,383
Eta, gero, nahasi. Bainu musikal
zoragarri batean geunden.

328
00:21:25,284 --> 00:21:30,122
Askotan, gidatzen ari nintzela
edo auto-pilatze batean zain…

329
00:21:30,122 --> 00:21:34,660
…neure baitarako kantatzen nituen
Jacquesen filmetako kantuak…

330
00:21:34,726 --> 00:21:37,095
Edo gehiegi edanez gero, hau diot:
"O, masailak sutan dauzkat!".

331
00:21:37,696 --> 00:21:40,899
"Asto-larrua"ko tarta egiten nuen
txikitan, kantua entzuten.

332
00:21:41,233 --> 00:21:44,169
Ez zen oso goxoa, errezeta 
kanturako baita, ez sukalderako.

333
00:21:44,536 --> 00:21:48,407
"Asto-larrua"z hitz egitean, 
errezeta aipatzen didate beti.

334
00:21:48,373 --> 00:21:54,646
Alegia, printzesa errezeta egiten,
eta txita arrautzetik ateratzen.

335
00:22:02,454 --> 00:22:04,389
Hor, ni ikusleak bezalakoa
nintzen.

336
00:22:04,956 --> 00:22:06,558
Bitartean eskobatzen 
ari dena…

337
00:22:06,558 --> 00:22:09,161
…ez dut ikusten, 
irudi ia iheskorrak dira.

338
00:22:09,161 --> 00:22:11,797
Eszena barruan daude, 
baina ez zara haietaz oroitzen.

339
00:22:11,797 --> 00:22:14,833
Eta, aldi berean,
ezinbestekoak dira kontraste gisa.

340
00:22:15,200 --> 00:22:17,836
Hala, printzesa errezeta egiten
ikusten dugun bakoitzean…

341
00:22:17,836 --> 00:22:19,705
…distira handiagoa baitu
eszenak!

342
00:22:27,946 --> 00:22:31,249
Chiron andrea jatorra da,
baina ez du irudimenik!

343
00:22:31,750 --> 00:22:34,953
Luca, eskuak garbitu
eta mahaira!

344
00:22:36,822 --> 00:22:38,256
Emakume bat bilatu dizu, edo zer?

345
00:22:38,590 --> 00:22:41,560
Bai, sasoi onean,
morala ere bai. 

346
00:22:41,560 --> 00:22:43,662
Xelebrekeria batetik sortu zen.

347
00:22:43,662 --> 00:22:47,599
Eta Deneuvek eta Mastroiannik
komedia bat egin nahi zutelako.

348
00:22:50,302 --> 00:22:53,438
Gure seme Mathieuz
haurdun nengoenean… 

349
00:22:53,905 --> 00:22:56,274
Poz-pozik nengoen
eta ez nintzen isiltzen.

350
00:22:56,608 --> 00:22:58,944
Eta Jacquesek esaten zidan:
"Ez da hainbesterako izango!" 

351
00:22:59,077 --> 00:23:02,514
Agnèsekiko txantxa bat
izan zen abiapuntua.

352
00:23:02,748 --> 00:23:05,183
Honela zioen: "Gizonak 
haurdun bazeundete…

353
00:23:05,183 --> 00:23:09,121
…beste modu batera 
portatuko zinatekete gurekin".

354
00:23:12,457 --> 00:23:14,960
Erantzun nion:
"Itxoin ezazu. Ikusiko duzu".

355
00:23:14,993 --> 00:23:16,628
"Egingo dizut".

356
00:23:16,862 --> 00:23:19,097
Bestela ezin egin, 
eta film bat egin nuen.

357
00:23:19,097 --> 00:23:22,100
GERTAKIZUNIK 
GARRANTZITSUENA…

358
00:23:22,100 --> 00:23:26,738
…GIZONA ILARGIAN
IBILI ZENEZ GERO

359
00:23:27,172 --> 00:23:28,940
Zer duzu?
Zurbil zaude!

360
00:23:29,007 --> 00:23:31,309
Gelditu zaitezke?

361
00:23:36,748 --> 00:23:37,849
Itsututa al zaude?

362
00:23:37,949 --> 00:23:40,018
Kontuz zer diozun, 
ergela!

363
00:23:42,988 --> 00:23:44,256
Marco!

364
00:23:44,356 --> 00:23:46,658
Marco, maitea!
Esadazu egia.

365
00:23:47,092 --> 00:23:48,427
Zorabioak ditut.

366
00:23:48,760 --> 00:23:49,861
Jirabiran dabil dena.

367
00:23:50,462 --> 00:23:52,130
Marco, jakin egin nahi dut.

368
00:23:52,130 --> 00:23:54,266
Ez nazazu kezkatuta utzi,
arren!

369
00:23:54,466 --> 00:23:57,068
Begiradazu aurpegira!
Larria da, ezta?

370
00:23:59,538 --> 00:24:01,173
Haurdun nago!

371
00:24:05,444 --> 00:24:11,049
Gauza zeharo desberdin bat egin
nahi genuen, ia hiperrealista.

372
00:24:11,183 --> 00:24:14,119
Ile-apaintzaile bat antzezten nuen,
angoraz jantzia.

373
00:24:14,753 --> 00:24:18,256
Nire senarra haurdun balego,
ni pozik, umerik eduki ezinez.

374
00:24:18,890 --> 00:24:20,459
Horrek aldaketak 
ekarriko ditu.

375
00:24:20,625 --> 00:24:23,228
-Zer aldatuko du ba?
-Auskalo! Dena!

376
00:24:23,528 --> 00:24:27,065
Gizonek umeak badauzkate,
pastilla nonahi salduko da.

377
00:24:27,132 --> 00:24:28,366
Eta nahi dutenean
abortatuko dute.

378
00:24:28,733 --> 00:24:31,369
Industriburu batek ez du bere 
fabrika hilabetez utziko.

379
00:24:31,369 --> 00:24:32,704
Abortatu eta kitto!

380
00:24:32,704 --> 00:24:34,239
Eta ez da espetxera joango!

381
00:24:35,474 --> 00:24:36,808
Lilura hutsa da, noski…

382
00:24:36,808 --> 00:24:39,311
…baina errealitate txikitan
oinarritua.

383
00:24:43,482 --> 00:24:48,053
Jokabidea landu behar duzu.
Ezin zara hurrengo saiora aurkeztu.

384
00:24:48,053 --> 00:24:50,155
Ez duzu nahikoa aurreratu.

385
00:24:52,090 --> 00:24:53,492
Bihar 5etan? Konforme?

386
00:24:54,493 --> 00:24:55,827
Bai, Mazetti jauna.

387
00:24:56,595 --> 00:24:58,630
Ez negar egin.
Ez du ezertarako balio.

388
00:24:58,830 --> 00:25:01,333
Ez, Mazetti jauna.
Agur.

389
00:25:01,533 --> 00:25:02,834
Bihar arte.

390
00:25:10,175 --> 00:25:12,944
Furgonetaren ardatza… 
Izorratuta!

391
00:25:13,011 --> 00:25:15,180
-Kaka putza!
-Oraintxe esan duk.

392
00:25:15,180 --> 00:25:17,883
Film honetan, 
ohar feminista pila bat zegoen.

393
00:25:18,183 --> 00:25:20,185
Motorrez eta kiribilez
hitz egiten da.

394
00:25:20,352 --> 00:25:23,522
Mekanika eta ile-apaintzea izan 
ziren Jacquot txikiaren bi titiak.

395
00:25:24,256 --> 00:25:25,924
Bere aitaren garajeko patioan…

396
00:25:25,924 --> 00:25:28,226
…bere amak gasolina saldu,
eta jendea orrazten zuen…

397
00:25:28,460 --> 00:25:30,195
…bera jaio aurretik 
eta ondoren…

398
00:25:30,195 --> 00:25:32,697
…1931ko ekainaren 5ean,
Pontchateu-n…

399
00:25:33,098 --> 00:25:35,433
…Rosalie amonaren tabernatik
gertu samar.

400
00:25:35,667 --> 00:25:37,102
Gero, Nantesen bizi izan zen…

401
00:25:37,102 --> 00:25:39,838
…Tanneur kaian, 
han ubideak zeuden garaian.

402
00:25:40,372 --> 00:25:43,141
Anaia gazte bat izan zuen,
eta, geroago, arreba bat.

403
00:25:43,174 --> 00:25:48,914
Ez dut oroitzapen latzik
12 urte nituen arte, gerra arte.

404
00:25:48,947 --> 00:25:53,652
Nanteseko bonbardatzea, 
1943ko irailaren 7an.

405
00:25:53,785 --> 00:25:55,954
Hura ikaragarria izan zen.

406
00:25:56,888 --> 00:26:00,492
Eta hori oroitzen duzunean…

407
00:26:01,092 --> 00:26:03,261
Oso oroimen ona izan dut.

408
00:26:05,597 --> 00:26:08,567
Harrezkero, 
gainerako guztiak axola gutxi.

409
00:26:08,567 --> 00:26:11,169
Hain gauza izugarria
gertatu denean…

410
00:26:12,938 --> 00:26:16,808
…badirudi ezin dela 
ezer ikaragarriagorik gertatu.

411
00:26:16,908 --> 00:26:22,213
Geroztik, bizitza ideal bat
amesten da.

412
00:26:23,181 --> 00:26:25,951
Txikitatik maite izan zituen 
txotxongiloak eta operetak.

413
00:26:26,251 --> 00:26:28,453
"Jacquot Nantesekoa"n 
kontatu nuen hori dena.

414
00:26:29,120 --> 00:26:32,691
Ez nuen besterik nahi:
bizpahiru patata…

415
00:26:32,691 --> 00:26:35,427
…haiekin txotxongiloak egiteko.

416
00:26:35,727 --> 00:26:37,762
Astean bitan joaten nintzen
zinemara…

417
00:26:37,762 --> 00:26:39,598
…eta hori nahikoa nuen
zoriontsu izateko.

418
00:26:43,702 --> 00:26:49,207
Zinema atsegin nuen. 9 urterekin
ur berotan sartzen nituen filmak.

419
00:26:49,474 --> 00:26:52,344
Chaplinen filmez
asea nengoen. 

420
00:26:52,510 --> 00:26:55,213
9,5 mm.ko filmak ziren.
150 aldiz ikusita neuzkan.

421
00:26:55,380 --> 00:26:58,917
Hiruzpalau neuzkan, 
eta ur berotan murgiltzen nituen…

422
00:26:58,917 --> 00:27:02,053
…gelatina urtzeko, eta irudiz 
irudi hura berriz marrazteko…

423
00:27:02,053 --> 00:27:04,422
…luma batekin, 
9,5 mm. haietan.

424
00:27:07,225 --> 00:27:10,495
Zakarra zen, baina han 
ageri ziren Mauveko zubia…

425
00:27:10,495 --> 00:27:12,030
…Nanteseko bonbardaketa…

426
00:27:12,030 --> 00:27:13,698
…hori dena berregin nuen…

427
00:27:14,399 --> 00:27:18,870
1941-42 zen. Ekintza heroiko bat
egiteko sentipena neukan.

428
00:27:18,870 --> 00:27:21,673
Erresistentziako
ekintza kementsu bat.

429
00:27:22,574 --> 00:27:25,377
13 urterekin erosi nuen
lehenengo kamera.

430
00:27:26,244 --> 00:27:29,714
Egunez, eskola teknikora
bidalia ninduen aitak.

431
00:27:29,714 --> 00:27:34,219
Zurgintza, iturgintza, mekanika
eta elektrizitatea ikasi nituen.

432
00:27:34,219 --> 00:27:37,656
Bizitzan sekula 
balio izan ez zaizkidan gauzak.

433
00:27:38,390 --> 00:27:41,259
Baina ostegun arratsaldetan,
ganbarara igo…

434
00:27:41,259 --> 00:27:45,130
…eta plano bat filmatzen nuen
edo plano baten segundo bat.

435
00:27:49,267 --> 00:27:52,370
Eta alde egin nahi nuen, 
eta zinema egin nahi nuen.

436
00:27:54,105 --> 00:27:55,340
NANTESen
POMMERAYE PASABIDEA

437
00:27:56,374 --> 00:27:59,411
Zine-kluba hemen zegoen,
Pommeraye pasabidean.

438
00:27:59,411 --> 00:28:02,514
Hor ikusi zituen Jacquesek
film garrantzitsu guztiak.

439
00:28:02,614 --> 00:28:05,216
Zine-klubeko bulegoa
hortxe zegoen.

440
00:28:05,917 --> 00:28:10,155
Beti esan izan du gu bioi esker
–Bernard Lerat, filmen aurkezlea–…

441
00:28:10,155 --> 00:28:12,490
…guk sortu baikenuen zine-kluba…

442
00:28:12,657 --> 00:28:18,229
…horri esker ikasi omen zuen 
zinema maitatzen eta ikasten.

443
00:28:18,229 --> 00:28:18,263
Hemen hasi omen zen
bere burua prestatzen.

444
00:28:19,931 --> 00:28:26,037
Han proiektatu genituen: Dreyer, 
Bresson, Renoir, Ophuls, Welles… 

445
00:28:26,104 --> 00:28:28,907
Berarentzat garrantzitsuak 
izan diren guztiak…

446
00:28:29,107 --> 00:28:33,111
…eta amerikar komedia musikal
guztiak, liluratuta baitzeukaten.

447
00:28:39,718 --> 00:28:42,754
Han sekulako ametsak 
egin nituen nerabezaroan.

448
00:28:42,821 --> 00:28:45,523
Zinematik zaldi gainean
itzultzen nintzen.

449
00:28:45,557 --> 00:28:48,193
Eta Mandiarguesengandik
gauza bat ikasi nuen. 

450
00:28:48,760 --> 00:28:51,629
Argi horretan zehar ibili naiz…

451
00:28:51,930 --> 00:28:54,432
Nantesen beste 10 film
filma nitzake.

452
00:28:57,268 --> 00:28:59,237
Trenean noa Nantesera.

453
00:28:59,237 --> 00:29:02,340
Niretzat, Jacques Demyren hiria
izango da beti Nantes.

454
00:29:02,340 --> 00:29:04,476
"Gela bat hirian" filmeko
hiria.

455
00:29:06,778 --> 00:29:11,116
Adiskidearen oroitzapenez 
egindako bidaia honetarako…

456
00:29:11,116 --> 00:29:15,019
…hainbat dokumentu ekarri dut:
Michel Colombier-en partitura.

457
00:29:16,421 --> 00:29:17,722
Michel Colombier
Los Angelesen

458
00:29:17,956 --> 00:29:21,259
Jacques film horretaz
hitz egitera etorri zitzaidan.

459
00:29:21,359 --> 00:29:23,962
Hasteko, tragedia bat da.

460
00:29:24,829 --> 00:29:29,334
Batetik, maitasun-grina bat
dago.

461
00:29:29,768 --> 00:29:32,270
Bestetik, 
indarkeria bat dago.

462
00:29:32,303 --> 00:29:40,345
Garai hartan Nantesen zeuden 
liskar sozial guztiak, alegia.

463
00:29:41,079 --> 00:29:43,915
Halako gauza bat egiteko eskatzen
zidaten lehenengo aldia zen.

464
00:29:44,149 --> 00:29:46,918
Maitasuna eta indarkeria
hain inplikatuta zeuzkan zerbait.

465
00:29:47,786 --> 00:29:51,489
Pasarte biolentoak jotzeko,
pianoa baino gehiago behar da.

466
00:29:53,358 --> 00:29:55,894
Pasarte erromantiko bat
joko dut:

467
00:29:55,894 --> 00:29:59,998
Bien arteko maitasun doinua.

468
00:30:17,015 --> 00:30:20,418
<i>Zure amaren etxean
suertatu nintzen.</i>

469
00:30:20,418 --> 00:30:23,655
<i>Ustekabean.</i>

470
00:30:25,757 --> 00:30:30,395
<i>Beraz, nekazari
peto-petoa zara.</i>

471
00:30:31,296 --> 00:30:32,463
<i>Bai.</i>

472
00:30:33,832 --> 00:30:38,536
<i>Guilbaud maitea.</i>

473
00:30:40,939 --> 00:30:44,843
<i>Begi-zuloak!
Zer ederra zaren!</i>

474
00:30:45,210 --> 00:30:48,379
<i>Zer ederki nagoen
zure besartean!</i>

475
00:30:48,713 --> 00:30:48,746
<i>Maite zaitut.</i>

476
00:30:49,047 --> 00:30:54,085
<i>Gera zaitez nire ondoan.</i>

477
00:30:54,018 --> 00:30:55,954
Ezin dut, baina.

478
00:30:56,054 --> 00:31:00,325
<i>-Begira: argitu da eguna.
-Mesedez!</i>

479
00:31:00,325 --> 00:31:04,095
<i>-Joan beharra daukat.
-Ez joan, maitea.</i>

480
00:31:04,262 --> 00:31:07,232
<i>Noiz ikusiko zaitut berriz?</i>

481
00:31:07,232 --> 00:31:10,235
<i>Gaur arratsean,
nahi baduzu.</i> 

482
00:31:21,346 --> 00:31:25,283
Nantesen girotua dago, 
1955eko ontzioletako grebetan.

483
00:31:25,316 --> 00:31:26,651
Maitasun-grina bat 
kontatzen da.

484
00:31:26,651 --> 00:31:30,955
François Guilbaud grebalariak
Violette neska eztia utzi…

485
00:31:30,955 --> 00:31:32,657
…eta Edith Leroyerrez
maitemintzen da.

486
00:31:32,657 --> 00:31:35,493
Senarra utzirik, amaren etxean
babesten da Edith.

487
00:31:35,493 --> 00:31:37,996
Baina dena maitaleen kontra
lotuko da…

488
00:31:38,029 --> 00:31:40,131
…maitasun jaioberri hori
suntsitzeko.

489
00:31:40,198 --> 00:31:43,234
Bi munduren arteko 
liskarra ikusten da filmean.

490
00:31:43,902 --> 00:31:47,438
Lehenengo liskarra basatia da,
literala…

491
00:31:47,739 --> 00:31:52,143
Jatorrizko liskarra.
Klase-borroka esaten zaio horri.

492
00:31:52,143 --> 00:31:55,313
<i>Txakurrak, zitalak,
koldarrak, zatarrak!</i> 

493
00:31:57,916 --> 00:32:01,252
1955. urtea zen, 
ontziolen greba garaian.

494
00:32:01,819 --> 00:32:04,289
"Gela bat hirian" filmak
horretaz hitz egiten digu.

495
00:32:04,622 --> 00:32:08,493
Amarekin nengoen, 
anaia gazteenaren aulkia bultzaka.

496
00:32:09,027 --> 00:32:10,728
Eta manifestazio hura
zeharkatu genuen.

497
00:32:10,728 --> 00:32:14,232
Jendea prefekturara zihoan.

498
00:32:14,999 --> 00:32:17,168
Eta ni haiekin batera
nindoan…

499
00:32:17,502 --> 00:32:19,771
Kantu haiek barruan sartuta
gelditu zitzaizkidan.

500
00:32:20,104 --> 00:32:24,709
Sekulako zirrara egin zidaten.

501
00:32:27,679 --> 00:32:31,649
Nire osabak Loireko beste
ontziola batean lan egiten zuen.

502
00:32:31,749 --> 00:32:36,020
Aitak beste lantegi batean.
Hura dena nire haurtzaroa zen.

503
00:32:36,788 --> 00:32:40,892
Horregatik heldu nion gaiari.
Ezagutzen dudanaz hitz egin nahian.

504
00:32:42,293 --> 00:32:44,062
Aitak kontatu zidana
erabili nuen oinarritzat.

505
00:32:44,462 --> 00:32:46,197
Bere historia zen, nolabait.

506
00:32:46,197 --> 00:32:49,133
Nekazari bat Nantesera etorri,
eta gela bat alokatzen dio…

507
00:32:49,133 --> 00:32:52,737
…koronel baten alargun
aristokratari.

508
00:32:52,770 --> 00:32:57,108
Aristokrataren eta bere maizter
proletarioaren arteko eszena…

509
00:32:57,108 --> 00:33:00,979
…filmaren giltzarria da.
Film osoa laburbiltzen du.

510
00:33:01,479 --> 00:33:04,148
<i>Manifestazioan zeunden.
Ez ukatu, ikusi zaitut.</i>

511
00:33:04,148 --> 00:33:05,783
<i>Eta zer?
Traba egiten dizu?</i>

512
00:33:05,783 --> 00:33:08,753
<i>Enbarazu egiten dit.
Etxekoak marmarka ari dira.</i>

513
00:33:08,753 --> 00:33:10,254
<i>Utziezu hitz egiten.</i>

514
00:33:10,488 --> 00:33:11,723
<i>Uler ezazu.</i>

515
00:33:12,056 --> 00:33:16,327
<i>Bizi zenean, 
nire senarra koronela zen.</i>

516
00:33:16,494 --> 00:33:18,997
<i>Hark ez zukeen sekula
halakorik onartuko</i>.

517
00:33:19,430 --> 00:33:23,835
<i>Ez nioke ostatu eman nahi
anarkista bati.</i>

518
00:33:23,868 --> 00:33:27,505
<i>Nire iritziak 
ez zaizkizu axola.</i>

519
00:33:27,839 --> 00:33:31,576
Urte batzuk lehenago eskatua zidan
Jacquesek film hau filmatzeko.

520
00:33:31,576 --> 00:33:36,381
Proiektua aspaldikoa zen.
Zineman ez dago jakiterik.

521
00:33:36,381 --> 00:33:41,819
Urte hartan deitu zidan:
"Filma egingo da. Prest zaude?"

522
00:33:41,853 --> 00:33:44,489
Nik erantzun: "Jakina!"

523
00:33:44,789 --> 00:33:45,957
Motorra!

524
00:33:47,225 --> 00:33:48,893
Playbacka!

525
00:33:48,926 --> 00:33:53,197
Hotsa egina zegoen.
Hotsarekin antzeztu behar!

526
00:33:53,197 --> 00:33:56,601
Ezin duzu bigarren harraldian 
aldatu. 

527
00:33:56,701 --> 00:33:58,703
Ezin duzu berriz errepikatu.
Akabo!

528
00:33:59,137 --> 00:34:02,774
Hori oztopo bat izan zitekeen,
baina ez.

529
00:34:02,874 --> 00:34:05,943
Musikak eraman egiten zaitu.
Akuilu bat da.

530
00:34:06,344 --> 00:34:10,281
Koronelaren emazteak 
hau kantatzen duenean:

531
00:34:10,281 --> 00:34:13,651
"Koronelaren garaian, 
soldaduen tabakoa erretzen nuen".

532
00:34:13,785 --> 00:34:17,455
Eta Guilbaudek esaten dionean:
"Aitzur ederra harrapatu duzu!"

533
00:34:17,455 --> 00:34:20,792
Edo alarguna hau esaten: 
"Tuntuntzat hartzen nauzu?"

534
00:34:20,792 --> 00:34:23,728
Hori erabat inkongruentea da.
Bitxia!

535
00:34:24,295 --> 00:34:26,664
<i>Tuntuntzat hartzen nauzu?</i>

536
00:34:27,999 --> 00:34:31,436
<i>Eta grina?
Eta obsesioa?</i>

537
00:34:31,836 --> 00:34:33,071
Zer diozu?

538
00:34:33,171 --> 00:34:37,408
Rol hau, kantatua,
musikarekin egina…

539
00:34:37,408 --> 00:34:41,212
…musikaren erritmora
mugitu beharra dago.

540
00:34:41,879 --> 00:34:45,183
Jokoa urrunago daramala
iruditzen zait.

541
00:34:45,483 --> 00:34:47,952
Urrunago joaten 
uzten diozu zeure buruari…

542
00:34:48,319 --> 00:34:51,255
…azkarrago, espontaneoago.
Eraman egiten zaitu.

543
00:34:51,289 --> 00:34:52,824
Maitasuna besterik ez da.

544
00:34:53,424 --> 00:34:57,595
Adierazteko era bat da,
komunikatzeko modu bat.

545
00:34:57,728 --> 00:35:01,099
Eta niri interesgarriagoa 
iruditzen zait kantuz baldin bada.

546
00:35:01,099 --> 00:35:07,672
Samurragoa, eskuzabalagoa,
biolentoagoa, oldarkorragoa…

547
00:35:08,272 --> 00:35:10,541
Horrexek interesatzen nau.

548
00:35:10,808 --> 00:35:12,410
Musikak sentimenduak 
anplifikatzen ditu.

549
00:35:12,410 --> 00:35:15,713
Eta "maite zaitut" kantatzea
erabateko lirismoa da.

550
00:35:15,813 --> 00:35:20,751
Berak amestutako opera herrikoi 
hori da Jacquesen mintzaira.

551
00:35:21,352 --> 00:35:23,888
Mintzaira bat da,
nire mintzaira.

552
00:35:23,888 --> 00:35:25,990
<i>Barkaidazu.</i>

553
00:35:26,891 --> 00:35:28,993
<i>Entzuidazu!
Zin dagizut!</i>

554
00:35:30,128 --> 00:35:33,297
<i>Zer da janzkera hori?
Horrela paseatzen zara?</i>

555
00:35:33,297 --> 00:35:35,433
<i>Zure errua da!
Ez daukat ezer janzteko!</i>

556
00:35:35,433 --> 00:35:37,135
<i>Hori ez da arrazoi bat!</i>

557
00:35:38,136 --> 00:35:39,637
<i>Putarena egiten ari zara!</i>

558
00:35:39,704 --> 00:35:43,141
<i>Ondo asko pasatuko zuten
grebalariek zuri begira!</i>

559
00:35:43,207 --> 00:35:46,744
Bere inguruari ez dagokiona
egitea da Edithen errebolta.

560
00:35:48,079 --> 00:35:53,251
Ezta ezkondu berria denean ere,
puta gisa baitabil egun erdiz.

561
00:35:53,718 --> 00:35:58,089
Puta bat, Demyrengan, "demi-pute" 
bat da; puta erdi bat, alegia.

562
00:35:59,123 --> 00:36:03,995
Hori dela eta, gogoan dut
hainbat astez egon nintzela…

563
00:36:03,995 --> 00:36:08,266
…biluzik bisoi-berokiaren azpian,
behin baizik ez irekitzeko.

564
00:36:08,900 --> 00:36:12,103
Frustragarri samarra zen.
Delako eszena horretan…

565
00:36:12,103 --> 00:36:15,540
…behin ireki nuen, 
eta berriz ireki nuen gero.

566
00:36:16,908 --> 00:36:18,643
Hura zen nire errebolta.

567
00:36:19,277 --> 00:36:20,311
Michel!

568
00:36:20,545 --> 00:36:23,247
-Zergatik ihes egiten du?
-Nire senarra, ezinenez Edmond.

569
00:36:24,015 --> 00:36:28,386
Telebista-saltzailea, ile-gorria,
maitasunez eroa, jeloskorra…

570
00:36:28,386 --> 00:36:30,454
-Zure maitasunez erotua.
-Inpotentea.

571
00:36:31,756 --> 00:36:34,292
Eskatu zidanean 
ero bat bezala antzezteko…

572
00:36:34,292 --> 00:36:36,694
…kantatzeko itxurak eginez…

573
00:36:36,694 --> 00:36:39,931
…bizar-labana eskuan,
eta zu biluzik…

574
00:36:39,931 --> 00:36:41,499
…arraina uretan bezala
nengoen.

575
00:36:42,433 --> 00:36:43,501
<i>Edith, nirea zara!</i>

576
00:36:43,668 --> 00:36:45,203
<i>Arren, geldi hor!</i>

577
00:36:45,236 --> 00:36:46,837
<i>Edith, nirea zara!</i>

578
00:36:46,871 --> 00:36:50,474
<i>Eta ez zara inoiz
nitaz ahaztuko!</i>

579
00:36:53,878 --> 00:36:57,048
Pertsonaia hori antzeztuz
Jacquesi lagundu niola uste dut…

580
00:36:57,048 --> 00:37:00,751
…bere sukar-ametsarekin 
dibertitzen ausartu nintzelako.

581
00:37:00,785 --> 00:37:02,220
GELA BAT HIRIAN

582
00:37:02,220 --> 00:37:04,522
Jacques nire lehen zuzendari handia
izan zen.

583
00:37:04,555 --> 00:37:09,393
Jacques Demyren zinemako
partaidea nintzen bat-batean.

584
00:37:09,427 --> 00:37:12,096
Niretzat, 
mirari moduko bat zen.

585
00:37:12,663 --> 00:37:18,102
Jacques oso samurra zen;
entzuten zizun; jatorra zen.

586
00:37:18,102 --> 00:37:20,271
Aldi berean, 
oso zakarra zen.

587
00:37:20,571 --> 00:37:23,674
Ezin zen berarekin negoziatu
edo eztabaidatu…

588
00:37:23,674 --> 00:37:26,777
…jantziez, orrazkerez
edo antzezteko eraz.

589
00:37:27,144 --> 00:37:28,546
Eszena baten "timing"az.

590
00:37:28,946 --> 00:37:33,451
Nik kikara hartu nahi banuen…
Ezin zen berarekin negoziatu!

591
00:37:33,584 --> 00:37:38,256
Bere umetako ametsa 
egiten ari da orain!

592
00:37:38,256 --> 00:37:41,025
Baina guk trakets egiten genituen
berak egin nahi zituen gauzak! 

593
00:37:41,158 --> 00:37:45,496
Irribarre egiten zion jendeari,
baina ez zuen iritziz aldatuko!

594
00:37:47,031 --> 00:37:48,833
Proletarioen buruak ginen,
heroiak.

595
00:37:49,367 --> 00:37:52,003
Ezin ginen koldartu
gutarren aurrean.

596
00:37:52,136 --> 00:37:54,739
<i>Ez hurbildu!
Ez protestatu!</i>

597
00:37:55,306 --> 00:37:58,376
<i>Urrundu zaitezte!
Zoazte etxera!</i>

598
00:37:59,477 --> 00:38:02,213
<i>Txakurrak, zitalak,
koldarrak, zatarrak!</i>

599
00:38:09,420 --> 00:38:11,822
1.000 langile ginen, 
aktoreak, jakina…

600
00:38:11,989 --> 00:38:14,091
…eta, aurrez aurre,
100 bat CRS.

601
00:38:14,358 --> 00:38:18,462
CRS figuranteak beren pertsonaiekin 
zeharo identifikatu ziren…

602
00:38:18,462 --> 00:38:20,665
…eta sekulako indarkeriaz
jardun zuten.

603
00:38:20,665 --> 00:38:27,305
Eta batzuek ezkutuekin bultzaka
kopeta ireki zioten Stevenin-i.

604
00:38:27,872 --> 00:38:32,009
Ikusita nola ari ziren liskartzen
langileak eta poliziak…

605
00:38:32,009 --> 00:38:34,011
…Jacquesek eszena gelditu zuen.

606
00:38:34,011 --> 00:38:37,982
200 figurante langile
hartu zituen…

607
00:38:37,982 --> 00:38:39,950
…eta CRStan ipini zituen.

608
00:38:39,950 --> 00:38:43,054
Eta 200 figurante CRS, berriz,
langileen artean.

609
00:38:43,054 --> 00:38:45,356
Gero, mundu guztiak
mendekatu egin nahi zuen.

610
00:38:59,637 --> 00:39:03,407
Tragikoa da. Filmeko heroiek
halabehar tragikoa dute. 

611
00:39:03,708 --> 00:39:07,778
Romeo eta Julietarena eta Tristan
eta Isoldarena bezain tragikoa.

612
00:39:07,812 --> 00:39:10,114
Idatzita dago.
Aldez aurretik izorratuta.

613
00:39:10,181 --> 00:39:13,451
"Cherbourgeko aterkiak" filmean
hau zioen Genévievek:

614
00:39:13,451 --> 00:39:16,854
"Ezin ninteke zu gabe bizi,
zu joango bazina".

615
00:39:16,854 --> 00:39:20,224
Azkenean, beste batekin ezkondu,
eta akabo komediak.

616
00:39:20,257 --> 00:39:23,427
Hemen, neskak hau dio:
"Ezin naiz zu gabe bizi".

617
00:39:23,661 --> 00:39:26,731
Eta ezin du. Eta bere burua
hiltzen du. Hori bitxia da.

618
00:39:27,298 --> 00:39:30,134
Jacquesen obra osoan 
hau da film bakarra…

619
00:39:30,134 --> 00:39:34,372
…emakume bat
maitasunez hiltzen dena.

620
00:39:35,039 --> 00:39:38,943
Nire filmetako pertsonaiak
zeharo grinatsuak dira.

621
00:39:39,877 --> 00:39:43,547
Uste dut Nantesen 
jendeak grina handia duela.

622
00:39:44,315 --> 00:39:46,217
Bizi eta lehertzen den
hiri bat da.

623
00:39:46,417 --> 00:39:49,153
Paradoxaz, 18 urterekin 
hiri hartatik joan behar izan zuen…

624
00:39:49,153 --> 00:39:52,156
…zinema Parisen egiten baita.

625
00:39:52,790 --> 00:39:54,225
Jacques Parisa iritsi zen.

626
00:39:54,225 --> 00:39:56,394
Zinema-eskola teknikoan
onartu zuten…

627
00:39:56,394 --> 00:39:59,497
…garajeko ganbaran filmatu zuen
animazio-filmari esker…

628
00:39:59,497 --> 00:40:01,232
…eta Christian Jacquesi esker…

629
00:40:01,332 --> 00:40:03,968
…berak gomendatu baitzuen Jacques,
nahiz ez zuen batxilergo-titulua.

630
00:40:04,668 --> 00:40:08,339
Estualdian eta langabezian, Jacques
neskame-gela batean bizi zen…

631
00:40:08,339 --> 00:40:11,575
…8. solairuan, 
ura pasilloan hartu behar zuen…

632
00:40:11,909 --> 00:40:15,112
…Bernard Evein-ek 
eta Jacqueline Moreau-k bezala…

633
00:40:15,112 --> 00:40:16,247
…neskame-gela batean
bizi baitziren haiek ere.

634
00:40:16,313 --> 00:40:17,348
BERNARD EVEIN
dekoratzailea

635
00:40:17,348 --> 00:40:20,151
Nanteseko arte eskolan
ezagutu genuen elkar.

636
00:40:20,451 --> 00:40:23,053
Bera arratsean joaten zen.
Ni, arratsaldean eta arratsean.

637
00:40:23,220 --> 00:40:27,291
Parisen elkartu ginen berriz.
Bera ETPCn eta ni IDHECn ikasten.

638
00:40:27,625 --> 00:40:30,428
Han bi urtez ikasi, eta ikasketa
bukaerako filma egin zuen.

639
00:40:30,428 --> 00:40:33,998
Berak idatzi, antzeztu, 
zuzendu eta montatutako filma.

640
00:40:34,432 --> 00:40:36,700
"Rocheforteko andereñoak" filmeko
Jacques urrutitik zetorren.

641
00:40:49,947 --> 00:40:53,317
Bere autoerretratua ere 
margotu zuen, aldarte berean.

642
00:40:55,886 --> 00:40:58,155
Paul Grimaut zen
ezagutu nahi nuen lehen pertsona.

643
00:40:58,155 --> 00:41:00,925
Berarekin lan egin nahi nuen
eta marrazki biziak egin. 

644
00:41:01,392 --> 00:41:04,361
Berak eman zion lehen lana…
eta azkenekotako bat ere bai…

645
00:41:04,361 --> 00:41:07,998
1986an "Mahai birakaria" egiten
lagundu baitzion Jacquesek Pauli.

646
00:41:09,099 --> 00:41:11,235
Lan hau eman zidan:

647
00:41:11,235 --> 00:41:13,504
Lustrucru pastaren 
iragarkiaren amaiera.

648
00:41:13,571 --> 00:41:14,939
Nire neskame-gelan egin nuen.

649
00:41:14,939 --> 00:41:18,142
Eta, horrela, Pauli esker 
irabazi nuen lehen dirua zineman.

650
00:41:18,976 --> 00:41:20,878
Eta berak ezagutzen zuen
script bati esker…

651
00:41:20,878 --> 00:41:25,182
…Jacquesek figurante jardun zuen
"Lomanacheko errebeldeak" filmean.

652
00:41:28,519 --> 00:41:30,421
Peluka eta uniformea
jantzi zidaten…

653
00:41:30,421 --> 00:41:34,825
…eta oso ondo pasatu nuen
plano bakoitzean hil beharrez.

654
00:41:34,859 --> 00:41:39,263
Badago gizon bat aldi bakoitzean
lehen planoan hiltzen dena: 

655
00:41:39,263 --> 00:41:40,431
Ia beti bera: ni.

656
00:41:42,700 --> 00:41:45,236
Gero, laguntzailea izan zen,
Jean Françoisena, Jean Massonena…

657
00:41:45,302 --> 00:41:47,438
…eta Georges Rouquierena,
"Noronia" filmean.

658
00:41:47,938 --> 00:41:49,773
Han ezagutu zuen Jean Marais.

659
00:41:50,508 --> 00:41:53,444
Dokumental bat proposatu zuen
haurtzaroko eskalapoigileez.

660
00:41:54,979 --> 00:41:58,015
Rouquierek hau erantzun zion:
"Zuk egin, nik ekoiztuko dizut".

661
00:42:10,861 --> 00:42:13,998
Suertea izan nuen jende hura
bizirik ezagututa…

662
00:42:13,998 --> 00:42:17,968
…eta bizimodu hura
atzeman ahal izateaz…

663
00:42:17,968 --> 00:42:21,605
…ezer aldatu gabe…

664
00:42:21,605 --> 00:42:26,544
…ez haien ohituretan, 
ez filosofian, ez pentsaeran.

665
00:42:30,347 --> 00:42:31,615
JACQUES
VAL DE LOIREkoa

666
00:42:37,221 --> 00:42:39,356
Orain autobus-gidaria naiz…

667
00:42:39,356 --> 00:42:41,625
…baina garai batean 
eskalapoiak egiten ikasi nuen.

668
00:42:41,625 --> 00:42:46,564
…eta ondo ezagutu nuen aita Léon,
gerran Jacquesi ostatu eman ziona.

669
00:42:47,097 --> 00:42:51,268
Berarengan oinarritu zen "Val de
Loireko eskalapoigilea" egiteko.

670
00:42:51,435 --> 00:42:55,139
Nik ere eskalapoigilearena
egin nuen…

671
00:42:55,139 --> 00:42:57,374
…"Jacquot Nanteskoa"
filmean.

672
00:42:58,709 --> 00:43:01,779
Behin, Jacques Demyren film bat
ikusi nuen telebistan…

673
00:43:01,912 --> 00:43:05,616
…Loireko eskalapoigileez,
eta zirrara egin zidan.

674
00:43:05,649 --> 00:43:08,719
Didier Baron naiz,
udal lorazaina.

675
00:43:08,719 --> 00:43:11,155
Omenaldi bat egin nahi izan nion
Jacques Demyri…

676
00:43:11,155 --> 00:43:15,426
…lorez egindako gizon baten
bitartez.

677
00:43:15,626 --> 00:43:17,828
Hona hemen, 
zertxobait hondatu diren arren…

678
00:43:17,828 --> 00:43:19,930
…uda honetako 
lehorteagatik.

679
00:43:20,064 --> 00:43:25,235
Pertsonaia hori 
2.000 begonia gorrien erdian dago.

680
00:43:25,869 --> 00:43:28,906
Ertzean, berriz,
begonia txuri batzuk ditu.

681
00:43:32,776 --> 00:43:35,813
Eskolako zuzendaria naiz.
Teillé oso herri txikia da.

682
00:43:35,813 --> 00:43:37,114
46 ikasle besterik ez ditugu…

683
00:43:37,114 --> 00:43:41,485
…baina gurasoek eskolari
Jacques Demy jarri zioten izena.

684
00:43:41,485 --> 00:43:44,722
Jacques Demyk eskola honetan
ikasi zuen gerra garaian.

685
00:43:59,236 --> 00:44:01,271
Jacques Demy kalea 
inauguratzera goaz…

686
00:44:01,271 --> 00:44:03,374
…filmegile handi baten
oroitzapenez…

687
00:44:03,574 --> 00:44:07,511
…eskolaume izan baitzen
Mauves-sur-Loiren.

688
00:44:20,157 --> 00:44:23,894
1958an, Jean-Marie Vianney
Arc-eko apaizari buruzko film bat…

689
00:44:23,927 --> 00:44:26,330
…proposatu zioten Jacquesi.
Enkargu bat zen.

690
00:44:26,563 --> 00:44:31,335
"Landako apaiz baten egunkaria"z
oroituz onartuko zuela uste dut.

691
00:44:31,335 --> 00:44:32,703
Asko gustatzen baitzitzaion…

692
00:44:32,703 --> 00:44:35,572
…baina Bernanosen nobela
eta bai Bressonen filma…

693
00:44:35,572 --> 00:44:37,608
…eredu handi bat
baitziren berarentzat.

694
00:44:39,476 --> 00:44:42,146
Harrituta gintuzkaten 
elizak eta erlikia-ontziak…

695
00:44:42,146 --> 00:44:45,716
…ia groteskoa baitzen, 
gorputz zahar hura barruan zeukala.

696
00:44:46,016 --> 00:44:50,554
Gai interesgarria zen.
Zergatik ez saiatu hura ulertzen?

697
00:44:50,888 --> 00:44:53,123
Baina ez nuen sekula ulertu.

698
00:44:54,625 --> 00:44:56,527
Cocteauren mireslea zenez,
berarengana joan zen…

699
00:44:56,527 --> 00:44:59,463
…"Eder axolagabea" filmatzeko
eskubidea eskatzera.

700
00:45:00,998 --> 00:45:04,368
Galdetu zion bere lagun eta kide
Bernard Evein-i…

701
00:45:04,368 --> 00:45:06,904
…egin zezala 
luxuzko dekoratu gorri bat.

702
00:45:10,307 --> 00:45:13,711
Filmak egiten hasi zenean…

703
00:45:13,711 --> 00:45:17,114
…"Eder axolagabea"ren 
dekoratuak egin nituen.

704
00:45:17,114 --> 00:45:19,717
Eta, geroztik, bere filmen
%80 egin nuen.

705
00:45:20,751 --> 00:45:24,621
Gurasoez gainera, Evein zein
nire ezagunik aspaldikoena.

706
00:45:24,988 --> 00:45:26,924
Talentu izugarria du.

707
00:45:28,625 --> 00:45:30,394
Egunkariaren atzean
ezkutatu egiten da bat…

708
00:45:30,394 --> 00:45:33,430
…baina nik sumatzen dizut
aurpegi gaiztoa, erne.

709
00:45:33,630 --> 00:45:35,666
Bai, maitea: erne!

710
00:45:36,900 --> 00:45:39,369
Eta hitz egingo dut.
Barrena hustuko dut.

711
00:45:39,837 --> 00:45:41,939
Ezerk ez dit eragotziko 
barrena hustea.

712
00:45:44,374 --> 00:45:46,110
Jeanne Allard aukeratu zuen…

713
00:45:46,110 --> 00:45:48,612
…María Casaresen 
antz handia zuelako…

714
00:45:48,612 --> 00:45:50,614
…"Bois de Boulogneko damak"
filmean.

715
00:45:51,515 --> 00:45:53,751
"Bois de Boulogneko damak"
filmean…

716
00:45:53,751 --> 00:45:57,321
…Cocteauren elkarrizketa osoak
errezitatzen genituen.

717
00:45:58,155 --> 00:46:02,559
"Agnès, dantzatzen zarenean, 
beste pertsona bat zara". 

718
00:46:02,559 --> 00:46:04,128
"Argi-armiarma piztu bat
bezalakoa zara", etab.

719
00:46:04,762 --> 00:46:08,132
Jacquesekin, Cocteau errezitatzen 
txandaka ibil gintezkeen.

720
00:46:08,332 --> 00:46:10,834
Bresson-en eragin sakona
izan nuen.

721
00:46:10,834 --> 00:46:13,337
Zeharo aldatu zidan bizitza.

722
00:46:13,437 --> 00:46:15,973
Funtsezko gauzak eman zizkidan.

723
00:46:15,973 --> 00:46:20,177
Bestelako zinema mota bat
aurkiarazi zidan.

724
00:46:20,878 --> 00:46:22,980
Ophulsek ere bai.

725
00:46:23,013 --> 00:46:25,549
Zergatik?
Ez dute loturarik.

726
00:46:25,549 --> 00:46:27,584
Bata sakona,
bestea arina…

727
00:46:27,584 --> 00:46:30,788
…baina biak aski serioak.

728
00:46:31,155 --> 00:46:35,025
Lehen amerikar komedia musikalak
gerraondoan ikusi nituen.

729
00:46:35,092 --> 00:46:38,061
Eta hala piztu zitzaidan
film musikalak egiteko gogoa.

730
00:46:39,463 --> 00:46:43,834
CHERBOURGeko
ATERKIAK

731
00:46:50,240 --> 00:46:54,611
Opera bat nahi zuen, opera bat zen.
Dena kantatua.

732
00:46:54,611 --> 00:46:59,116
Film ulerterraz eta ageriko bat 
nahi zuen… 

733
00:46:59,116 --> 00:47:03,854
Filmaren mutur batetik besterako
abesti gisako bat nahi zuen…

734
00:47:03,854 --> 00:47:07,357
…hasieratik bukaerarainoko
lerro bat, alegia.

735
00:47:07,858 --> 00:47:10,694
<i>-Ez al diozu ezer esan amari?
-Oraindik ez.</i>

736
00:47:10,694 --> 00:47:13,463
<i>Zergatik ez?
Koldarra zara.</i>

737
00:47:13,664 --> 00:47:20,270
<i>Ez haserretu. Badakit
amak zer erantzungo didan.</i>

738
00:47:20,337 --> 00:47:21,839
<i>Zer?</i>

739
00:47:22,239 --> 00:47:26,710
<i>"Neskatxa, erotu egin zara.
Zure adinean ezkondu?"</i>

740
00:47:26,977 --> 00:47:30,013
<i>Neskatxa, erotu egin zara.
16 urterekin ezkondu?</i>

741
00:47:30,013 --> 00:47:31,849
<i>-17 urterekin!
-Maiteminduta!</i>

742
00:47:31,849 --> 00:47:33,584
<i>Tuntuna edo itsusia al naiz?</i>

743
00:47:33,584 --> 00:47:36,420
<i>Ez zara itsusia, 
baina ezta ere ederren erregina.</i> 

744
00:47:36,453 --> 00:47:40,858
Jacquesek hainbat produktoreri
aurkeztu zion filma. 

745
00:47:40,858 --> 00:47:43,260
Beauregard-ek eman zion 
erantzunik bitxiena:

746
00:47:43,260 --> 00:47:47,297
"Bai, kontakizun polita da,
baina merkeagoa zuri beltzean…

747
00:47:47,297 --> 00:47:52,035
…eta musikarik gabe. Ez duzu
elkarrizketa normalez egin nahi? 

748
00:47:52,870 --> 00:47:56,607
Jacquesek ez zuen nahi.
Mag Bodard-ekin hitz egin zuen…

749
00:47:56,607 --> 00:47:57,875
…eta hari izugarri
gustatu zitzaion.

750
00:47:57,908 --> 00:48:05,616
Film kantatu bat, 
ofizio honetako arauetatik kanpo…

751
00:48:05,616 --> 00:48:09,186
…jadanik egindako gauzak
baizik ez baitira errepikatzen.

752
00:48:09,186 --> 00:48:12,923
Horregatik gustatu zitzaidan.
Jacques ere gustatu zitzaidan.

753
00:48:12,956 --> 00:48:15,792
Abentura handi batean
sartzea zen hura.

754
00:48:15,826 --> 00:48:21,632
Ahotsak grabatzerakoan, aktoreak
eta kantariak elkarrekin zeuden.

755
00:48:21,732 --> 00:48:23,367
Elkarrekin lan egiten zuten.

756
00:48:23,367 --> 00:48:29,439
Aktoreek zioten: "Nik hau horrela
esango nuke. Hau, azkarrago…"

757
00:48:29,907 --> 00:48:33,277
Elkarrengana hurbildu genituen,
beraz.

758
00:48:33,277 --> 00:48:37,147
Hitzetik gertu egotea baitzen
gure helburu nagusia.

759
00:48:37,381 --> 00:48:40,851
Christiane-ren partiturari
jarraitu nion.

760
00:48:40,851 --> 00:48:46,590
Kantari bikaina da, eta guk
antzeztu aurretik grabatu zuen.

761
00:48:46,657 --> 00:48:49,126
Eta berak egindako guztia
jarraitu nuen.

762
00:48:50,727 --> 00:48:52,996
<i>Umeak izango ditugu.</i>

763
00:48:52,996 --> 00:48:55,866
<i>Françoise deituko diot
nire alabari.</i>

764
00:48:55,866 --> 00:48:57,634
<i>Eta mutila baldin bada?</i>

765
00:48:57,634 --> 00:49:00,771
<i>Neska izango da. Familian
neskak izango ditugu beti.</i>

766
00:49:00,771 --> 00:49:04,474
Txantxetan ari naiz, 
rol guztiak ezagutzen baititut:

767
00:49:04,875 --> 00:49:10,447
Amarena, Genevièverena,
Roland Cassardena… Den-denak!

768
00:49:21,158 --> 00:49:23,860
Garrantzi handia izan zuen niretzat
Jacques hain gazte aurkitzeak…

769
00:49:23,860 --> 00:49:27,998
…eta eredu horretan
nire burua prestatu ahal izateak.

770
00:49:28,031 --> 00:49:32,169
Nire aktore-bizitzan oso zuzendari
gutxik izan dute eragin hori.

771
00:49:32,903 --> 00:49:36,306
Bera izan zen nik ezagututako 
benetako lehen filmegilea.

772
00:49:37,975 --> 00:49:39,543
Oso eraginkorrak ziren.

773
00:49:39,543 --> 00:49:44,548
Michelek doinu eder bat sortzen
zuenean, entzutera joaten ginen.

774
00:49:44,748 --> 00:49:48,518
Eta hau esaten zuen: "Hau da
hirugarren musuzapiaren unea".

775
00:49:48,518 --> 00:49:51,855
Ikusleei negar eginarazi
nahi baitzieten.

776
00:49:52,589 --> 00:49:56,860
<i>Gaur goizean agiri hau
jaso dut.</i>

777
00:49:56,860 --> 00:50:00,597
<i>Joan beharra daukat
bi urtetarako.</i>

778
00:50:01,732 --> 00:50:06,403
<i>Aurrerago hitz egin beharko
dugu ezkontzaz.</i>

779
00:50:06,737 --> 00:50:16,446
<i>Aljeriako gertaerak ikusita,
ez naiz luzaroan itzuliko.</i>

780
00:50:19,816 --> 00:50:21,785
Jendeak sekulako negarrak egiten
zituen. Tristea zen, benetan.

781
00:50:21,785 --> 00:50:24,054
Baina horixe espero genuen…

782
00:50:25,222 --> 00:50:29,359
…Jacquesek eta nik hau idatzi
baikenuen partituran:

783
00:50:29,359 --> 00:50:31,528
"1. musuzapia,
38. orrialdea".

784
00:50:31,528 --> 00:50:33,497
"2. musuzapia…"

785
00:50:40,037 --> 00:50:44,074
Partitura musuzapiz
josita zegoen.

786
00:50:44,074 --> 00:50:45,809
Jacquesek zioen: "Gehiegi daude".
Nik erantzun: "Ez, ikusiko duk".

787
00:50:46,243 --> 00:50:48,478
<i>Maitea!</i>

788
00:50:49,146 --> 00:50:52,416
<i>Maite zaitut, maite zaitut,
maite zaitut.</i>

789
00:51:03,160 --> 00:51:08,665
"Cherbourgeko aterkiak" 
maitasun eta gerra istorio bat da.

790
00:51:08,698 --> 00:51:14,071
Oso kontu hunkigarriak dira
niretzat: banantzea, leialtasuna…

791
00:51:16,239 --> 00:51:20,343
Eta aldi berean 
ikaragarri interesatu izan nau.

792
00:51:22,379 --> 00:51:26,817
Gurasoak alderdi komunitako
kideak ziren…

793
00:51:26,817 --> 00:51:29,186
…eta hau esan zidaten:
"Film hori ikusi behar duzu…

794
00:51:29,186 --> 00:51:34,825
…Aljeriako Gerraz egiaz mintzo den
lehen filma delako".

795
00:51:34,958 --> 00:51:37,727
"Cherbourgeko aterkiak"
melodrama bat da. Zergatik?

796
00:51:37,727 --> 00:51:42,499
Catherine Deneuvek –Geneviève–
itxoiteko pazientzia ez duelako.

797
00:51:42,532 --> 00:51:44,901
-Baina ez mutila ahaztu duelako.
-Eseri. Segi.

798
00:51:44,901 --> 00:51:48,438
Geneviève Cherbourgera
itzultzen denean… 

799
00:51:48,738 --> 00:51:50,006
…mutilak ez dauka neska
ahaztua.

800
00:51:50,006 --> 00:51:52,876
Eta neskak mutila ere ez,
bestela ez baitzen itzuliko.

801
00:52:09,693 --> 00:52:12,629
Horrelako zerbait.
Michel Legrandena da.

802
00:52:12,662 --> 00:52:15,899
"Cherbourgeko aterkiak" da
ikusi nuen Demyren lehen filma.

803
00:52:15,899 --> 00:52:17,234
Zortzi urte nituen.

804
00:52:17,234 --> 00:52:19,536
Egun osoan kantatzeko gogoz
egoten nintzen.

805
00:52:19,536 --> 00:52:23,740
Aterki bat erosi nuen, eta
bizitza zeharo aldatu zitzaidan.

806
00:52:25,375 --> 00:52:30,747
<i>Izugarri gustatu zitzaidan
"Cherbourgeko aterkiak".</i>

807
00:52:30,814 --> 00:52:33,817
<i>Bikaina da!</i>

808
00:52:36,186 --> 00:52:38,622
Inoiz ikusi dudan filmik 
ederrena da.

809
00:52:38,788 --> 00:52:42,159
Margo eta hots leherketa 
bat da.

810
00:52:43,660 --> 00:52:45,662
"Cherbourgeko aterkiak" filmak
sekulako arrakasta izan zuen…

811
00:52:45,662 --> 00:52:48,999
…ez bakarrik Parisen,
baita Cannesen ere…

812
00:52:48,999 --> 00:52:50,834
…Urrezko Palmondoa 
irabazi baitzuen.

813
00:52:50,834 --> 00:52:52,903
Ez ginen jabetzen
gertatzen ari zenaz.

814
00:52:52,903 --> 00:52:57,174
Jacquesek esmokina alokatu zuen,
nik banuen soineko beltz bat.

815
00:52:57,174 --> 00:53:00,177
Arauak txintxo bete genituen, baina 
gertatutakoak harrituta gintuzkan.

816
00:53:00,177 --> 00:53:02,479
Mundu osoko ateak ireki zizkidan, 
egia da.

817
00:53:02,512 --> 00:53:08,485
Tokion egon nintzen. Atsegina 
izan zen. Moskun… nonahi.

818
00:53:08,952 --> 00:53:11,755
"Cherbourgeko aterkiak" 
Oscarretarako izendatu zuten.

819
00:53:12,189 --> 00:53:16,059
Jacques benetan hasi zen
Hollywoodekin ametsetan.

820
00:53:16,059 --> 00:53:17,928
Honela esan zidan:

821
00:53:18,128 --> 00:53:20,997
"Hollywoodetik deitzen badidate,
esaiezu lanpetuta nagoela".

822
00:53:21,865 --> 00:53:24,301
Behin, errotan geunden biok,
umeekin…

823
00:53:24,401 --> 00:53:28,371
…eta telefonoak jo zuen:
Hollywoodetik.

824
00:53:29,372 --> 00:53:33,843
Nik: "Hollywoodetik deika".
Berak, txantxetan: "Utzi bakean".

825
00:53:33,843 --> 00:53:35,712
Nik, orduan: 
"Hollywoodetik da, mugi!".

826
00:53:35,745 --> 00:53:37,147
Gerry Ayres da nire izena.

827
00:53:37,147 --> 00:53:40,784
Eta 1965 inguruan, Columbiako
produktore gazte bat nintzen.

828
00:53:41,218 --> 00:53:43,286
"Cherbourgeko aterkiak"
ikusi nuen…

829
00:53:43,286 --> 00:53:48,024
…eta Jacques Demy ezagutu nuen
Oscar sarietara etorri zenean.

830
00:53:48,024 --> 00:53:54,297
Eta Hollywooden film bat
finantzatuko niola esan nion.

831
00:53:54,431 --> 00:53:57,567
Estatu Batuetan bizi nahi nuen,
hura ezagutu nahi nuen.

832
00:53:57,567 --> 00:54:00,136
Den-dena gustatzen zitzaidan.

833
00:54:00,870 --> 00:54:03,540
Kontratu on bat egin zioten
Columbian. Pozik eta harro zegoen.

834
00:54:03,940 --> 00:54:07,777
Berehala bururatu zitzaion 
"Lola"ren segida bat egitea.

835
00:54:07,777 --> 00:54:10,814
Lola Los Angelesen.

836
00:54:13,817 --> 00:54:17,254
Deskapotable txuri bat
alokatu zuen berehala.

837
00:54:17,754 --> 00:54:20,991
Los Angelesen zehar zebilen, eta
esaten zidan: "Hau amets bat da".

838
00:54:21,391 --> 00:54:23,994
Gero ni, Rosalie eta txakurra
hara joan ginen.

839
00:54:24,494 --> 00:54:28,832
Alokatu genituen bai etxe bat
eta bai beste deskapotable bat.

840
00:54:29,266 --> 00:54:32,302
Eta ni ere Los Angelesen zehar 
ibiltzen nintzen, ametsetan bezala.

841
00:54:32,335 --> 00:54:37,507
Zoriontsua izan nintzen bi urtez
hura bizimodu aparta zelako.

842
00:54:38,208 --> 00:54:40,577
Hollywoodeko amets zaharra
sinesten zuen Jacquesek:

843
00:54:40,577 --> 00:54:42,946
ezezagun bat izar bihurtzea,
alegia. 

844
00:54:42,946 --> 00:54:46,383
Aktore ezezagun bat 
aurkeztu nion, Harryson Ford…

845
00:54:46,383 --> 00:54:48,718
…ezin egokiagoa iruditzen 
baitzitzaidan antzezpen hartarako.

846
00:54:48,752 --> 00:54:52,722
Gerry, Harry eta beren familiekin
pasatzen genituen igandeak.

847
00:54:52,822 --> 00:54:55,592
Garai hartan entzuten genituen:
The Doors, Mammas and the Papas…

848
00:54:55,592 --> 00:54:59,729
…Jefferson Airplane,
Buffalo Springfield.

849
00:55:00,397 --> 00:55:02,699
Proba mutuak egiteko 
eskatua zidan Jacquesek.

850
00:55:16,146 --> 00:55:19,416
Harrison gaztea zuzenduko zuela 
uste zuen Jacquesek.

851
00:55:19,416 --> 00:55:21,818
Beraz, elkarrekin egin zituzten
lokalizazioak. 

852
00:55:21,818 --> 00:55:28,091
Model-shop-etan ibili ziren,
sex-shopen aitzindari naif haietan.

853
00:55:28,591 --> 00:55:29,959
HARRISON FORD
Wyomingen

854
00:55:29,959 --> 00:55:34,698
"Jacques Demyren unibertsoa".
24. eszena, bigarren harraldia.

855
00:55:35,832 --> 00:55:41,371
25 urteren ondoren, Fordek ez zuen
ahaztua abentura hura.

856
00:55:41,371 --> 00:55:46,676
Filma egin behar nuenez,
"model shop" batera joan ginen…

857
00:55:46,676 --> 00:55:49,746
…Santa Monica bulebarrera.

858
00:55:49,746 --> 00:55:54,551
Leku bitxia zen. 
Kanpoaldea kolore biziz margotua.

859
00:55:55,352 --> 00:55:57,487
Sartu ginen, 
eta neska bakarra zegoen.

860
00:55:58,021 --> 00:56:01,224
Kaixo. Argazkirik atera
nahi duzu?

861
00:56:01,658 --> 00:56:07,630
Kamera txiki batzuk alokatu, eta
12 argazkiko filmak erosi genituen.

862
00:56:07,630 --> 00:56:10,233
35 dolarretan, uste dut.

863
00:56:10,300 --> 00:56:12,869
Zer dekoratu nahiago duzu,
gela edo egongela?

864
00:56:12,902 --> 00:56:15,305
Logela aukeratu genuen.

865
00:56:15,672 --> 00:56:21,211
Filmean bezalakoa zen:
pasillo luze estu eta beltz bat.

866
00:56:21,745 --> 00:56:24,714
Biok lotsa-lotsa eginda geunden.

867
00:56:25,281 --> 00:56:27,817
Ez Jacquesek ez nik 
ez genekien zer egin.

868
00:56:27,817 --> 00:56:29,686
Orduan, hau 
esan zigun neskak:

869
00:56:29,686 --> 00:56:34,491
"Honela jarriko naiz,
edo honela?"

870
00:56:34,557 --> 00:56:36,226
Ohea edo besaulkia?

871
00:56:37,627 --> 00:56:39,629
Berdin zait.

872
00:56:49,539 --> 00:56:53,209
Ford-en alde borrokatu zen Jacques.
Eta Gerry ere bai.

873
00:56:53,276 --> 00:56:57,647
Jakin nuen nagusiak esan 
zuela nitaz ahazteko…

874
00:56:57,647 --> 00:57:01,451
…ez omen neukala etorkizunik
lanbide honetan.

875
00:57:02,085 --> 00:57:04,788
Azkenean, estudioak 
Gary Lockwood aukeratu zuen…

876
00:57:04,788 --> 00:57:08,258
…"2001" egin berria baitzuen.

877
00:57:08,258 --> 00:57:10,660
Bera izango zen 
Lolaren maitalea.

878
00:57:10,693 --> 00:57:13,129
"Lola" ikusia izanez gero,
hobe…

879
00:57:13,129 --> 00:57:19,035
…aspaldiko partez berriz 
aurkitutako norbait balitz bezala.

880
00:57:19,068 --> 00:57:23,773
Lola Nantesen alaia zen,
ezin zuen geldirik egon.

881
00:57:24,007 --> 00:57:26,943
"Lola" Los Angelesen
egin genuenean…

882
00:57:27,076 --> 00:57:30,513
…Lola nostalgiko zegoen,
triste ere bai.

883
00:57:30,513 --> 00:57:33,183
Lola hautsita zegoen.

884
00:57:33,616 --> 00:57:37,086
Gure maite-harremana
laburra izango da, beraz.

885
00:57:37,787 --> 00:57:40,623
Gaur gauean hemen egongo naiz,
eta bihar ere bai.

886
00:57:40,623 --> 00:57:44,127
-Eta etzi.
-Bai, baina ni, ez.

887
00:57:44,661 --> 00:57:46,830
Bihar abiatuko naiz,
armadara.

888
00:57:46,830 --> 00:57:51,301
Gerrara joan beharrak maitaleen 
harremana etengo du hemen ere.

889
00:57:51,334 --> 00:57:54,137
Vietnamgo gerra zen,
eta protesta handiak eragin zituen.

890
00:57:54,170 --> 00:57:56,873
Manifestazioak zeuden
Estatu Batu osoetan.

891
00:57:58,208 --> 00:58:02,011
Antzeztu ez zuen antzezpen baten
oroitzapenez jantzi ote zen kakiz?

892
00:58:02,679 --> 00:58:05,815
Barre egin genuen biok, pentsatuz
berak antzeztu izan bazuen…

893
00:58:05,815 --> 00:58:08,718
…"Model Shop"en karrera 
oso bestelakoa zatekeela.

894
00:58:09,352 --> 00:58:12,222
"Model Flop" deitu nion,
porrota izan baitzen.

895
00:58:13,590 --> 00:58:18,495
Gaur egun berriz ari dira
filma zabaltzen.

896
00:58:18,495 --> 00:58:20,430
Film ederra da, nolanahi ere.

897
00:58:20,497 --> 00:58:22,265
HÉLÈNE DEMY
Jacquesen arreba gaztea

898
00:58:22,866 --> 00:58:27,036
Filmaketara joan nintzen. Polita
zen Jacques Hollywooden ikustea.

899
00:58:27,036 --> 00:58:29,439
Ingelesezko bere lehen filma
egitea lortu zuen.

900
00:58:29,439 --> 00:58:33,176
Ikasi berria zeukan, Berlitz 
metodoarekin saio luzeak eginez…

901
00:58:33,176 --> 00:58:36,679
…eta murgiltze ikastaroak
Londresen eginez.

902
00:58:37,113 --> 00:58:39,949
Izan ere, Jacquesi
ikastea gustatzen zitzaion.

903
00:58:40,316 --> 00:58:43,319
"Anouchka" proiektua 
sortu zenean…

904
00:58:43,253 --> 00:58:46,589
…errusiera ikasi zuen,
45 urterekin, bakarka…

905
00:58:46,589 --> 00:58:48,191
…proiektuak porrot 
egin zuen arte.

906
00:58:50,326 --> 00:58:53,663
Koloretako argazkiak errebelatzen
ere ikasi nahi izan zuen.

907
00:58:53,696 --> 00:58:55,932
Berak handitzen zituen 
bere diapositibak.

908
00:58:56,132 --> 00:58:58,768
Probak egiten zituen.
Dena apuntatzen zuen.

909
00:58:58,768 --> 00:59:00,303
Serio dibertitzen zen.

910
00:59:00,303 --> 00:59:02,872
Bere gai maiteenak:
espazio handiak…

911
00:59:03,239 --> 00:59:06,209
…seinaleak…

912
00:59:07,544 --> 00:59:08,745
…eta bere familia.

913
00:59:08,811 --> 00:59:11,147
Gure ama, 
Milou esaten ziotena…

914
00:59:11,247 --> 00:59:12,549
…gure anaia Yvon…

915
00:59:12,549 --> 00:59:13,716
…eta ni.

916
00:59:13,850 --> 00:59:16,386
Eta, gero, Agnès 
eta umeak.

917
00:59:16,386 --> 00:59:17,487
Rosalie…

918
00:59:17,587 --> 00:59:19,889
…eta, batez ere, Mathieu,
mila aurpegirekin.

919
00:59:28,998 --> 00:59:30,733
Patinean ibiliarazi zuen 
Jacquesek semea…

920
00:59:30,767 --> 00:59:33,770
…Frantziaren ohorez
egindako film txiki batean.

921
00:59:45,148 --> 00:59:49,252
50 urterekin, pintatzen hasi zen,
hasiberri batek bezala.

922
00:59:49,619 --> 00:59:52,188
Pintura-ikastaro bat egin zuen
Poussin akademian.

923
00:59:52,422 --> 00:59:55,758
Louvrera joaten zen,
Poussinen koadroak kopiatzera.

924
00:59:55,892 --> 00:59:58,194
Ahaztu zait: pilotatzen 
ikasi nahi izan zuen.

925
00:59:58,194 --> 00:59:59,963
Michel Legrandek bezala.

926
01:00:00,196 --> 01:00:03,700
Matematikan aritu zen berriz,
"Aviation 2000" irakurtzen zuen.

927
01:00:03,700 --> 01:00:05,501
Eta hegazkinez
eramaten gintuen.

928
01:00:05,535 --> 01:00:07,070
Harrituta nindukan.

929
01:00:07,170 --> 01:00:10,306
Eta nik harrituta neukan bera
ingelesezko irakaslea nintzelako.

930
01:00:10,306 --> 01:00:11,941
Irakaslea naiz oraindik.

931
01:00:11,975 --> 01:00:16,079
Berari kosta egin zitzaion 
amerikarren hizkuntza ikastea.

932
01:00:16,212 --> 01:00:19,849
Baliagarria izan zitzaion, film
gehiago egin baitzituen ingelesez.

933
01:00:19,849 --> 01:00:23,886
"Hamelingo flauta-jotzailea",
adibidez.

934
01:00:24,454 --> 01:00:27,991
Asko gustatzen zitzaidan 
ipuin hori.

935
01:00:41,304 --> 01:00:44,774
Arratoiak Ingalaterran hezi 
eta Alemaniara eraman zituzten.

936
01:00:44,941 --> 01:00:47,477
40 egun lehenago
ekarri behar izan zituzten…

937
01:00:47,477 --> 01:00:49,879
…40 egunez 
berrogeialdian egon zitezen…

938
01:00:49,879 --> 01:00:54,384
…Rothenburg herrian
haiek askatu aurretik.

939
01:01:00,857 --> 01:01:04,360
Oso film ilun eta gogorra
egin zuen…

940
01:01:04,527 --> 01:01:07,463
…izurriak jotako 
Erdi Aroaz.

941
01:01:13,536 --> 01:01:15,271
Izurria!

942
01:01:20,343 --> 01:01:24,614
Eta hori guztia grazia magiko
batez zeharkatuz…

943
01:01:24,614 --> 01:01:26,883
…horra hor txerpolariak,
antzerkilariak.

944
01:01:27,383 --> 01:01:29,852
Hirian sartu-atera
egin ondoren…

945
01:01:30,219 --> 01:01:32,789
…izurritik libraturik,
grazia berarengan dutelako.

946
01:01:35,291 --> 01:01:37,393
Klase sozialak elkarren kontra
ageri dira:

947
01:01:37,393 --> 01:01:40,830
Burgesia, armada,
Eliza.

948
01:02:03,720 --> 01:02:06,055
Harritu egin ninduen
"Flauta-jotzailea"n…

949
01:02:06,055 --> 01:02:11,094
…planoen lirismoak,
tresnen mugimenduak…

950
01:02:11,794 --> 01:02:15,798
…dekoratuekiko eta jantziekiko
egokitzapena.

951
01:02:15,832 --> 01:02:24,373
Demyk ez zituen beti 
baliabide egokiak aurkitu…

952
01:02:24,373 --> 01:02:26,142
…eta badirudi hor
aurkitu egin zituela.

953
01:02:42,825 --> 01:02:45,228
Beti gustatu izan zitzaion
haur-ipuin batekin…

954
01:02:45,228 --> 01:02:47,764
…Demyk film beltz-beltz
eta gogor-gogor bat egin zuen.

955
01:02:57,173 --> 01:03:01,978
Bi laguntzaile izan nituen:
Andrew Birkin eta Mark Peploe…

956
01:03:01,978 --> 01:03:05,548
…eta Erdi Aroa
ikertzen aritu ziren…

957
01:03:05,548 --> 01:03:07,216
…hainbat gauza jakiteko:
nola sendatzen zuten izurria…

958
01:03:07,216 --> 01:03:10,787
…halako pertsonaiak
nolako jokabidea zuen…

959
01:03:10,787 --> 01:03:15,358
Mediku judu bat ageri da,
izurriari aurre egin nahian.

960
01:03:15,625 --> 01:03:18,795
Bai, eta ez diote sinesten.

961
01:03:23,099 --> 01:03:25,668
Uste zuten izurria
Jainkoak bidalia zela…

962
01:03:25,668 --> 01:03:28,805
…eta ez zela 
gertaera natural bat…

963
01:03:28,805 --> 01:03:31,407
…arratoien bitartez
kutsatzen dena.

964
01:03:32,975 --> 01:03:37,246
14. mendean, juduak pertsegitzen
zituzten dagoeneko.

965
01:03:46,756 --> 01:03:49,258
Flauta-jotzaileak 
arratoiak uxatu zituen…

966
01:03:49,258 --> 01:03:53,329
…baina, gaizki ordaindu ziotenez,
umeak eraman zituen.

967
01:03:54,330 --> 01:03:57,266
Jacques Demy da
flauta-jotzailea.

968
01:03:57,700 --> 01:04:00,937
Eta nornahi eraman dezake
hiritik kanpo…

969
01:04:01,337 --> 01:04:05,308
…hala ametsetan,
nola estualdietan. 

970
01:04:05,942 --> 01:04:09,579
Eraman egiten zaitu, 
nora esan gabe, zu ez ikaratzeko.

971
01:04:09,579 --> 01:04:11,280
Eta hori da
ume batek nahi duena.

972
01:04:12,248 --> 01:04:15,885
Umea banintz, Jacques Demy
nahi nuke aitatzat.

973
01:04:17,653 --> 01:04:21,324
Picassok esana: 
"Gazte izateak luze jotzen du".

974
01:04:22,592 --> 01:04:26,062
Jacques ume bat da…

975
01:04:26,963 --> 01:04:29,632
…bere haurtzaroa sekula
ahaztu ez duen heldua.

976
01:04:29,866 --> 01:04:34,036
Ostiralean, 19. ikasgaia:
Zazpi Bekatu Kapitalak.

977
01:04:34,937 --> 01:04:36,505
Sketchen film bat zen.

978
01:04:36,505 --> 01:04:39,775
Eta Jacquesek bekatu kapital
dibertigarriena hautatu zuen.

979
01:04:40,376 --> 01:04:42,111
Luxuria zer den ba al dakik?

980
01:04:42,211 --> 01:04:44,513
Luxuria luxua da.

981
01:04:44,714 --> 01:04:47,583
-Bekatu kapital bat al da?
-Bai noski.

982
01:04:47,583 --> 01:04:48,150
Zergatik?

983
01:04:48,317 --> 01:04:51,387
Luxua dirua delako.

984
01:04:51,387 --> 01:04:53,422
Dirua daukanak
"kapital bat daukat" esaten du.

985
01:04:53,422 --> 01:04:55,424
Beraz, luxuria
bekatu kapital bat da.

986
01:04:56,759 --> 01:04:57,894
Eta infernua?

987
01:04:58,294 --> 01:05:01,797
Labeak ustelduta daude 
eta harribitxiak faltsuak dira. 

988
01:05:01,797 --> 01:05:04,066
Oso dohakabea 
izan behar du han jendeak.

989
01:05:25,955 --> 01:05:27,790
Ideia bat bururatu zitzaidan
behin…

990
01:05:27,790 --> 01:05:31,060
…aparkaleku batean, gauez,
ikuskizun baten ondoren.

991
01:05:31,661 --> 01:05:36,065
Itolarri moduko bat sentitu nuen,
aparkaleku makur bat zen.

992
01:05:36,432 --> 01:05:39,835
Beste mundurako txartela
hartu behar zen.

993
01:05:39,835 --> 01:05:41,103
-Styx?
-Hori da.

994
01:05:52,014 --> 01:05:55,451
Maitasun-istorio bat da,
baina ipuin bat da.

995
01:05:55,451 --> 01:05:57,586
Maitagarririk gabeko 
maitagarri-ipuin bat da.

996
01:06:00,356 --> 01:06:01,891
Orfeo eta Euridiziren
historia da.

997
01:06:02,258 --> 01:06:03,592
Mitologian oinarritua.

998
01:06:04,994 --> 01:06:09,031
Filmean, neska 
gaindosiz hiltzen da…

999
01:06:09,031 --> 01:06:11,734
…ikuskizunen munduan 
maiz gertatzen den bezala.

1000
01:06:14,370 --> 01:06:18,341
Ez da film musikal bat, 
gehiago da fantasiazko ipuin bat.

1001
01:06:18,975 --> 01:06:22,979
Baina heroia, Orfeo,
kantaria denez…

1002
01:06:22,979 --> 01:06:24,981
…badaude kantuak, 
jakina.

1003
01:06:32,421 --> 01:06:36,025
Orfeo jauna da, 
talentu handiko herri kantaria.

1004
01:06:36,192 --> 01:06:37,593
Ezkondua, 
umerik gabea.

1005
01:06:37,994 --> 01:06:41,897
Ezaguna eta maitatua
omen zara.

1006
01:06:42,598 --> 01:06:43,599
Baietz uste dut.

1007
01:06:44,266 --> 01:06:46,335
Zoriontsua al zara
horrela?

1008
01:06:47,169 --> 01:06:50,172
Kantatzea gustatzen zait;
kantatzea zoriona ematea da.

1009
01:06:50,506 --> 01:06:52,274
Ikusleek zorion hori
itzultzen didate.

1010
01:06:52,608 --> 01:06:56,212
Beatles taldea
etorri zitzaidan gogora:

1011
01:06:56,212 --> 01:06:58,381
John Lennon, 
Yoko Ono…

1012
01:06:58,848 --> 01:07:00,383
Eta ez dakit zergatik…

1013
01:07:00,383 --> 01:07:05,154
…zibilizazio-nahasketa hori
interesgarria iruditzen zitzaidan.

1014
01:07:08,090 --> 01:07:10,059
<i>Euridize!</i>

1015
01:07:11,660 --> 01:07:14,864
<i>Non zaude?</i>

1016
01:07:18,034 --> 01:07:21,704
<i>Entzuten al didazu?</i>

1017
01:07:21,871 --> 01:07:23,572
<i>Deika naukazu.</i>

1018
01:07:23,572 --> 01:07:25,841
Oso kritika txarra izan nuen.

1019
01:07:25,875 --> 01:07:29,712
Filma estreinatu, 
eta zeharo akabatu ninduten!

1020
01:07:30,279 --> 01:07:32,348
Horrelakoa da zinema.
Zu saiatzen zara…

1021
01:07:33,249 --> 01:07:36,719
Loteria bezalakoa da.
Irabazi edo galdu. Auskalo.

1022
01:07:39,488 --> 01:07:42,391
INFERNUA
Jacques infernuaz mintzo da.

1023
01:07:42,391 --> 01:07:44,727
Canneseko zinemaldian geunden,
1962ko maiatzean.

1024
01:07:45,528 --> 01:07:47,596
Nik "Cléo" aurkeztu nuen,
eta kasinora joan ginen.

1025
01:07:47,596 --> 01:07:51,467
Jacquesek ez zuen joko-mahairik
sekula ikusi. Txundituta zegoen.

1026
01:07:52,068 --> 01:07:53,903
Kasinotik irtetean, 
honela esan zuen:

1027
01:07:53,903 --> 01:07:58,941
"Jokoa arriskutsua da.
Film bat egingo dut horretaz".

1028
01:07:58,974 --> 01:08:00,810
AINGERUEN BADIA

1029
01:08:18,661 --> 01:08:23,833
Grina baten mekanismoa
desmontatu nahi izan nuen.

1030
01:08:24,133 --> 01:08:28,437
Berdin-berdin izan zitekeen
alkohola edo droga.

1031
01:08:28,437 --> 01:08:30,106
Ez zen jokoa, berez.

1032
01:08:30,172 --> 01:08:33,309
Jokoaren grinak 
dena suntsitzen du.

1033
01:08:33,309 --> 01:08:35,678
Ez dago ihesbiderik.

1034
01:08:36,045 --> 01:08:38,114
Jokoak erakarri egiten du
neska.

1035
01:08:38,114 --> 01:08:41,584
Ez da nahi bat: 
"Primeran! Jokatzera noa". 

1036
01:08:41,584 --> 01:08:46,989
Ez, zera misteriotsu baten
zain egotea da.

1037
01:08:47,957 --> 01:08:51,393
Erritu bat bezalakoa da,
erritual bat da.

1038
01:08:51,660 --> 01:08:53,629
"Aingeruen badia" da 
gehien gustatzen zaidan filma.

1039
01:08:53,863 --> 01:08:57,833
Denbora-pasa ari dira beti;
arriskuzale amorratuak dira.

1040
01:08:58,601 --> 01:09:03,639
Dena gorriaren alde jokatzeko,
beltza atera daitekeela jakinik.

1041
01:09:03,939 --> 01:09:06,275
Hori txundigarria
iruditzen zait.

1042
01:09:06,842 --> 01:09:13,916
Asko gustatzen zait ere nola
filmatua dagoen, zuri beltzean…

1043
01:09:14,350 --> 01:09:17,453
…eszenaratze soil batez…

1044
01:09:17,453 --> 01:09:22,658
…Jacquesen beste filmen
erabat desberdina…

1045
01:09:22,958 --> 01:09:26,795
…besteak koloretsuak, kantatuak
eta alaiak baitira.

1046
01:09:27,263 --> 01:09:29,999
Eta aski tolesgabeak.

1047
01:09:30,633 --> 01:09:33,469
Tolesgabetasun horren atzean
gauza asko ezkutatzen dira…

1048
01:09:33,469 --> 01:09:35,471
…baina ez dira adierazten.

1049
01:09:36,172 --> 01:09:38,807
"Aingeruen badia" gainbeherari
buruzko film bat da.

1050
01:09:38,941 --> 01:09:42,278
Beti eman izan dit beldurra
gehiegikerian erortzeak.

1051
01:09:42,278 --> 01:09:45,848
Ezaugarri puritano bat,
beharbada.

1052
01:09:45,848 --> 01:09:50,019
Nik bekatua irudikatzen
banuen ere…

1053
01:09:50,019 --> 01:09:52,488
…neska horrek bekatua 
irudikatzen bazion mutilari…

1054
01:09:52,488 --> 01:09:56,292
…neskak ez daki.

1055
01:09:57,193 --> 01:09:59,328
Zergatik egin behar nioke uko
grina horri?

1056
01:09:59,328 --> 01:10:01,931
Zer moralaren izenean?
Libre naiz!

1057
01:10:02,064 --> 01:10:06,535
Jacques hitzez hitz lotzen zitzaion
Jackieren testuari.

1058
01:10:07,069 --> 01:10:09,471
"Azkarrago, azkarrago!"
esaten zidan.

1059
01:10:09,471 --> 01:10:12,975
Puntuaziorik ezak
hitz-jarioa eragiten zidan.

1060
01:10:12,975 --> 01:10:16,278
Eta, halako batean, 
puntu bat eta asti pixka bat.

1061
01:10:19,949 --> 01:10:22,251
Aukeratutako lekuen bitartez…

1062
01:10:23,319 --> 01:10:26,355
…jantzien bitartez…

1063
01:10:26,355 --> 01:10:29,625
…etengabe zuzentzen
ninduen Jacquesek. 

1064
01:10:29,625 --> 01:10:35,798
Ile-hori kolorgabetuekin ikusi
nahi zuen Jackieren pertsonaia.

1065
01:10:35,998 --> 01:10:38,267
Carole Lombarden tankeran.

1066
01:10:38,601 --> 01:10:42,371
Aukera batzuk egin zituen 
Cardinekin: zuri-beltza…

1067
01:10:42,371 --> 01:10:46,442
…gogoan dut boa bat
neukala sorbalda gainean.

1068
01:10:48,277 --> 01:10:51,313
Jantziak aukeratzen, halako
batean Jacquesek hau esan zuen:

1069
01:10:51,313 --> 01:10:55,017
"Gerruntzea!" Banekien
Lolak ere gerruntzea zuela.

1070
01:10:55,251 --> 01:10:56,719
Hangoa txuria da.

1071
01:10:57,653 --> 01:11:01,590
Eta esan nuen neure artean:
"atsegin ematen dionez…"

1072
01:11:01,957 --> 01:11:04,627
Fruta ekarri duzu?
Zer mertxika ederrak!

1073
01:11:04,627 --> 01:11:06,395
Olibak, mertxikak
eta intxaur muskatua erosi ditut.

1074
01:11:06,395 --> 01:11:07,997
Jatorra zara!

1075
01:11:09,098 --> 01:11:10,299
21 urterekin, Dullin eskolatik
irten berria nintzen…

1076
01:11:10,299 --> 01:11:15,638
…eta, niretzat, 
Jeanne Moreaurekin film bat egitea…

1077
01:11:15,638 --> 01:11:17,973
…izugarria zen!

1078
01:11:17,973 --> 01:11:21,777
Baina, aldi berean, gauza normal
bat iruditzen zitzaidan.

1079
01:11:21,777 --> 01:11:24,013
Garai hartan, dena normala
iruditzen zitzaidalako.

1080
01:11:24,513 --> 01:11:26,315
Aparta zara!

1081
01:11:27,850 --> 01:11:30,386
Den-dena hartzen duzu kontuan!

1082
01:11:33,155 --> 01:11:36,025
Bitxia da pentsatzea 
nola igaro zen Jacques…

1083
01:11:36,025 --> 01:11:39,928
…"Aingeruen badia"tik
Los Angeleseko badiara.

1084
01:11:48,504 --> 01:11:52,875
Aingeruen bilduma egiten dudanez,
Aingeruen hirian…

1085
01:11:52,875 --> 01:11:58,047
…esan beharra daukat
Jacques Demy haietako bat dela.

1086
01:12:01,517 --> 01:12:03,085
Horrela gertatu zen:

1087
01:12:03,152 --> 01:12:06,689
Telefonoak jo zuen, 
japoniar produktore bat zen…

1088
01:12:06,689 --> 01:12:10,659
…film bat prestatzen ari zen
Parisen filmatzeko.

1089
01:12:10,693 --> 01:12:12,194
YAMAMOTO
produktorea

1090
01:12:12,194 --> 01:12:14,263
Demy etorri zitzaion gogora…

1091
01:12:14,263 --> 01:12:21,103
…"Cherbourgeko aterkiak" zirrara 
handia egin baitzion umea zenean.

1092
01:12:24,573 --> 01:12:27,576
1978ko martxoaren 1ean 
deitu, eta hau esan zidaten:

1093
01:12:27,576 --> 01:12:32,414
"Filma 1979ko martxoaren 1ean
estreinatuko da, Tokion".

1094
01:12:32,715 --> 01:12:35,117
"Eta Japonia osoan, 
150 aretotan".

1095
01:12:35,117 --> 01:12:36,819
"Ederki, jauna.
Nola egingo dugu?"

1096
01:12:36,852 --> 01:12:40,789
Gidoia hilabeten idazteko gauza
izango zen gidoigile bat nahi zuen.

1097
01:12:40,856 --> 01:12:44,860
Atzera-kontua egitean
asko aztoratu nintzen.

1098
01:12:44,893 --> 01:12:48,797
Esperientzia bitxia eta eroa
izan zen.

1099
01:12:49,798 --> 01:12:51,734
Japoniar produktoreak…

1100
01:12:52,368 --> 01:12:55,404
…ni, amerikar gidoigilea…

1101
01:12:56,071 --> 01:12:58,707
…Jacques Demy, 
frantses zuzendaria…

1102
01:12:58,707 --> 01:13:00,976
…aktore ingelesak…

1103
01:13:00,976 --> 01:13:05,247
…japoniar egunkarietan epeka
argitaratutako kontakizun bat…

1104
01:13:05,247 --> 01:13:07,916
"Versaillesko Arrosa" zeritzan.

1105
01:13:07,916 --> 01:13:11,220
Hamar maleta ekarri zizkiguten…

1106
01:13:11,220 --> 01:13:15,824
…japoniar egunkari bateko
komikiz beteak.

1107
01:13:18,427 --> 01:13:20,629
Hura guztia zeharo surrealista
iruditzen zitzaidan…

1108
01:13:21,497 --> 01:13:23,298
…oso interesgarria,
eta filma egitea erabaki nuen.

1109
01:13:33,675 --> 01:13:37,146
Mutiko bat, azkenean!

1110
01:13:39,715 --> 01:13:42,117
Jarjayes-ko kondeak baditu 
dagoeneko bost alaba.

1111
01:13:43,952 --> 01:13:46,355
Alaba berri eder bat duzu, jauna!

1112
01:13:46,422 --> 01:13:50,025

Seigarren alabarekin, kondea 
haserretu, eta Oscar deitu zion.

1113
01:13:50,058 --> 01:13:51,994
Mutil baten gisa hezia…

1114
01:13:51,994 --> 01:13:53,796
…Oscar Marie-Antoinetteren 
guardia izango da.

1115
01:13:53,862 --> 01:13:56,899
Catriana McColl-ek antzeztu zuen
Lady Oscar.

1116
01:13:57,299 --> 01:14:00,836
Zuri zerbitzatu 
eta zu babestea dagokit.

1117
01:14:01,136 --> 01:14:04,273
Begi solemnez 
begiratuko didazu…

1118
01:14:04,773 --> 01:14:07,309
Ez zuen emakume androgino bat
bilatu…

1119
01:14:07,309 --> 01:14:11,180
…hainbat emakume aktore
bazuen aukeran…

1120
01:14:11,213 --> 01:14:13,816
Pertsonaiaren ezaugarriak
zituen norbait bilatu zuen:

1121
01:14:13,816 --> 01:14:16,251
…begi urdinak, 
ile horia eta kizkurra…

1122
01:14:16,251 --> 01:14:18,987
…japoniar komikikoa
bezalakoa.

1123
01:14:29,631 --> 01:14:31,900
Hustu kaleak!

1124
01:14:31,900 --> 01:14:34,670
Kaleak hustu
behar dituzue!

1125
01:14:34,970 --> 01:14:37,339
Sakabanatu jendetza!

1126
01:14:39,208 --> 01:14:42,110
Tiro egin jendeari!

1127
01:14:42,110 --> 01:14:45,414
De Jarjayes kapitaina, 
tiro egiteko agintzen dizut!

1128
01:14:45,414 --> 01:14:47,916
Ez dut tiro egingo!

1129
01:14:47,916 --> 01:14:51,587
"Carmagnole" Senlis-eko kaleetan
ez da ohiko ikuskizuna.

1130
01:14:51,787 --> 01:14:54,890
Frantziako Iraultzako
unerik handiena…

1131
01:14:54,957 --> 01:14:57,292
…Oise-ko herri txiki 
honetan kokatu zuen Demyk.

1132
01:14:57,292 --> 01:15:01,029
1789an gaude, eta
herriak Bastille hartu berria du.

1133
01:15:06,568 --> 01:15:08,704
Mutil xume batenganako
maitasunez…

1134
01:15:08,704 --> 01:15:11,974
…Oscarrek uko egingo die 
erregearen eta aitaren aginteei… 

1135
01:15:12,007 --> 01:15:14,877
…eta mozorrotu gabeko 
emakume bihurtuko da.

1136
01:15:43,105 --> 01:15:47,276
Eta filma nonahi zabaldu zen.

1137
01:15:47,276 --> 01:15:49,945
Asian, behinik behin,
arrakasta handia izan zuen…

1138
01:15:49,945 --> 01:15:52,614
…baina Europan ia ezer ez;
eta Frantzian, batere ez.

1139
01:15:53,248 --> 01:15:57,085
Gero, esperientzia bat
izan zenuen telebistan, ezta?

1140
01:15:57,185 --> 01:15:59,821
Bai, "Egunaren sorrera".

1141
01:16:00,088 --> 01:16:02,291
Enkarguzko lana izan zen.

1142
01:16:02,958 --> 01:16:05,794
Gustatu egin zitzaidan, 
uste bainuen ezin zela egin.

1143
01:16:06,795 --> 01:16:08,897
Egin zitekeen, jakina, 
eta egin egin zuen.

1144
01:16:08,931 --> 01:16:11,266
EGUNAREN SORRERA

1145
01:16:12,734 --> 01:16:16,338
Hura izan nuen lehen esperientzia
jantzi-sortzaile gisa.

1146
01:16:16,338 --> 01:16:19,841
Jacquelin Moreauren laguntzaile
izan nintzen "Lady Oscar"en…

1147
01:16:20,142 --> 01:16:22,911
…bere hainbat filmetan 
lan egin baitzuen jantzigile gisa.

1148
01:16:22,945 --> 01:16:25,814
Film hartan eman zidan aitak
nire lehen aukera.

1149
01:16:29,451 --> 01:16:31,853
Danièle Delorme-k 
Gigi antzeztua zuen…

1150
01:16:31,853 --> 01:16:33,255
…Coletterena egin zuen 
oraingoan.

1151
01:16:33,255 --> 01:16:37,459
Coletteren benetako etxean 
filmatu zen, Saint-Tropezen.

1152
01:16:40,996 --> 01:16:45,267
Atseginez ikasi nuen margolari
batzuk erreferentziatzat hartzen…

1153
01:16:45,267 --> 01:16:48,503
…margoek garrantzi handia zuten
uneak moldatzen.

1154
01:16:48,870 --> 01:16:50,772
Film hura egiteko Van Dongeren 
koadroak begiratu genituen.

1155
01:16:50,772 --> 01:16:53,475
Ametsetan, irudimenez,
konplizeak ginen.

1156
01:16:56,612 --> 01:16:58,947
Colette idazten: 
irudi hura ezaguna zitzaidan…

1157
01:16:58,947 --> 01:17:00,916
…Agnèsek maiz idazten
baitzuen ohean.

1158
01:17:08,790 --> 01:17:11,293
Jantzien zaletasuna
txikitandik datorkit…

1159
01:17:11,293 --> 01:17:15,497
…Jacquesek nire lehen Barbie
Estatu Batuetatik ekarri zidanetik.

1160
01:17:15,631 --> 01:17:17,432
Marilynen antza
hartzen nion.

1161
01:17:17,432 --> 01:17:20,969
Baina orain Rocheforteko 
Catherineren antza hartzen diot.

1162
01:17:21,336 --> 01:17:26,375
Munduko bi Barbierik ederrenen
aldageletan egon ahal izan nintzen.

1163
01:17:26,708 --> 01:17:27,909
Amets bat zen.

1164
01:17:28,343 --> 01:17:30,712
Bi ahizpak edertasunez
distiratsu zeuden.

1165
01:17:30,746 --> 01:17:32,547
Ordu pila pasatzen zuten
makillatzen.

1166
01:17:32,547 --> 01:17:36,451
Françoisek gorputza hautseztatzen
zuen. Oso bitxia zen hori niretzat!

1167
01:17:39,421 --> 01:17:43,825
Irudi hauetan ikusten da zer
zehatza eta zorrotza zen Jacques.

1168
01:17:56,705 --> 01:18:00,275
Catherine dibertigarria zen
eta oso adeitsua nirekin.

1169
01:18:01,143 --> 01:18:04,079
Harraldien artean, ez zuen
dibertitzeko aukerarik galduko.

1170
01:18:06,114 --> 01:18:08,383
Gene Kellyk ere 
ondo pasatu zuen, nonbait… 

1171
01:18:08,383 --> 01:18:12,521
…Rocheforteko kaleetan dantzan
frantses estiloko musikal batean.

1172
01:18:16,992 --> 01:18:20,696
Filmerako, Jacquesek festa-plaza
bihurtu zuen Colbert plaza.

1173
01:18:20,796 --> 01:18:24,733
Rocheforteko biztanleak 
figurante eta ikusle izan ziren.

1174
01:18:24,933 --> 01:18:26,902
Erakusleiho bat zen.

1175
01:18:26,968 --> 01:18:28,537
Halako batean, 
marinel bat pasatzen zen.

1176
01:18:29,271 --> 01:18:33,275
Edo ferialariak iristen ziren 
hiriaren bizimodua hankazgoratzera.

1177
01:18:39,347 --> 01:18:41,583
-Hemen jarriko gara?
-Ederki.

1178
01:18:41,850 --> 01:18:46,388
Herriz herri, Loiretik Rinera,
ferialariek bidea dute etxe.

1179
01:18:46,388 --> 01:18:46,421
Horren eta horren artean
sar daiteke…

1180
01:18:48,056 --> 01:18:51,893
Erantsi ditzakegu mutikoak
hau kantatzen:

1181
01:18:52,894 --> 01:18:55,130
Eta, gero, denek batera
berriz hasi.

1182
01:18:55,297 --> 01:18:56,765
Begira nola geldituko den.

1183
01:18:56,765 --> 01:18:59,868
Behin aurkeztuko nuke nik doinua.

1184
01:19:00,268 --> 01:19:01,737
Ederki, behin aurkeztu
luzera osoan.

1185
01:19:17,619 --> 01:19:21,056
Benetako komedia musikal bat
egin nahi genuen…

1186
01:19:21,056 --> 01:19:22,624
…amerikarren tankeran…

1187
01:19:22,624 --> 01:19:28,497
…alaia, neska bikainekin
eta mutil zoriontsuekin…

1188
01:19:29,264 --> 01:19:31,533
Jacquesek eta nik
horixe egin nahi genuen.

1189
01:19:33,135 --> 01:19:36,638
Aurreneko ideia oso film koloretsua
egitea izan zen.

1190
01:19:36,671 --> 01:19:39,307
Dufyren pintura
zebilkidan buruan.

1191
01:19:45,614 --> 01:19:48,216
<i>Kaixo, mutiko,
zer egin duzu hor?</i>

1192
01:19:48,216 --> 01:19:49,484
<i>Ezer ez, zulo bat.</i>

1193
01:19:49,518 --> 01:19:50,719
<i>Zer dira pakete horiek?</i>

1194
01:19:50,719 --> 01:19:54,356
<i>Ikuskizuneko gure soinekoak, 
erreginaren modukoak.</i>

1195
01:19:55,390 --> 01:19:56,992
<i>Mugi! Erakutsizkidazu!</i>

1196
01:19:56,992 --> 01:19:59,227
<i>Sinplea da: 
ezin ederrago agertuko gara!</i>

1197
01:19:59,227 --> 01:20:00,428
<i>-Bixi-bixia!
-Dibertigarria!</i>

1198
01:20:00,328 --> 01:20:01,663
Gose naiz!

1199
01:20:01,663 --> 01:20:04,399
<i>Bagoaz. 
Itxoin pixka batean.</i>

1200
01:20:04,699 --> 01:20:07,102
<i>Ez dizu beldurrik ematen
puta itxuran agertzeak?</i>

1201
01:20:07,235 --> 01:20:11,339
Bitxia da, baina ez zait
halakorik sekula bururatu.

1202
01:20:12,340 --> 01:20:15,343
"Rocheforteko andereñoak" da
Jacquesen filmerik maitatuena.

1203
01:20:15,577 --> 01:20:19,047
Ehunka neskek buruz dakite, eta
andereñoetako bat direla uste dute.

1204
01:20:19,114 --> 01:20:20,515
RAFFET BIDEKO
ANDEREÑOAK

1205
01:20:21,216 --> 01:20:24,920
10. urtebetetzean, "Rocheforteko…"
filmaren diskoa eskatu nuen.

1206
01:20:25,320 --> 01:20:28,490
Etengabe entzuten nuen. 
Buruz nekien. Denei kantatzen nien.

1207
01:20:28,490 --> 01:20:32,294
Magikoa zen.
Maitagarrien ipuin bat bezalakoa.

1208
01:20:32,394 --> 01:20:36,932
Niretzat ere magikoa zen. Eta 
azkar hitz egiteko aitzakia zen.

1209
01:20:36,932 --> 01:20:39,100
Eskolan errieta egiten zidatenean, 
esaten nien ez nuela sekula…

1210
01:20:39,100 --> 01:20:42,470
…filmeko bi ahizpak bezain 
azkar hitz egitea lortuko.

1211
01:20:42,470 --> 01:20:43,672
Ezta nik ere haiek bezain
ederki kantatuko.

1212
01:20:46,141 --> 01:20:48,777
Film hau izar bat bezalakoa da,
eta punta bakoitzak…

1213
01:20:48,777 --> 01:20:52,314
…Demyren beste film batzuetako
gai berak aipatzen ditu.

1214
01:20:52,314 --> 01:20:54,549
Adibidez, marinelaren gaia.

1215
01:20:54,449 --> 01:20:56,017
Marinela maitagarriagoa da…

1216
01:20:56,017 --> 01:20:57,385
…ferialari guztiak baino.

1217
01:20:57,419 --> 01:20:59,955
<i>Marinelak senar txarrak dira.</i>

1218
01:21:00,021 --> 01:21:02,557
<i>Baina marinelak
maitale onak dira.</i>

1219
01:21:02,557 --> 01:21:04,960
<i>Marinel, adiskide, maitale
edo senar…</i>

1220
01:21:05,093 --> 01:21:07,429
<i>…marinelak beti
etxetik kanpo.</i>

1221
01:21:17,739 --> 01:21:21,309
Nantesko portua ezagutu nahi izan
dut beti, marinelez betea baitago.

1222
01:21:21,409 --> 01:21:23,912
Non ikasi duk gidatzen, 
cow-boy?

1223
01:21:24,579 --> 01:21:28,316
Zubi-transbordadore bat zegoen,
eta Demyk faltan botatzen zuen.

1224
01:21:30,418 --> 01:21:34,222
Ispilu batean margotu zuen, 
"Gela bat hirian"en ager zedin.

1225
01:21:37,225 --> 01:21:39,661
Marseillan ere bazegoen
zubi-transbordadore bat…

1226
01:21:39,661 --> 01:21:43,064
…eta "Hiru eserleku 26rako" filmeko
dekoratuetan agertzen da.

1227
01:21:44,132 --> 01:21:47,135
Beharbada, Rochefort hiria 
hautatuko zuen bere andereñoentzat…

1228
01:21:47,135 --> 01:21:49,905
…Charente ibai gaineko 
zubi-transbordadoreagatik.

1229
01:21:52,607 --> 01:21:54,709
Filmeko kredituak 
hor filmatu ziren.

1230
01:22:00,482 --> 01:22:02,651
Hiru egun daramatzat
Delphine ikusi gabe.

1231
01:22:03,351 --> 01:22:07,455
Lanean ari gara! Datorren astean,
Parisera joango gara.

1232
01:22:07,856 --> 01:22:10,425
Ni orkesta batean,
eta Delphine Operan.

1233
01:22:11,426 --> 01:22:13,595
Ez gara hemen herdoilduko.

1234
01:22:14,129 --> 01:22:16,031
Neskak alde egin nahian
dabiltza etengabe…

1235
01:22:16,064 --> 01:22:18,900
…baina batez ere 
amaren ondotik joan nahi dute…

1236
01:22:18,934 --> 01:22:20,669
…ama ederra izanik,
itzal egin diezaiekeelako.

1237
01:22:20,702 --> 01:22:24,572
Gauza bera gertatzen zaie
Mylèneri edo Desnoyers andreari…

1238
01:22:24,572 --> 01:22:25,941
…edo "Cherbourgeko aterkiak"eko
amari.

1239
01:22:25,941 --> 01:22:31,079
Alargunak, abandonatuak, dirurik
gabeak, eta oso ederrak denak.

1240
01:22:31,980 --> 01:22:37,118
Emakumeez gainera, badira gizonak 
ere Demyren unibertsoan.

1241
01:22:37,953 --> 01:22:40,355
Eta gizon atseginak,
"Dame jauna", adibidez.

1242
01:22:40,355 --> 01:22:43,959
Oso gizon hunkigarria da
bere musika-dendan.

1243
01:22:44,459 --> 01:22:48,330
Ez ohiko historia bat da
ni bezain gizon arruntarentzat.

1244
01:22:49,731 --> 01:22:54,235
<i>Nire andregaiari barregarria
iruditzen zitzaion nire izena.</i>

1245
01:22:54,369 --> 01:22:58,473
<i>Harritu, beraz,
eta hortxe utzirik dena…</i>

1246
01:22:58,473 --> 01:23:02,644
<i>…gau batez alde egin zuen,
hitzik esan gabe, adiorik gabe.</i>

1247
01:23:03,378 --> 01:23:07,315
<i>Nire begiek ez dituzte 10 urtean
harenak ikusi.</i>

1248
01:23:07,415 --> 01:23:10,185
Dame jaunaren erromantizismoa…

1249
01:23:10,185 --> 01:23:15,457
…"probintzietakoa" esaten zaien
pertsonaia sekretu horiena da.

1250
01:23:16,024 --> 01:23:24,299
Ezkutuan gordeak dauzkate beren 
grinak, itxaropenak eta fantasiak. 

1251
01:23:24,332 --> 01:23:26,868
Nire pertsonaiarik kutunena
Maxence da…

1252
01:23:26,868 --> 01:23:29,170
…erromantikoa da,
bere emakumezko idealaren bila.

1253
01:23:29,170 --> 01:23:31,072
Margolaria da, marinela
eta ile-horia.

1254
01:23:31,072 --> 01:23:35,877
Braque, Picasso, Klee,
Miro, Matisse…

1255
01:23:36,711 --> 01:23:38,513
Hori da bizitza!

1256
01:23:38,613 --> 01:23:40,281
Ondo da, bizitza!

1257
01:23:40,782 --> 01:23:44,552
Ez didazu esango 
kuartelean margotzen duzunik.

1258
01:23:44,786 --> 01:23:47,956
Inork ez du inoiz 
kuartel batean margotu!

1259
01:23:47,956 --> 01:23:51,259
Gela bat daukat hirian, 
nire langela.

1260
01:23:51,693 --> 01:23:55,697
Arratsero, etxera joan,
eta margotu egiten dut.

1261
01:23:56,031 --> 01:23:57,332
Eta, batez ere, umorea du.

1262
01:23:57,399 --> 01:23:58,867
<i>Nora zoaz?</i>

1263
01:23:58,867 --> 01:24:03,038
<i>Trenera. Nantesera noa
bi eguneko baimenaldian.</i>

1264
01:24:03,038 --> 01:24:05,573
<i>Banoa Nantesera 
baina ez igerian!</i>

1265
01:24:05,774 --> 01:24:09,778
<i>Ez zaizu barregarria
iruditzen?</i>

1266
01:24:09,778 --> 01:24:13,181
<i>Eskas nabil adimenez.</i>

1267
01:24:13,214 --> 01:24:17,852
Bere filmetan emakumeak biziak,
joriak eta fantasiazaleak dira.

1268
01:24:17,852 --> 01:24:21,222
Ordularirik ez dutenez, berandu
eta ordu galdezka dabiltza beti.

1269
01:24:21,456 --> 01:24:24,859
Garaia duzu, Camille, irakurtzen
hasi zaren gutuna bukatzeko.

1270
01:24:26,227 --> 01:24:28,296
"Filmegile orijinala 
eta berria zara".

1271
01:24:28,296 --> 01:24:30,565
"Inork ez baitu zu bezain
entsalada harmoniotsurik egin…

1272
01:24:30,598 --> 01:24:34,069
…zaletasun desberdinekin:
pintura, musika, poesia…

1273
01:24:34,069 --> 01:24:36,171
…kafeko berriketak,
maitagarrien ipuinak…

1274
01:24:36,171 --> 01:24:38,807
…kritika soziala, opera,
amerikar musikalak…

1275
01:24:38,973 --> 01:24:41,309
…bidaia exotikoak
eta barne-bidaiak".

1276
01:24:41,276 --> 01:24:43,912
"Mundu aldi berean benetako
eta asmatu bat adierazten duzu".

1277
01:24:43,912 --> 01:24:45,413
"Errealitate sinple 
eta brodatu bat".

1278
01:24:45,380 --> 01:24:46,948
"Zure filmekin 
mozkortzen naiz".

1279
01:24:46,948 --> 01:24:50,485
"Barkatu gutun horditu hau.
Eskerrak eman nahi nizkizun".

1280
01:24:51,619 --> 01:24:56,257
Demy hil zela jakin nuenean,
esan nuen: "Badator helduaroa!"

1281
01:24:56,257 --> 01:25:00,095
Ez, bere filmek haurtzarora
garamatzatelako berriz.

1282
01:25:00,495 --> 01:25:04,132
Ni Marine naiz. Demy hil zela
jakin nuen igandean…

1283
01:25:04,132 --> 01:25:06,868
…"Cléo 5etik 7etara" filmeko 
kantua entzun berria nuen".

1284
01:25:07,469 --> 01:25:10,238
Honela dio: "Berandu bazatoz,
lurrean ehortzia edukiko naute…"

1285
01:25:10,972 --> 01:25:13,108
Eta orain ezin dut 
kantu hori entzun.

1286
01:25:13,875 --> 01:25:16,911
Gutun hau 1990ean idatzi nuen.
Uda osoan zehar pentsatu…

1287
01:25:16,911 --> 01:25:19,481
…eta ikasturte hasieran 
bidali nuen postaz.

1288
01:25:19,647 --> 01:25:22,117
Banekien beranduegi zela
Jacques Demyk gutuna irakurtzeko.

1289
01:25:22,117 --> 01:25:24,552
Bera hil ondoren, beste
gutun bat egin nuen, irekia…

1290
01:25:24,552 --> 01:25:26,788
…"Cahiers du Cinéma"n
argitaratu zena.

1291
01:25:26,788 --> 01:25:30,258
Besteei hitz egin nahi bainien
Jacques Demyren unibertsoaz…

1292
01:25:30,258 --> 01:25:32,227
…nahiz zoritxarrez ez nuen
hura ezagutu.

1293
01:25:40,468 --> 01:25:43,538
AZPITITULUAK: Jon Muñoz