1
00:00:48,440 --> 00:00:50,160
Cape Coast gaztelua da hau,

2
00:00:50,520 --> 00:00:52,480
Ghanan, Afrikako mendebaldean dago.

3
00:00:53,040 --> 00:00:54,800
Handik, afrikar esklaboak

4
00:00:55,200 --> 00:00:56,880
Kariberantz itsasoratzen zituzten,

5
00:00:57,280 --> 00:01:00,160
Iparramerika eta munduko
beste toki batzuetara.

6
00:01:00,440 --> 00:01:04,640
Batez beste,
10.000 afrikar esklabo

7
00:01:05,000 --> 00:01:06,800
itsasoratzen ziren urtero
gaztelu honetatik.

8
00:01:07,200 --> 00:01:12,240
Guztira, 60 milioi
afrikar esklabo zeuden.

9
00:01:13,640 --> 00:01:16,880
Ate horretatik igarotzen zena
ez zen berriro itzultzen.

10
00:01:17,760 --> 00:01:22,520
Horregatik deitu zuten
"Itzulerarik gabeko atea".

11
00:01:25,240 --> 00:01:27,440
<i>¡Jah rastafari!</i>

12
00:01:41,160 --> 00:01:42,520
<i>Éxodo</i>

13
00:01:45,920 --> 00:01:48,880
<i>Jah herriaren mugimendua.</i>

14
00:01:54,400 --> 00:01:59,120
<i>Jah-ek Ka zapalkuntzarekin amaituko du.
Berdintasuna nagusituko da.</i>

15
00:02:01,320 --> 00:02:03,600
<i>Bekatuak bukatuko dira.</i>

16
00:02:04,680 --> 00:02:06,440
<i>Presoak askatuko ditu.</i>

17
00:02:08,360 --> 00:02:13,640
<i>Jah rastafari!</i>

18
00:02:14,920 --> 00:02:16,400
<i>Jah!</i>

19
00:02:37,520 --> 00:02:40,000
Asko gustatzen zitzaion abestea.

20
00:02:40,520 --> 00:02:42,600
Bere gustuko abesti batzuk

21
00:02:43,000 --> 00:02:44,800
irakasten nizkion.

22
00:02:45,240 --> 00:02:47,440
Hauxe zen hobekien zekiena:

23
00:02:47,720 --> 00:02:51,720
<i>Astotxo gris bat daukat.</i>

24
00:02:52,320 --> 00:02:55,760
<i>Egunero ematen diot jaten ukuiluan</i>

25
00:02:56,240 --> 00:02:58,840
<i>eta txistuka entzuten nauenean,</i>

26
00:02:59,160 --> 00:03:01,720
<i>badaki karduak dakartzadala.</i>

27
00:03:01,920 --> 00:03:05,480
<i>Belarra baino nahiago ditu karduak.</i>

28
00:03:12,800 --> 00:03:15,640
<i>Horixe da nire astoak dioen guztia.</i>

29
00:03:15,840 --> 00:03:20,040
Eta orduan, erritmoa markatzen hasi

30
00:03:20,200 --> 00:03:23,920
eta izugarri gozatzen zuen.

31
00:03:25,720 --> 00:03:26,640
Nola hasi zen dena?

32
00:03:26,760 --> 00:03:30,000
Musikak beti izan du eragina
zure bizitzan, txikitatik?

33
00:03:30,480 --> 00:03:32,640
Bai, musikarien familian
hazia naiz.

34
00:03:32,800 --> 00:03:35,880
Nire aitona, ama, osaba,
arreba eta haur guztiak.

35
00:03:37,560 --> 00:03:38,920
Jamaikako zein aldetan?

36
00:03:39,280 --> 00:03:42,320
Santa Anan, landa eremuan.

37
00:03:42,800 --> 00:03:45,240
Muino baten gaineko
herrixka batean.

38
00:03:52,720 --> 00:03:54,680
Nire lehengusua da Bob Marley.

39
00:03:55,680 --> 00:03:58,560
Denok jaio ginen
aitona-amonen etxean,

40
00:03:59,000 --> 00:04:01,640
muino horretan dagoen etxean.

41
00:04:10,920 --> 00:04:14,240
Patatak, kakaoa, bananak...
landatzen genituen.

42
00:04:15,400 --> 00:04:17,360
Beti ari ginen zerbaitetan.

43
00:04:19,560 --> 00:04:22,680
Bostetan jaiki, astoa hartu

44
00:04:22,840 --> 00:04:24,000
eta behia jezten genuen.

45
00:04:29,880 --> 00:04:32,040
Asto gainera igo,
aitonarekin basora joan

46
00:04:32,400 --> 00:04:37,000
eta halakoak egitea
gustatzen zitzaion Bobi,

47
00:04:37,240 --> 00:04:39,240
nekazari giroko mutikoa zelako.

48
00:04:41,000 --> 00:04:45,600
Cine Milen ez zegoen
zeregin zibilizatu askorik.

49
00:04:47,560 --> 00:04:50,920
Han ez zegoen elektrizitatetik.

50
00:04:52,080 --> 00:04:56,240
Ipurtargiz beterik zegoen dena,
eta haien argia zen

51
00:04:56,600 --> 00:05:00,240
gauean zegoen bakarra,
ilargiarenaz eta izarrenaz gain.

52
00:05:01,480 --> 00:05:03,120
Kingstoneko edozein gaztek bezala,

53
00:05:03,280 --> 00:05:06,520
oso ezagun zituen
Jukebox eta sound system.

54
00:05:06,760 --> 00:05:09,040
Ohitu egiten zinen.

55
00:05:13,600 --> 00:05:15,520
Gogoratzen duzu
Robert ezagutu zenuen eguna?

56
00:05:15,640 --> 00:05:18,360
Bai, gogoratzen dut
ikusi nuen lehenengo aldia.

57
00:05:18,480 --> 00:05:21,560
Egurrezko enbor handi bat moztu
eta buruan jarrita

58
00:05:21,800 --> 00:05:25,480
zeraman gazte bat
ikusi nuen.

59
00:05:26,200 --> 00:05:31,560
Han zegoen
ume mestizo bakarra zen.

60
00:05:31,920 --> 00:05:33,800
Gainerako guztiak beltzak ziren.

61
00:05:36,440 --> 00:05:38,000
Nor zen Boben aita?

62
00:05:38,560 --> 00:05:42,880
Ingeles gizon zuri bat zela dio
nire aitonak.

63
00:05:43,600 --> 00:05:46,400
Basoan, gobernuarentzat
lan egiten zuena.

64
00:05:46,800 --> 00:05:50,440
Hemengo inguruko basozaina zen.

65
00:05:51,160 --> 00:05:53,200
Kapitain dei ziezaioten
gustatzen zitzaion.

66
00:05:53,520 --> 00:05:55,880
Baina Norval zuen izena.

67
00:05:56,680 --> 00:05:59,680
Nik Cine Milen ezagutu nuen.

68
00:06:00,400 --> 00:06:02,520
Eta inguru honetako
gizon zuria zenez,

69
00:06:02,680 --> 00:06:05,120
beti zebilen zaldiz.

70
00:06:05,280 --> 00:06:07,320
Nire aita eta bera
lagun handiak egin ziren.

71
00:06:08,120 --> 00:06:11,560
Ni, orduan, gaztetxoa nintzen
eta atsegin nintzaiola uste dut.

72
00:06:12,000 --> 00:06:15,240
Eta... harremana izan genuen.

73
00:06:16,160 --> 00:06:18,040
Hala gertatu zen dena.

74
00:06:19,720 --> 00:06:22,120
Zer adin zuen ahizpak
Kapitaina ezagutu zuenean?

75
00:06:22,400 --> 00:06:24,720
16 urte.

76
00:06:24,880 --> 00:06:29,320
Kapitainak 60 inguru.

77
00:06:30,080 --> 00:06:32,000
- Gizon nagusia zen.
- Bai.

78
00:06:48,080 --> 00:06:51,840
Peter Marley naiz
Bob Marleyren bigarren lehengusua.

79
00:06:52,480 --> 00:06:54,880
Zer dakizu Bob Marleyren
aitari buruz?

80
00:06:56,840 --> 00:06:58,520
Zaldiz zebilen ia beti.

81
00:06:58,760 --> 00:07:00,280
Britainiar armadakoa zen.

82
00:07:00,440 --> 00:07:03,640
Bigarren Mundu Gerran
Indian egon zela uste dut,

83
00:07:03,880 --> 00:07:05,080
eta gudako neurosia izan zuela.

84
00:07:11,480 --> 00:07:14,000
Dakidanagatik, edan egiten zuen,

85
00:07:14,440 --> 00:07:16,240
eta gehiegikeriez
beteriko bizimodua izan zuen.

86
00:07:26,520 --> 00:07:29,600
Nire birramona

87
00:07:30,080 --> 00:07:32,760
135 urte bizi izan zen.

88
00:07:33,640 --> 00:07:35,360
Berak hazi eta hezi gintuen.

89
00:07:35,680 --> 00:07:38,320
Bob haren lorategira joaten zenean,

90
00:07:38,680 --> 00:07:41,680
"mutiko alemana" esaten zion.

91
00:07:42,800 --> 00:07:45,360
Burla egiten zioten
mestizo izateagatik?

92
00:07:45,680 --> 00:07:48,600
Bai, eta gauza okerragoak ere bai.

93
00:07:48,880 --> 00:07:51,840
Burla egin ez ezik,
baztertu ere egiten zuten.

94
00:07:53,360 --> 00:07:55,560
Berak osaba nagusiek bezala
egiten zuen,

95
00:07:56,160 --> 00:07:59,000
bere eginbeharra baitzen
zaldiak atera

96
00:07:59,400 --> 00:08:01,680
eta txerriei jaten ematea.

97
00:08:01,880 --> 00:08:04,720
Lan hau guztia
Robertek egiten zuen.

98
00:08:06,000 --> 00:08:08,720
Jana irabazi behar zuen.

99
00:08:10,040 --> 00:08:12,480
Nire aita zuria da
eta ama beltza.

100
00:08:12,760 --> 00:08:15,600
Niri mestizo, edo dena delakoa,
esaten didate.

101
00:08:16,280 --> 00:08:19,160
Baina ni ez nago inoren alde.

102
00:08:19,880 --> 00:08:22,200
Ez beltzen ez eta zurien alde.

103
00:08:22,720 --> 00:08:23,720
Jainkoaren alde nago,

104
00:08:24,480 --> 00:08:29,040
zuriaren eta beltzaren nahastetik
sortu ninduen Gizonaren alde.

105
00:08:32,520 --> 00:08:34,200
Eskola berean ibili ginen

106
00:08:34,480 --> 00:08:37,480
eta hark azaltzen zizkidan
nekazaritza alorrean egiten ziren gauzak,

107
00:08:37,560 --> 00:08:39,640
nola ibili asto edo zaldi gainean,

108
00:08:39,840 --> 00:08:41,680
nola egiten ziren gauza horiek.

109
00:08:41,800 --> 00:08:43,880
Eta nik musikari buruzko gauzak
irakasten nizkion,

110
00:08:44,600 --> 00:08:47,760
hori baitzen Santa Anara
etorri aurretik ikusi nuena.

111
00:08:54,800 --> 00:08:57,000
Nik banbu eta sardina latekin

112
00:08:57,160 --> 00:08:58,520
egiten nituen gitarrak,

113
00:08:59,120 --> 00:09:01,040
kable elektrikoak moztuz.

114
00:09:01,240 --> 00:09:04,880
Ireki eta kable finak
ateratzen nituen sokak egiteko.

115
00:09:05,840 --> 00:09:07,160
"Mento" jotzen genuen.

116
00:09:08,640 --> 00:09:11,680
<i>Kutxa</i> bat egin zuten
metalezko hiru pieza barruan zituela.

117
00:09:11,840 --> 00:09:13,880
Nola deitzen zuten?
Marinbula?

118
00:09:14,080 --> 00:09:19,320
Bai, marinbula.
Neurri desberdineko metalak dauzka,

119
00:09:19,480 --> 00:09:21,400
soinu desberdinak sortzeko.

120
00:09:21,600 --> 00:09:25,240
Banjoa deituriko tresna bat ere bazuten.

121
00:09:26,720 --> 00:09:29,000
Horietako asko zituzten
muino hauetan.

122
00:09:29,240 --> 00:09:33,760
Eta behi larruz
egiten zituzten danborrak.

123
00:09:34,200 --> 00:09:36,120
Jendeak euren danborrak <i>egiten</i> zituen.

124
00:09:36,600 --> 00:09:40,600
Beraz: danborra,
marinbula, banjo

125
00:09:40,800 --> 00:09:42,400
eta<i> marakak.</i>

126
00:09:49,760 --> 00:09:52,760
<i>Irla txiki bateko
auzo txiki batean</i>

127
00:09:53,080 --> 00:09:55,400
<i>non gizon eta emakume ederrek
kontrola galtzen duten</i>

128
00:09:55,840 --> 00:09:58,400
<i>erabat zabaldu zen
moda bat izan zen</i>

129
00:09:58,600 --> 00:10:01,040
<i>Rough Rider deiturikoa.</i>

130
00:10:01,360 --> 00:10:06,720
Honetan guztian,
irtenbide bat ikusi zuen Robert Marleyk

131
00:10:08,480 --> 00:10:09,520
bere gitarra.

132
00:10:11,760 --> 00:10:15,680
<i>Itsasgoran zein itsasbeheran,</i>

133
00:10:16,480 --> 00:10:20,160
<i>zure laguna izango naiz.</i>

134
00:10:21,560 --> 00:10:25,200
<i>Zure laguna izango naiz.</i>

135
00:10:31,840 --> 00:10:36,160
<i>Nola otoitz egiten zuen entzun dut.</i>

136
00:10:38,320 --> 00:10:45,480
<i>Otoitz egiten entzun diot gauez amari.</i>

137
00:10:48,160 --> 00:10:52,600
<i>Eta haren hitzak</i>

138
00:10:53,240 --> 00:10:56,600
<i>oraindik dauzkat buruan.</i>

139
00:11:08,480 --> 00:11:11,120
<i>Jainkoak gida eta babes gaitzala.</i>

140
00:11:19,240 --> 00:11:23,840
<i>Minik gabe astintzen zaituela da
Ka musikaren alde ona.</i>

141
00:11:25,160 --> 00:11:29,920
<i>Minik gabe astintzen zaituela da
Ka musikaren alde ona.</i>

142
00:11:30,760 --> 00:11:35,640
<i>Astin nazazu musikarekin.</i>

143
00:11:37,040 --> 00:11:38,400
<i>Hona hemen Trench Towneko rocka.</i>

144
00:11:40,480 --> 00:11:42,840
Trench Townen hazi ginen,
arrisku guztien eraginpean,

145
00:11:43,680 --> 00:11:45,520
iruzurgile bihurtu ziren

146
00:11:46,200 --> 00:11:47,560
gaizto asko baitzegoen bertan.

147
00:11:48,080 --> 00:11:51,600
Musikariak eta kirolariak zeuden.

148
00:11:52,480 --> 00:11:55,760
Blokeetan bizi ginen,
batzuk besteen aldamenean.

149
00:11:56,320 --> 00:11:58,160
Denok nahas-mahas.

150
00:11:58,520 --> 00:12:04,640
Trench Townen gaztea bazinen,
erraz biziraun zenezakeen.

151
00:12:04,840 --> 00:12:07,800
Poliziari adi egotea,
ez zenuen besterik egin behar.

152
00:12:08,000 --> 00:12:12,600
Etorri, arrazoirik gabe salatu eta
kartzelara eramaten zintuzten

153
00:12:13,000 --> 00:12:14,840
Trench Townekoa izateagatik.

154
00:12:15,080 --> 00:12:18,160
"Nongoa zara?" galdetu,
eta "Trench Townekoa" erantzun,

155
00:12:18,600 --> 00:12:20,240
eta atxilotu egiten zintuzten.

156
00:12:21,160 --> 00:12:24,080
Horrela zen Kingston osoan.

157
00:12:24,760 --> 00:12:27,400
Askok ez daki,
baina Bob eta gu guztiok

158
00:12:27,520 --> 00:12:30,120
gosez joaten ginen <i>ohera</i>,
gose handiz.

159
00:12:30,280 --> 00:12:33,520
Ez gutxi jaten genuelako,
ezer jan gabe joaten ginelako baizik.

160
00:12:34,360 --> 00:12:37,280
Ohikoa zen esaera hau:
"Edan ura eta joan lotara".

161
00:12:38,480 --> 00:12:42,040
Garai hartan zapata parea
eta muda bat besterik ez genuen,

162
00:12:42,560 --> 00:12:43,840
beraz, beti ibiltzen ginen oinutsik.

163
00:12:44,200 --> 00:12:46,120
Bob ere bai.
Askok ez daki hori.

164
00:12:47,320 --> 00:12:52,600
Sufrimendu eta borroka horrek
on edo gaizto bihur zaitzake.

165
00:12:53,680 --> 00:12:55,080
Eta horixe egin zuen hark.

166
00:12:55,240 --> 00:12:58,760
Hortik musikak aterako zuela pentsatu,
eta horri ekin zion.

167
00:13:04,760 --> 00:13:08,240
Gizaki direnez,
sortzaile izatera beharturik daude.

168
00:13:08,560 --> 00:13:10,760
Trench Townen sortu zen reggaea.

169
00:13:22,880 --> 00:13:25,800
<i>Rasta,
rasta orain.</i>

170
00:13:26,360 --> 00:13:28,120
<i>Rasta.</i>

171
00:13:28,480 --> 00:13:31,160
<i>Rasta, congo, bongo.</i>

172
00:13:31,680 --> 00:13:33,000
<i>Rasta.</i>

173
00:13:35,080 --> 00:13:38,440
Lehenengo etorbidetik
hamahirugarrenera doa Trench Town.

174
00:13:38,560 --> 00:13:41,400
Lehenengoa, bigarrena, hirugarrena,
laugarrena, bosgarrena, seigarrena, etab.

175
00:13:41,560 --> 00:13:43,360
<i>Natty</i> Dreadek
aipatzen du abesti batean.

176
00:13:44,240 --> 00:13:48,480
<i>Lehenengo kaletik noa oinez.
Rasta.</i>

177
00:13:48,720 --> 00:13:53,200
<i>Eta ondoren bigarrenetik.
Rasta.</i>

178
00:13:53,920 --> 00:13:58,560
Izan ere Jamaikako talentu guztia
dator Trench Townetik.

179
00:13:59,040 --> 00:14:01,440
Esklaboak eramaten zituzten
toki bat zen.

180
00:14:02,120 --> 00:14:05,560
Horrek zirrara handiak
sortzen ditu.

181
00:14:07,040 --> 00:14:11,440
Hura desberdina zen.
Musika maite zuen.

182
00:14:13,480 --> 00:14:15,760
Musika, kriketa eta futbola.

183
00:14:16,400 --> 00:14:20,320
<i>Rasta, congo, rasta.</i>

184
00:14:23,560 --> 00:14:25,520
Egun batean etxera etorri,
bere liburu guztiak eman

185
00:14:25,640 --> 00:14:27,480
eta esan zidan:
"Ez naiz eskolara itzuliko".

186
00:14:28,040 --> 00:14:31,800
Liburuak lagun bati
emango zizkiola esan zuen.

187
00:14:32,400 --> 00:14:34,520
Hori egin eta musikan murgildu zen.

188
00:14:34,680 --> 00:14:36,760
<i>Errebeldea naiz,</i>

189
00:14:39,080 --> 00:14:40,760
<i>gizaki errebeldea.</i>

190
00:14:43,360 --> 00:14:45,640
<i>Konkistatzailea naiz,</i>

191
00:14:47,240 --> 00:14:50,920
<i>gizaki abenturazalea,
mitoa.</i>

192
00:14:52,000 --> 00:14:54,600
<i>Errebeldea naiz,</i>

193
00:14:56,440 --> 00:14:57,840
<i>gizaki errebeldea.</i>

194
00:14:58,320 --> 00:15:02,040
"Robert, ez utzi ikasteari".

195
00:15:02,920 --> 00:15:05,080
Eta esaten zidan:
"Hauxe da dagoena".

196
00:15:05,320 --> 00:15:07,440
Eta nik: "Nik unibertsitatera joateko
ikasi behar dut".

197
00:15:07,520 --> 00:15:09,520
-"Ezin naiz musikan aritu".
-...bai...

198
00:15:10,400 --> 00:15:12,520
Noiz hasi zinen musikarekin?

199
00:15:12,640 --> 00:15:16,640
Beti interesatu izan zait,
baina orduan lanbide bat ikasten ari nintzen.

200
00:15:17,320 --> 00:15:19,440
Abesten zuten mutil batzuk
ezagutu nituen.

201
00:15:19,640 --> 00:15:20,840
Desmond Dekker zen haietako bat.

202
00:15:22,720 --> 00:15:28,440
Desmond Dekker eta Bob
soldatzaile ari ziren toki berean.

203
00:15:29,480 --> 00:15:32,720
Desmond Dekker
proba bat egitera etorri zen

204
00:15:32,920 --> 00:15:34,800
eta bere abestia grabatu genuen.

205
00:15:35,920 --> 00:15:39,600
Eta, jakina, Robertek ere
grabatu nahi zuen.

206
00:15:40,400 --> 00:15:44,440
Beraz, Desmondek Beverlyra eraman zuen
abesti bat grabatzera

207
00:15:44,720 --> 00:15:48,600
berak grabatu ahal bazion,
neuk ere egin nezakeela erakusteko.

208
00:15:58,000 --> 00:16:04,200
<i>Nor zara zu
nola bizi naizen epaitzeko?</i>

209
00:16:05,160 --> 00:16:08,120
Bere abestietako hitzetan
ohartu nintzen.

210
00:16:08,800 --> 00:16:12,400
Iraultzailea, pertsona gisa
zituen eskubideak

211
00:16:12,560 --> 00:16:15,280
defendatzen zituen
abestia zen <i>Judge Not</i>.

212
00:16:16,120 --> 00:16:19,880
"Poeta handia da mutil hau",
pentsatu nuen.

213
00:16:20,360 --> 00:16:24,560
<i>Ez epaitu
zeure burua epaitu aurretik.</i>

214
00:16:25,360 --> 00:16:28,640
Grabaketaren ostean, Leslie Kongek
izena aldatu nahi izan zion Bobi.

215
00:16:28,760 --> 00:16:32,320
Robert Marley ez zitzaiolako
oso egokia iruditzen,

216
00:16:32,760 --> 00:16:37,640
eta Adam Marley
deitu nahi izan zion.

217
00:16:38,520 --> 00:16:39,680
Baina Bobek ez zuen nahi izan.

218
00:16:44,760 --> 00:16:48,080
Beraz, artista bakarlaria izan beharrean,

219
00:16:48,280 --> 00:16:50,880
egokiena talde bat sortzea
izango zela pentsatu zuen.

220
00:16:51,480 --> 00:16:54,720
Frankie Lymon eta The Teenagers,
The Drifters eta The Platters

221
00:16:55,280 --> 00:16:57,120
bezalako taldeak entzuten genituen.

222
00:16:57,480 --> 00:17:00,520
Taldekideak biltzen hasi ginen.

223
00:17:01,200 --> 00:17:05,120
Robert eta biok hasi ginen taldean.

224
00:17:05,720 --> 00:17:11,360
Ondoren, Peter izeneko mutil garai,
beltzaran eta ederra etorri zen.

225
00:17:11,520 --> 00:17:14,520
Oso ondo jotzen zuen gitarra.
Robertek esan zion:

226
00:17:15,160 --> 00:17:17,040
"Gitarra jotzen duzu?
Benetan?"

227
00:17:17,160 --> 00:17:18,720
Eta gitarra eman zion.

228
00:17:19,000 --> 00:17:22,000
Gitarra akustikoa zen,
baina Peterrek 4. soka afinatu zuen.

229
00:17:22,880 --> 00:17:24,360
Eta hala sortu zen.

230
00:17:27,280 --> 00:17:29,040
Lehenengo kalea
musikarien kalea zen.

231
00:17:29,200 --> 00:17:32,400
Kale honetako bizpahiru tokitan
egiten genituen entseguak

232
00:17:32,480 --> 00:17:34,920
eta egunero entseatzen zen.

233
00:17:35,120 --> 00:17:37,760
Garai hartan Bob,
Peter, Bunny... ginen.

234
00:17:38,200 --> 00:17:42,520
Juveniles, Brothers in the Ghetto
zen gure izena.

235
00:17:42,640 --> 00:17:46,200
Entsegu tokian honela esaten ziguten:
"Negarraren tokiren batetik zatozte".

236
00:17:46,360 --> 00:17:48,280
"Jendea etengabe
negarrez ari den toki batetik".

237
00:17:48,440 --> 00:17:49,720
The Wailers izena
izan beharko zenukete.

238
00:17:50,040 --> 00:17:53,560
<i>Tren hau zuzenean doa zerura.</i>

239
00:17:53,760 --> 00:17:56,000
<i>Tren hau...</i>

240
00:17:59,440 --> 00:18:03,320
<i>Tren hau zuzenean doa zerura.</i>

241
00:18:03,480 --> 00:18:05,640
<i>Tren hau...</i>

242
00:18:09,200 --> 00:18:13,400
<i>Tren hau zuzenean doa zerura.</i>

243
00:18:15,800 --> 00:18:17,880
The Wailersen doinuez

244
00:18:18,080 --> 00:18:21,280
eta taldearen osaketa musikalaz

245
00:18:21,840 --> 00:18:24,800
Joe Higgs arduratzen zen.

246
00:18:25,760 --> 00:18:30,840
Bakarrik lan egiten zuen
eta gustatu egin zitzaion talde bat osatzea.

247
00:18:32,160 --> 00:18:34,920
Taldea hobetuz zihoan eta jendeak zioen:
"Prest daude jada".

248
00:18:35,120 --> 00:18:39,240
Eta Joek erantzuten: "Ez, oraindik ez.
Ez dut gehiegi fida daitezen nahi".

249
00:18:39,600 --> 00:18:41,440
"Prestatzen ari dira".

250
00:18:42,360 --> 00:18:44,760
Eta beste bi urtez
jarraitu genuen entseguekin.

251
00:18:45,240 --> 00:18:47,600
Parkeetan jendearentzat
abesten genuen,

252
00:18:48,080 --> 00:18:51,120
Back edo Wallen, rastafarientzat...

253
00:18:51,320 --> 00:18:54,160
May Pen hilerrian jo genuen
demokrata <i>duppientzat.</i>

254
00:18:59,520 --> 00:19:03,600
Izar handiek sarritan,
dena izorratzen zutela zioen,

255
00:19:03,720 --> 00:19:06,720
agertokian ikaratu
edo urduri jartzen zirenean,

256
00:19:07,240 --> 00:19:12,680
eta goizaldeko ordu bietan
hilerrira joan

257
00:19:13,160 --> 00:19:15,000
eta han zeudenentzat
abesten bagenuen,

258
00:19:15,200 --> 00:19:18,280
agertokian ez ginatekeela
sekula ere ikaratuko.

259
00:19:18,520 --> 00:19:21,280
Joerekin joan ginen,
hilarrietan eseri,

260
00:19:21,640 --> 00:19:24,400
eta hainbatetan jo genuen,
nahikoa ausartak ginela

261
00:19:24,640 --> 00:19:27,200
erabaki zuen arte.

262
00:19:40,120 --> 00:19:42,000
Independentziaren unetik,

263
00:19:42,160 --> 00:19:45,080
jamaikar musikariek
"jamaikar musika"

264
00:19:45,240 --> 00:19:47,120
dei zitekeen zerbait jo nahi zuten.

265
00:19:47,440 --> 00:19:49,440
Eta aparteko erritmo batekin
eman zuten.

266
00:19:50,120 --> 00:19:52,040
Ez dut uste nahita
asmatutakoa izan zenik.

267
00:19:52,200 --> 00:19:55,160
Zerbait desberdina jo nahi zuten
eta hori izan zen atera zitzaiena.

268
00:19:55,680 --> 00:19:58,360
Azkenean reggae deitu zuten,
baina hasieran ska izan zen.

269
00:19:58,640 --> 00:20:03,480
Doinua ohikoa ez zen
denbora batean jartzea izan zen,

270
00:20:03,840 --> 00:20:06,200
irteerako denbora,
sarrerakoaren ordez.

271
00:20:09,840 --> 00:20:13,640
Musika indigenaren gainetik
entzuten zen

272
00:20:13,800 --> 00:20:16,880
amerikar musikan oinarriturik
garatu zen <i>ska</i>

273
00:20:17,080 --> 00:20:21,080
<i>mento, calypso</i>
edo <i>kumina</i> bezala.

274
00:20:21,640 --> 00:20:25,240
<i>Lasaitu, aztoratzen ari zara.</i>

275
00:20:25,400 --> 00:20:28,360
<i>Lasaitu edo jo egingo zaituzte.</i>

276
00:20:29,240 --> 00:20:33,680
Taberna batean geundela,
honela esan zuen mutiletako batek:

277
00:20:33,920 --> 00:20:35,800
"Entzun talde horri".

278
00:20:35,920 --> 00:20:37,920
Jukebox piztu zuten

279
00:20:38,120 --> 00:20:40,520
<i>Simmer Down </i>abestia
entzuten hasi ginen.

280
00:20:41,680 --> 00:20:45,560
Han egon ginen denboran zehar
ez zuten beste abestirik jarri.

281
00:20:45,840 --> 00:20:47,360
<i>Simmer Down soilik.</i>

282
00:20:54,840 --> 00:20:57,680
Simmer <i>Down</i>
zuzen igo zen lehen postura.

283
00:20:57,920 --> 00:20:59,880
eta The Wailers
arrakastatsu bihurtu ginen.

284
00:21:06,360 --> 00:21:09,640
Garai haietan, nola lan egiten zen
Studio Onen?

285
00:21:09,760 --> 00:21:13,720
Ondo, hura izan baitzen
musikari gisako nire lehen esperientzia.

286
00:21:14,200 --> 00:21:17,400
Maila handiko musikariekin lan egin
eta soinuez jabetzen saiatzen nintzen.

287
00:21:17,640 --> 00:21:18,320
Bikaina izan zen.

288
00:21:18,480 --> 00:21:20,880
Estudioan bizi izan zinen, ezta?

289
00:21:21,080 --> 00:21:22,200
Bai, denboraldi batean.

290
00:21:22,520 --> 00:21:25,480
-Coxsonek logela bat prestatu zizun?
- Bai.

291
00:21:26,480 --> 00:21:29,000
Oso buruargia zen Coxsone.

292
00:21:30,160 --> 00:21:32,440
Belarri bikaina zeukan
musika ona antzemateko.

293
00:21:32,640 --> 00:21:34,240
Inolako tresnarik jo ez arren,

294
00:21:34,440 --> 00:21:36,720
eta gitarra afinatuta zegoen
jakin ez arren,

295
00:21:37,080 --> 00:21:39,720
bazekien soinua ona zen ala ez.

296
00:21:40,000 --> 00:21:41,720
Irratsaio bat,

297
00:21:42,120 --> 00:21:44,720
disko denda bat,
bere sound systema,

298
00:21:44,920 --> 00:21:47,840
eta bere estudioa dauzka.
Liderra da, dudarik gabe.

299
00:21:48,240 --> 00:21:50,920
Coxsone benetako aita zen guretzat.

300
00:21:51,360 --> 00:21:52,720
Aita bat bezalakoa.

301
00:21:53,240 --> 00:21:54,640
Gutaz arduratzen zen.

302
00:21:59,000 --> 00:22:02,760
Coxsonek logela bat
prestatu zion bere lokalean.

303
00:22:03,000 --> 00:22:04,640
Neuk ere ez nuen <i>etxerik,</i>

304
00:22:04,800 --> 00:22:07,480
eta Robbie eta biok joan ginen
hara elkarrekin bizitzera

305
00:22:07,600 --> 00:22:09,000
Lagun minak egin ginen.

306
00:22:10,320 --> 00:22:14,320
Disko-jogailu bat eta atzerriko
hainbat disko eman zizkion Robbieri.

307
00:22:15,840 --> 00:22:18,240
Robbieri izugarri gustatzen zitzaion
jende horri entzutea,

308
00:22:18,680 --> 00:22:22,080
oso serioa eta zentratua baitzen,
baita gaztetan ere.

309
00:22:23,200 --> 00:22:27,640
Jamaikar musika
amerikar abestien

310
00:22:28,400 --> 00:22:31,280
bertsioetatik sortu zen.

311
00:22:32,480 --> 00:22:37,200
<i>Gauero galdetzen diet izarrei</i>

312
00:22:38,320 --> 00:22:43,320
<i>zergatik ote naizen
nerabe maitemindu bat.</i>

313
00:22:44,600 --> 00:22:50,800
<i>Nola jarri nauzu zure fresatzailean,
sekula ez nuen uste izango hain gaiztoa zinenik.</i>

314
00:22:51,680 --> 00:22:58,560
<i>Orain ez dakit zer egin
zuk ere maite nazazun.</i>

315
00:22:59,480 --> 00:23:02,280
Bobek oso ondo abesten zuen,
lehen ahotsa zen

316
00:23:02,480 --> 00:23:03,720
eta harmonia itxia zen.

317
00:23:04,000 --> 00:23:07,120
Bunny eta Peterren soinuak
izugarri onak ziren.

318
00:23:16,600 --> 00:23:20,120
Peter eta Bunny oso irekiak ziren,

319
00:23:20,560 --> 00:23:23,920
Bob aldiz, oso isila.
Begiratu baino ez zuen egiten.

320
00:23:24,880 --> 00:23:26,360
Zera esaten zuen:
"Lasaitu eta begiratu".

321
00:23:28,240 --> 00:23:31,920
Elkarren arteko

322
00:23:32,120 --> 00:23:33,720
maitasunaz eta mirespenaz gain,

323
00:23:33,880 --> 00:23:36,640
beti zegoen ezkutuko tentsioa

324
00:23:36,800 --> 00:23:39,720
haietako bat ere ez zelako besteekin
lausengarri izango.

325
00:23:41,520 --> 00:23:45,040
Musika zen
elkartzen zituen itsasgarria.

326
00:23:45,440 --> 00:23:47,640
<i>Sentitu haren espiritua.</i>

327
00:23:48,920 --> 00:23:51,600
<i>Sentitu haren espiritua.</i>

328
00:23:52,600 --> 00:23:55,120
<i>Sentitu haren espiritua.</i>

329
00:23:56,000 --> 00:23:58,840
<i>Eskerrak ematen dizkizut, Jauna.</i>

330
00:23:59,800 --> 00:24:02,200
<i>Eskerrak ematen dizkizut, Jauna.</i>

331
00:24:03,640 --> 00:24:05,800
<i>Ondo pasatuko dut.</i>

332
00:24:08,440 --> 00:24:11,560
Beti paseatzen ginen
estudioaren atzetik

333
00:24:11,880 --> 00:24:14,040
eta Greenwich Park Roaderaino
jaisten ginen.

334
00:24:14,520 --> 00:24:16,520
Rita bizi zen han.

335
00:24:17,000 --> 00:24:19,520
Garai haietan
begiz joa ninduen.

336
00:24:20,000 --> 00:24:21,560
"Gogoko dut neska hori",
esaten zuen.

337
00:24:23,200 --> 00:24:26,560
Bunnyk gutun bat ekarri zidan.
Lagunarekin bidaltzen zidan,

338
00:24:26,680 --> 00:24:28,800
Bobek berak zuzenean
eman beharrean.

339
00:24:29,200 --> 00:24:32,880
Gogoko ninduela
eta nirekin hitz egin nahi zuela zioen.

340
00:24:33,120 --> 00:24:34,520
"Etorri eta hitz egingo dugu".

341
00:24:34,800 --> 00:24:37,120
Eta errepidearen
beste aldean geratzen zen.

342
00:24:37,880 --> 00:24:40,800
Oso lotsatia zen.

343
00:24:41,720 --> 00:24:46,320
<i>Zure abestirik gogokoena
joko dut, laztana.</i>

344
00:24:46,600 --> 00:24:51,240
Oso serioa zen, eta argi zegoen
maitasuna aurkitu nahi zuela.

345
00:24:52,560 --> 00:24:55,280
Benetan maite zuen Rita.
Bien lagun handia nintzen.

346
00:24:55,640 --> 00:24:57,040
Ritz deitzen genion.

347
00:24:57,840 --> 00:24:59,040
Gure arrebatxoa bezalakoa zen.

348
00:24:59,680 --> 00:25:01,880
Mulatoak ez zitzaizkidala gustatzen
uste nuen.

349
00:25:02,080 --> 00:25:06,520
Beti amesten nuen mutil
luze, beltz, ederrarekin.

350
00:25:06,760 --> 00:25:08,680
Edozein neska jamaikarren ametsa da

351
00:25:08,800 --> 00:25:10,040
senargai beltz eta altua izatea.

352
00:25:12,040 --> 00:25:14,000
Marjinatu deituko zioten

353
00:25:14,200 --> 00:25:17,640
zuriaren eta beltzaren artean zegoelako.

354
00:25:17,880 --> 00:25:20,200
"Beltza ere ez zara", esango zuten.

355
00:25:21,160 --> 00:25:25,160
Mestizo izateagatik beti
sentitu zela arrotz uste dut.

356
00:25:25,720 --> 00:25:28,160
Eta Mortimer Plannok
hartu zuenean,

357
00:25:28,400 --> 00:25:31,480
berehala izan zen onartua.

358
00:25:33,240 --> 00:25:37,560
Mortimer Planno, Boben maisu
eta lider espiritual rasta izan zen.

359
00:25:38,280 --> 00:25:39,480
Predikari baten antzekoa zen.

360
00:25:39,600 --> 00:25:43,520
Rastafari mugimenduaz hitz egin
eta jarraitzaileak zituen.

361
00:25:48,320 --> 00:25:53,680
Gaztetxo zela ezagutu zuen Bob,
eta oso ondo konpontzen zirela uste dut.

362
00:25:54,040 --> 00:25:56,200
- Bobek miretsi egiten zuen?
- Bai.

363
00:25:57,640 --> 00:25:59,720
Jamaikako sufrimendu guztiak

364
00:25:59,880 --> 00:26:02,200
borrokalari izatera eramaten zaitu,

365
00:26:02,560 --> 00:26:06,240
sistematik ihes egiteko bidea
aurkitu behar duzulako.

366
00:26:06,840 --> 00:26:10,880
Eta rastafari erlijioa askatzailea da.

367
00:26:11,320 --> 00:26:15,760
Zapalkuntzak jakintsuak
ero bihurtzen dituela iragartzen du.

368
00:26:16,040 --> 00:26:18,480
"Eta nor dago
nire mirabea baino eroago?",

369
00:26:18,760 --> 00:26:21,800
esan zuen gure Jainko rastafarik.

370
00:26:24,120 --> 00:26:28,880
Rastafariak ziren
beltz afrozentrista bakarrak

371
00:26:29,480 --> 00:26:32,880
burujabetza eta norbere buruarekiko
konfiantzaz hitz egiten zutenak.

372
00:26:33,880 --> 00:26:36,520
Beste era batean
ulertzen dugu Biblia.

373
00:26:36,760 --> 00:26:40,160
Bibliako toki gehienak
Afrikan daude.

374
00:26:40,480 --> 00:26:42,400
Eden lorategia Afrikan dago.

375
00:26:43,480 --> 00:26:46,440
Gure arbasoen irakaspenen arabera,

376
00:26:46,680 --> 00:26:49,600
Jainkoa gizaki beltza litzateke,

377
00:26:49,760 --> 00:26:52,920
zeinekin bat egin dezakegun.

378
00:26:54,080 --> 00:26:58,240
2.000 urtetan itzuliko zela
agindu zion Kristok gizateriari,

379
00:26:58,480 --> 00:27:01,360
eta orduan,
erregeen errege izango zela,

380
00:27:01,520 --> 00:27:04,120
Salomon eta David
erregeen leinuari jarraituz.

381
00:27:04,360 --> 00:27:06,720
Orain gizon hori nor den
jakin nahi dugu.

382
00:27:07,200 --> 00:27:10,000
Gizon bat da:
Haile Selassie I.a.

383
00:27:12,520 --> 00:27:17,360
Haile Selassie I.a enperadorea da
Jesukristoren berraragiztatzea.

384
00:27:17,720 --> 00:27:20,280
Gure Jainkoa da,
Rasta Jainkoa.

385
00:27:21,240 --> 00:27:25,080
Rastafariren esanetan
zoriontsu izatea da bizitzaren helburua.

386
00:27:25,280 --> 00:27:27,400
Denok izan behar dugu zoriontsu

387
00:27:27,760 --> 00:27:30,160
eta bakean, maitasunean
eta elkarrekin bizi.

388
00:27:33,720 --> 00:27:36,720
Rastafari bilakatu zela uste dut

389
00:27:37,160 --> 00:27:39,520
<i>adarrak</i> egiten hasi zenean.

390
00:27:39,840 --> 00:27:42,320
Rastafari izatearen
seinale ziren rastak,

391
00:27:42,680 --> 00:27:45,160
eta boto bat ere egiten zen,
nazarenoaren botoa:

392
00:27:45,280 --> 00:27:47,640
denbora batez ilea moztu
eta orraztu gabe egotea.

393
00:27:47,840 --> 00:27:50,760
Bere esanahia dauka
eta ezin da edonola egin.

394
00:27:51,120 --> 00:27:53,400
Zer garrantzi daukate rastek?

395
00:27:53,600 --> 00:27:57,800
Honek? Hau nire nortasunaren seinale da.
Nire nortasuna.

396
00:27:58,280 --> 00:28:04,400
Horrez gain, Bibliak ezarritako
arau batzuk bete behar dira

397
00:28:04,480 --> 00:28:08,080
nola jan, nola bizi eta ingurukoak
nola tratatu behar ditugun diotenak.

398
00:28:08,280 --> 00:28:12,080
Arau horiek betez,
norberarentzat eta gainerakoentzat ere,

399
00:28:12,200 --> 00:28:14,560
bizitza hobea izango zela
sinisten zuen hark.

400
00:28:15,000 --> 00:28:17,720
<i>Ka behar dut jada.</i>

401
00:28:19,480 --> 00:28:22,200
<i>Ka behar dut jada.</i>

402
00:28:23,840 --> 00:28:26,680
<i>Ka behar dut jada.</i>

403
00:28:27,760 --> 00:28:30,680
<i>euria hasi baita.</i>

404
00:28:31,200 --> 00:28:33,160
Marihuana ilegala da Jamaikan,

405
00:28:33,320 --> 00:28:36,720
baina rastafariek erre egiten dute,
Bibliak agintzen diela baitiote.

406
00:28:37,280 --> 00:28:40,560
Agerkundeen liburuak
"belarra partekatzea" agintzen du.

407
00:28:41,600 --> 00:28:44,320
<i>Belarra</i> jaki sakratua zen guretzat.

408
00:28:44,480 --> 00:28:48,080
Burua arintzeaz gain,
beste arrazoi batzuk genituen erretzeko.

409
00:28:49,000 --> 00:28:51,480
Egoera sakratu, baketsu,
zoriontsu eta inspiratzaile

410
00:28:51,560 --> 00:28:53,880
batera eramaten gintuen.

411
00:28:55,040 --> 00:28:58,360
- Rastafari jaio zinen?
- Jaio eta hazi nintzenean,

412
00:28:58,520 --> 00:29:03,840
kontzientzia handia zegoen

413
00:29:04,160 --> 00:29:05,640
izaki nagusiari buruz.

414
00:29:08,000 --> 00:29:10,000
Mundu bakartia zen hura,

415
00:29:10,200 --> 00:29:14,480
eta ez nuen aurkitzen
nik bezala pentsatzen zuen inor.

416
00:29:15,200 --> 00:29:18,280
Beraz, Kingstonera alde egin

417
00:29:18,480 --> 00:29:21,640
eta jendea ezagutu nuen.
Rastafariak ziren.

418
00:29:21,880 --> 00:29:26,480
Han ohartu nintzen nik neukan
sinesmen bera zeukatela haiek ere.

419
00:29:27,040 --> 00:29:28,800
Zer adin zenuen?

420
00:29:29,120 --> 00:29:31,800
17 edo 18 urte.

421
00:29:32,520 --> 00:29:37,600
Haile Selassieren
sinesmen eta jakiturian,

422
00:29:37,840 --> 00:29:41,240
Bobek sekula ezagutu ez zuen
benetako aita

423
00:29:43,120 --> 00:29:45,000
aurkitu zuela uste dut.

424
00:29:45,480 --> 00:29:49,240
Bere burua orduan ikusi
eta aurkitu zuela uste dut.

425
00:29:49,480 --> 00:29:52,240
Orduan amaitu zen
erdi beltza, erdi zuria izatea.

426
00:29:52,400 --> 00:29:54,520
Orain bakarra zen, maitasuna.

427
00:29:55,200 --> 00:30:01,880
<i>Maitasun bat, bihotz bat.
Elkar gaitezen eta ondo sentituko naiz.</i>

428
00:30:03,000 --> 00:30:09,080
<i>Maitasun bat, bihotz bat.
Elkar gaitezen eta ondo sentituko naiz.</i>

429
00:30:10,000 --> 00:30:11,560
Uholde-uren berririk gabe,

430
00:30:11,760 --> 00:30:14,240
jende mordoa zegoen
Paliados aireportuan

431
00:30:14,400 --> 00:30:16,360
mito bizi baten etorreraren zain.

432
00:30:16,640 --> 00:30:18,560
Zenbaitentzat,
erregeen errege,

433
00:30:18,840 --> 00:30:21,440
Judeako Lehoia,
baita jainko bat ere.

434
00:30:21,720 --> 00:30:24,040
Toki hartako gurtza kideak,
pertsonaia hau jainko baten

435
00:30:24,200 --> 00:30:25,760
antzera gurtzen duten rastafariak,

436
00:30:26,120 --> 00:30:28,000
denak zeuden bertan.

437
00:30:31,720 --> 00:30:34,360
Berorren Maiestate Inperiala,
Haile Selassie I.a,

438
00:30:34,520 --> 00:30:37,160
Etiopiako Enperadorea,
iritsi da.

439
00:30:37,520 --> 00:30:41,800
Lurreratu bezain laster,
milaka lagunek hegazkina inguratu zuten

440
00:30:42,040 --> 00:30:43,560
haietako batzuk erretzen ari ziren.

441
00:30:43,840 --> 00:30:45,000
Poliziak ezin izan zuen ezer egin,

442
00:30:45,200 --> 00:30:48,160
eta Selassie handik 20 minutura

443
00:30:49,120 --> 00:30:50,200
agertu zen hegazkineko atean.

444
00:30:50,400 --> 00:30:52,880
Begiratu bat eman
eta berriro sartu zen barrura.

445
00:30:53,480 --> 00:30:55,560
Denbora luze igaro zen
hegazkinetik atera arte.

446
00:30:57,120 --> 00:31:02,120
Atera eta agurtu zuenean, zera esan nuen:
"Gizontxo hau da?"

447
00:31:02,280 --> 00:31:04,640
"Eta Jainkoa da hau?
Erotuta daude".

448
00:31:06,320 --> 00:31:09,440
Bizikletan eseri nintzen
haren zain.

449
00:31:09,800 --> 00:31:15,120
Iritsi eta <i>aurpegira</i> begiratu zidan,
horrela begiratzen die guztiei.

450
00:31:16,200 --> 00:31:20,480
Denok begiztatzen gintuen,
neuk ikusi nuen.

451
00:31:21,200 --> 00:31:25,200
Burua jiratuz
zuzenean begiratu ninduen

452
00:31:25,480 --> 00:31:26,520
eta horrela egin zuen.

453
00:31:28,440 --> 00:31:33,160
Eskuan <i>seinale</i> bat zuela ikusi nuen.

454
00:31:34,480 --> 00:31:38,000
Eta benetan, erotu egin nintzen
hura ikustean.

455
00:31:38,600 --> 00:31:40,720
Korrika itzuli nintzen Trench Townera.

456
00:31:41,000 --> 00:31:49,200
<i>Konta iezazkiozu zure arazoak
Selassieri.</i>

457
00:31:57,840 --> 00:32:03,240
<i>Bera da erregeen errege bakarra.</i>

458
00:32:04,560 --> 00:32:07,480
<i>Erregeen errege.</i>

459
00:32:08,600 --> 00:32:12,120
<i>Bera da erregeen errege.</i>

460
00:32:15,120 --> 00:32:18,360
Rastafari sinesmenean
zenbat eta gehiago sakondu,

461
00:32:18,880 --> 00:32:22,880
konplexuago bihurtzen zen
haren musika.

462
00:32:24,680 --> 00:32:28,080
Gai sozialen alde zegoen musikan.

463
00:32:28,440 --> 00:32:31,480
Dad jaunak ez zuen gustuko,
ez baitzen oso komertziala.

464
00:32:31,920 --> 00:32:36,560
Eta haserretu egiten zen,
ezin zuelako berak nahi bezala konposatu.

465
00:32:37,920 --> 00:32:41,600
Gainera, garai haietan,
dirua arazoa zen.

466
00:32:42,120 --> 00:32:46,080
Coxsonerekin ezin zen
diruagatik eztabaidatu,

467
00:32:46,240 --> 00:32:48,600
gerra nahi ez bazenuen.

468
00:32:49,560 --> 00:32:51,480
Zeure dirua eskatzen zenionean,

469
00:32:51,600 --> 00:32:54,320
gaizto batek bezala
ikaratzen zintuen.

470
00:32:54,760 --> 00:32:59,640
Dena indarrez egiten zuten
bizkartzainez inguraturik zebilen.

471
00:33:00,440 --> 00:33:04,560
Garai hartan ohikoa zen
grabatzen zuten artistek

472
00:33:04,880 --> 00:33:08,800
inoiz ez kobratzea, diskoetxeak

473
00:33:09,480 --> 00:33:10,840
ez zielako ezer ordaintzen.

474
00:33:11,120 --> 00:33:15,560
Bai, gutxieneko soldata ordaintzen ziguten.
3 libera astean bakoitzeko.

475
00:33:16,520 --> 00:33:19,280
- Ezin ginen horrekin bizi.
- Eta Bob?

476
00:33:19,560 --> 00:33:23,320
Ez, horregatik joan zen
eta bere kontura hasi.

477
00:33:24,280 --> 00:33:28,840
Robertek taldea utzi zuen
Delawarera joateko, AEBn.

478
00:33:29,360 --> 00:33:30,680
Emigratu egin zuen.

479
00:33:32,800 --> 00:33:35,920
Amarekin AEBra joatea
erabaki zuen Robbiek.

480
00:33:36,280 --> 00:33:39,640
Baina lehenago, Rita eta biak
ezkontzera animatu zituen Dad jaunak.

481
00:33:39,840 --> 00:33:42,760
<i>Sentimendu horri
heldu genion.</i>

482
00:33:43,200 --> 00:33:47,720
<i>Hegan egingo dugu
maite zaitugulako.</i>

483
00:33:48,360 --> 00:33:52,280
Peter eta ni ez gintuzten
ezkontzara gonbidatu.

484
00:33:53,040 --> 00:33:55,800
Baina anaia dugunez,
ez genuen inoiz ezer esan.

485
00:33:57,880 --> 00:34:02,920
Otsailaren 11n ezkondu
eta 12an joan zen.

486
00:34:09,600 --> 00:34:13,840
<i>Zoaz babestera.</i>

487
00:34:14,080 --> 00:34:18,680
<i>Euria ari du.</i>

488
00:34:19,920 --> 00:34:23,640
Amak semea etortzea nahi zuen.
Bobek oso maite zuen ama.

489
00:34:24,920 --> 00:34:28,520
Garbiketa egiten aurkitu zuen lana
Du Pont Hotelean.

490
00:34:28,840 --> 00:34:31,320
Gero, beste lan bat
izan zuen Chrysler-en.

491
00:34:31,760 --> 00:34:37,160
Han, garabi bat gidatzen zuen.

492
00:34:37,720 --> 00:34:41,720
Garabia gauez gidatzeari buruzko
abesti bat egin zuela uste dut.

493
00:34:42,520 --> 00:34:46,600
<i>Ondo izango naiz,
dena joango da ondo.</i>

494
00:34:48,440 --> 00:34:52,920
<i>Gau eta egun ari naiz lanean
ogia irabazteko.</i>

495
00:34:53,920 --> 00:34:57,560
<i>Gau eta egun ari naiz lanean
ogia irabazteko.</i>

496
00:35:10,560 --> 00:35:12,800
Oso apala eta maitagarria zen

497
00:35:13,000 --> 00:35:15,320
eta benetan isila.

498
00:35:16,040 --> 00:35:17,720
Marihuana asko erretzen zuen
garai hartan?

499
00:35:17,880 --> 00:35:21,160
Bai, eta bere lorategian
landatzen zuen.

500
00:35:21,440 --> 00:35:24,200
Landare ilara bat zuen.

501
00:35:24,480 --> 00:35:27,200
Oso handiak ziren,
ezin nuen sinetsi,

502
00:35:27,400 --> 00:35:29,680
garai hartan,
Wilmingtonen, Delawaren,

503
00:35:29,840 --> 00:35:32,120
atea botatzen baitzuten
porrurik txikiena bilatzeko.

504
00:35:33,560 --> 00:35:35,520
Haren etxera joaten nintzen
eta sotora jaisten ginen.

505
00:35:35,640 --> 00:35:39,280
Elkarrekin jotzen genuen:
hark gitarra eta nik conga.

506
00:35:39,600 --> 00:35:42,560
Ez nintzen ohartzen
zein musikari ona zen.

507
00:35:43,920 --> 00:35:48,280
Ez zuen inoiz musika baztertu,
haren amak idatzi eta esaten zidan:

508
00:35:48,640 --> 00:35:53,440
"Sotoan sartu eta gitarra jo,
besterik ez du egiten"

509
00:35:55,040 --> 00:35:58,440
Ezin nuen gehiago,
ez nuelako nahi nuena egiten,

510
00:35:58,840 --> 00:36:01,920
hortaz, Jamaikara itzuli nintzen,
askeago sentitzeko.

511
00:36:02,120 --> 00:36:08,920
<i>Hurbil zaitez.
Utz iezadazu dakidana kontatzen.</i>

512
00:36:11,280 --> 00:36:13,160
<i>Hurbil zaitez.</i>

513
00:36:16,080 --> 00:36:18,040
Robbie AEBtik itzuli zenean,

514
00:36:18,280 --> 00:36:21,520
geure enpresa sortzea
erabaki genuen:

515
00:36:22,160 --> 00:36:23,520
Wail'n Soul'm.

516
00:36:23,800 --> 00:36:26,880
Geroago <i>Bend Down Low</i>
konposatu genuen.

517
00:36:27,920 --> 00:36:30,240
<i>Bend Down Low</i>
lehenengo postuan egon zen.

518
00:36:30,400 --> 00:36:32,400
Dirua irabazten hasi ginen.

519
00:36:32,800 --> 00:36:36,320
Bizikletaz joaten ginen
jukebox, sound system

520
00:36:36,560 --> 00:36:40,120
eta musika dendetara
diskoak banatzen.

521
00:36:40,360 --> 00:36:42,840
The Wailersen musika baino
ez zen dantzatokietan entzuten,

522
00:36:43,400 --> 00:36:48,120
baina apenas entzuten zen
jamaikar irratietan.

523
00:36:48,720 --> 00:36:51,520
Aurreiritzi asko zegoen
musikaren negozioan.

524
00:36:51,680 --> 00:36:53,400
Lehenengo arazoa
rastafaria izatea da,

525
00:36:53,520 --> 00:36:56,920
eta bigarrena diskoetxe
handietan ez egotea.

526
00:36:57,160 --> 00:36:58,920
Zama astuna da.

527
00:36:59,560 --> 00:37:01,760
Disc jockeyek euren programak

528
00:37:01,920 --> 00:37:03,840
zituzten irratietan,

529
00:37:04,040 --> 00:37:07,120
zuzenean jarri behar zituzten

530
00:37:07,280 --> 00:37:08,680
diskoetxe desberdinetako diskoak,

531
00:37:08,880 --> 00:37:10,480
eta, batzuetan,
ez ginen zerrendan agertzen.

532
00:37:10,600 --> 00:37:14,720
Han agertzeko, oso aspergarri
jarri behar izaten ginen.

533
00:37:15,400 --> 00:37:20,560
Skill Cole, Frowser eta
Tke Liferekin neraman Bob.

534
00:37:20,680 --> 00:37:25,120
- Gogoratzen dituzu bi gangster horiek?
- Bai, jakina.

535
00:37:26,280 --> 00:37:29,040
Irratira eramaten nituen.

536
00:37:29,320 --> 00:37:32,520
Ni autoan geratu
eta haiek sartzen ziren.

537
00:37:32,680 --> 00:37:33,880
Beisbol bate bat zuen Skill Colek.

538
00:37:34,040 --> 00:37:37,320
Ez dakit non lortu zuen,
Jamaikan ez baita beisbolean egiten.

539
00:37:37,480 --> 00:37:40,080
Izugarri handia zen Skill Cole.

540
00:37:40,280 --> 00:37:45,640
Haiek sartzen ziren eta ni autoan
geratzen nintzen irratia entzuten,

541
00:37:46,560 --> 00:37:49,760
euren abestia jartzen zuten
ala ez egiaztatzeko.

542
00:37:52,280 --> 00:37:59,160
Gero Coxsone, Studio One,
Dualcreed, Trojan eta Prince Busterrek

543
00:37:59,560 --> 00:38:03,000
The <i>Big</i> Tree izeneko
erakunde bat osatu zuten.

544
00:38:04,120 --> 00:38:06,680
The Wailersek <i>Small axe</i>
atera genuen.

545
00:38:07,040 --> 00:38:10,480
"<i>Zuhaitz handi bat</i>" <i>bazarete</i>,

546
00:38:10,840 --> 00:38:13,480
<i>gu "aizkora txikia" izango gara</i>

547
00:38:14,200 --> 00:38:20,280
<i>ondo zorroztua
zuek moztu ahal izateko.</i>

548
00:38:26,480 --> 00:38:29,400
Hona hemen zuzenean
Lee "Scratch" Perry,

549
00:38:29,600 --> 00:38:31,680
Bob Marleyri buruzko dokumentalean.

550
00:38:32,920 --> 00:38:35,480
Entzun diezaiola
Haile Selassie Enperadoreak.

551
00:38:35,640 --> 00:38:38,440
Tximistak eta trumoiak,
txingorra, sufrea eta sua.

552
00:38:39,440 --> 00:38:43,440
Hori sua da.
Hau ura da.

553
00:38:45,480 --> 00:38:47,280
Eta zutabe hori Afrika da.

554
00:38:51,160 --> 00:38:53,480
Lee Perryk Coxsonerekin
egiten zuen lan.

555
00:38:55,120 --> 00:38:58,400
Eta bere kontura hasi zenean
poztu egin ginen,

556
00:38:58,520 --> 00:39:02,240
gu bezala, Coxsonerengandik
urrundu zelako.

557
00:39:07,480 --> 00:39:12,360
Scratch ekoizle
berritzailea dela uste dut,

558
00:39:12,920 --> 00:39:14,400
sormen handikoa.

559
00:39:14,520 --> 00:39:19,160
Oso zirraragarria zen
estudioan agertu eta

560
00:39:19,320 --> 00:39:23,560
ron zuri botila erdiarekin
bazterrak zipriztintzen ikustea.

561
00:39:25,120 --> 00:39:27,320
Gero, honela hasten zen,

562
00:39:28,720 --> 00:39:30,080
dantzatzen.

563
00:39:30,280 --> 00:39:31,720
Ez zuen musikarik idazten,
honela esaten zuen:

564
00:39:31,880 --> 00:39:34,240
"Hau jo dezazun
nahi dut, Snap, ados?".

565
00:39:34,520 --> 00:39:37,880
Hura musikan sartzen zen eta
gainontzekoek jarraitu egiten zuten.

566
00:39:39,720 --> 00:39:44,520
The Wailersekin egindako lehenengo
grabaketak direla onenak uste dut.

567
00:39:44,760 --> 00:39:47,800
Perryk eragin handia izan zuen
Boben lanean

568
00:39:56,120 --> 00:40:00,400
<i>Hauek dira
nire maisuaren hitzak.</i>

569
00:40:02,040 --> 00:40:05,640
Izugarri maite dut Bob.

570
00:40:07,600 --> 00:40:10,280
Nire zati bat da,
horregatik hasi zen ni maitatzen,

571
00:40:10,480 --> 00:40:11,760
eta orain ni naiz haren zatia.

572
00:40:13,600 --> 00:40:15,920
Jendeari zergatik gustatzen zaio
horrenbeste haren musika?

573
00:40:16,320 --> 00:40:19,760
Kontatzen dituen istorioengatik,
eta haiek kontatzeko penarengatik.

574
00:40:20,240 --> 00:40:22,480
Sinistu baino ez duzu.

575
00:40:25,720 --> 00:40:28,720
Zauriturik zeuzkan
arima eta espiritua.

576
00:40:28,920 --> 00:40:30,160
Baina kontrolpetik kanpo zegoen,

577
00:40:30,480 --> 00:40:32,640
ez zekien <i>nora</i> jo, zer egin.

578
00:40:32,880 --> 00:40:35,080
Eta norbaiten laguntza behar zuen.

579
00:40:36,760 --> 00:40:38,600
Nirekin lan egin nahi zuela
esan zidan.

580
00:40:39,120 --> 00:40:40,920
"Ziur?" galdetu nion.
Eta baietz erantzun zidan.

581
00:40:41,120 --> 00:40:44,400
"Nirekin lan egiten baduzu,
nire esana bete beharko duzu".

582
00:40:44,920 --> 00:40:48,480
Eta Jah Rastafari zen
nire bizia.

583
00:40:49,640 --> 00:40:53,640
Dantza egin eta garagardoa
edateko zen ska musika,

584
00:40:54,680 --> 00:40:56,600
ez zen musika espirituala.

585
00:40:58,880 --> 00:41:00,880
Mundu guztiko jendeak dantzatu,
abestu eta jo behar duen

586
00:41:01,080 --> 00:41:05,680
musika bat behar dela dio Bibliak.

587
00:41:06,440 --> 00:41:08,240
Agerkundeen Liburuan dator.

588
00:41:08,440 --> 00:41:10,560
Zer musika izan zitekeen?

589
00:41:11,920 --> 00:41:13,040
Reggaea.

590
00:41:14,080 --> 00:41:19,680
Gitarraren "riffak" izan ziren
reggae bihurtu zutenak.

591
00:41:20,480 --> 00:41:23,480
Erritmo aldaketa baino ez da.

592
00:41:24,000 --> 00:41:27,440
<i>Gitarrak "txa, txa, txa",
egiten zuen.</i>

593
00:41:27,640 --> 00:41:31,480
<i>eta "txaka, txeka, txeka, txaka"
egiten hasi zen.</i>

594
00:41:40,160 --> 00:41:42,760
<i>Bai, lagun,</i>

595
00:41:45,040 --> 00:41:48,840
<i>berriro gaude kalean.</i>

596
00:41:49,160 --> 00:41:52,040
Halakoak ustekabean
gertatzen dira sarritan.

597
00:41:52,720 --> 00:41:55,640
Norbaitek <i>zerbait</i> egin eta
"Gustatzen zait" esaten zuen ekoizleak.

598
00:41:59,320 --> 00:42:02,800
Coxsonek AEBn
erositako ekipo bat

599
00:42:03,000 --> 00:42:04,880
denbora luzean egon zen estudioan

600
00:42:05,120 --> 00:42:06,720
eta inork ere ez zekien
zer egin berarekin.

601
00:42:07,000 --> 00:42:09,480
Jartzea erabaki zuten
eta prest zegoenean,

602
00:42:09,560 --> 00:42:11,320
nolabaiteko atzerapena zegoela
ikusi zuten.

603
00:42:11,840 --> 00:42:15,640
Gitarra zarrastatzean,
soinua <i>norberarengana</i> zetorren.

604
00:42:16,800 --> 00:42:19,720
Gainontzeko estudioek
"txaka, txaka" hori entzun

605
00:42:20,120 --> 00:42:22,040
eta soinu gehiago egiten zuen
gitarra bat zela pentsatu zuten.

606
00:42:22,160 --> 00:42:25,440
Horregatik uste dut
ilusio batetik sortu zela reggaea.

607
00:42:27,600 --> 00:42:31,760
<i>Mamu bat bazara utzi</i>

608
00:42:32,600 --> 00:42:37,040
<i>konkistatzaile baten
espiritua naizela esaten.</i>

609
00:42:38,520 --> 00:42:40,760
Bam, bam, bam, bam,
da erritmoa.

610
00:42:41,400 --> 00:42:43,840
Reggaean lautik hiru erritmo
ateratzen dira,

611
00:42:44,040 --> 00:42:45,560
eta hurrengoa
irudikatu egin behar duzu,

612
00:42:45,720 --> 00:42:47,720
sentitu.
Hori da reggaea.

613
00:42:48,000 --> 00:42:50,200
Sentitu taupada,
sentitu.

614
00:42:59,120 --> 00:43:05,400
Bai, taupadak dira.
Hori da.

615
00:43:06,240 --> 00:43:10,160
Musikaren parte nagusiak
bateria eta baxua dira,

616
00:43:11,480 --> 00:43:15,400
perkusioa delako
musika tresnetako lehena.

617
00:43:19,800 --> 00:43:25,080
Bateria da taupada
eta baxua, bizkarrezurra.

618
00:43:26,400 --> 00:43:30,040
Uste dut bateria eta baxua garrantzi
handikoak direla Boben musikan.

619
00:43:30,280 --> 00:43:33,080
Family Manek eta Carltonek,
bi anaiak, jotzen zituzten.

620
00:43:33,520 --> 00:43:35,280
Euren estilo propioa daukate.

621
00:43:35,440 --> 00:43:36,880
<i>Proboka nazazu.</i>

622
00:43:38,920 --> 00:43:42,600
<i>Proboka nazazu, laztana.</i>

623
00:43:43,600 --> 00:43:45,520
<i>Zatoz, polita.</i>

624
00:43:45,840 --> 00:43:50,280
Musika kontzeptu erabat
desberdina da reggaea.

625
00:43:50,480 --> 00:43:55,120
Hor daude funka,
rhythm and bluesa, soula,

626
00:43:56,480 --> 00:43:59,280
edo jazza.

627
00:43:59,640 --> 00:44:02,840
<i>Aspaldi da</i>

628
00:44:03,560 --> 00:44:06,560
<i>ezin zaitudala burutik kendu.</i>

629
00:44:11,800 --> 00:44:14,480
<i>Eta orain hemen zaude.</i>

630
00:44:15,080 --> 00:44:21,040
<i>Argi dago
zer egin dezakegun, polita.</i>

631
00:44:21,800 --> 00:44:25,480
<i>Zu eta ni bakarrik.
Proboka nazazu.</i>

632
00:44:28,120 --> 00:44:31,640
<i>Proboka nazazu, laztana.</i>

633
00:44:32,720 --> 00:44:37,880
<i>Zatoz, polita.
Proboka nazazu.</i>

634
00:44:40,480 --> 00:44:44,160
<i>Proboka nazazu, ene laztana.</i>

635
00:44:48,440 --> 00:44:51,800
National Drycleaners enpresan
ari nintzen lanean

636
00:44:52,000 --> 00:44:54,200
sukurtsal bateko arduradun.

637
00:44:54,480 --> 00:44:58,520
Behin Rita etorri zen
lehorrean garbitzeko arroparekin.

638
00:44:59,080 --> 00:45:02,200
Jantziak eman eta:
"Rita Marley', esan zidan.

639
00:45:02,640 --> 00:45:06,720
Harritu ninduen,
ezagutzen nituen Marley bakarrak

640
00:45:06,880 --> 00:45:09,240
Marley zuriak zirelako,
nik horrela deitzen ditut.

641
00:45:09,480 --> 00:45:12,640
"Zein da Marley?" galdetu nion.

642
00:45:12,840 --> 00:45:14,840
Eta erantzun zidan:
"Nire senarra".

643
00:45:15,280 --> 00:45:16,880
"Noren semea da?"
galdetu nion.

644
00:45:17,200 --> 00:45:20,520
Hartaz ez zekiela gauza handirik,
baina Marley Kapitaina ziotela esan zidan.

645
00:45:20,640 --> 00:45:22,480
Eta erantzun nion:
"Hori nire aita da".

646
00:45:25,000 --> 00:45:29,400
Amak ostatu batean egiten zuen lan
eta nire aita han geratzen zen

647
00:45:29,560 --> 00:45:33,840
itsasotik edo dena delakotik
zetorrenean. Horrela ezagutu zuten elkar.

648
00:45:34,600 --> 00:45:38,400
- Harreman luzea izan zuten?
- Ez, ez zuen asko iraun.

649
00:45:40,320 --> 00:45:42,800
Amak sekula ere ez zuen jakin
zer gertatu zitzaion.

650
00:45:46,160 --> 00:45:51,160
Marley and Plant enpresa
zuten Jamaikan.

651
00:45:51,400 --> 00:45:52,840
Eraikuntzan aritzen ziren.

652
00:45:53,120 --> 00:45:59,440
Herrialdeko ia eraikuntza-lan
guztiak egiten zituzten.

653
00:46:00,480 --> 00:46:02,720
Eta hark bere familia zela zioen beti.

654
00:46:02,920 --> 00:46:08,200
Gogoratzen dut disko banaketarako

655
00:46:08,600 --> 00:46:10,600
auto bat erosteko dirua
eskatu ziela behin.

656
00:46:12,920 --> 00:46:14,680
Eta bulegoan sartu zenean,

657
00:46:14,840 --> 00:46:18,600
denak jiratu ziren,
haien antz handia zuelako.

658
00:46:20,680 --> 00:46:22,440
Alde egiteko eskatu ziguten.

659
00:46:22,600 --> 00:46:26,200
Ez zekiten Norvalek
ume bat izan zuenik.

660
00:46:26,480 --> 00:46:28,480
Ezagutzen dut aita,

661
00:46:28,720 --> 00:46:32,080
eta baztertu hitzaren esanahia
ezagutu ez arren,

662
00:46:32,320 --> 00:46:35,600
badakit hura hala izan zena,
ziur nago horretaz.

663
00:46:36,120 --> 00:46:38,920
Beste garai bat zen

664
00:46:39,280 --> 00:46:43,720
eta aita oso zorrotza zen,
oso gizon gogorra.

665
00:46:44,360 --> 00:46:49,400
Garai hartan rastafariak ez zeuden
sozialki gaur bezain onartuak.

666
00:46:50,560 --> 00:46:55,720
"Honek guztiak abesti bat idazteko
indarra eman dit", esan zidan.

667
00:46:56,160 --> 00:46:59,600
"Zein abesti?", galdetu nion,
eta "Asmatu", esan zidan.

668
00:46:59,960 --> 00:47:02,640
"Neu naiz Harginak
baztertu zuen harria".

669
00:47:03,720 --> 00:47:06,480
Abesti bat jarri nahi dizut.

670
00:47:06,760 --> 00:47:10,680
Aita ikustera joan
eta baztertua sentitu zenean,

671
00:47:10,880 --> 00:47:13,040
bizipen horri buruzko
abesti bat idatzi zuen Bobek.

672
00:47:13,240 --> 00:47:15,440
Horretaz zer iritzi duzun
jakin nahi nuke.

673
00:47:15,560 --> 00:47:19,040
Benetan?
Atsegin handiz entzungo nuke.

674
00:47:30,680 --> 00:47:34,360
<i>Harginak baztertutako harria</i>

675
00:47:35,400 --> 00:47:37,880
<i>beti izango da euskarria.</i>

676
00:47:38,080 --> 00:47:43,280
<i>Anaia, harginak baztertutako harria</i>

677
00:47:43,760 --> 00:47:47,800
<i>beti izango da euskarria.</i>

678
00:47:48,120 --> 00:47:49,320
Oso ederra.

679
00:47:50,440 --> 00:47:56,120
<i>Zu zara Hargina</i> <i>eta ni harria</i>.

680
00:47:58,920 --> 00:48:01,720
<i>Ez nazazu hartu eta gero baztertu.</i>

681
00:48:02,480 --> 00:48:07,120
<i>Baztertzen dena baita
aukeratu beharko litzatekeena.</i>

682
00:48:07,280 --> 00:48:12,120
<i>Entzuten didazu?
Entzun zer diotsudan.</i>

683
00:48:12,480 --> 00:48:16,560
Entzunda neukan,
baina ez naiz esanahiaz ohartu.

684
00:48:16,680 --> 00:48:20,160
Baina zuk diozuna
izan daitekeela uste dut.

685
00:48:23,600 --> 00:48:28,200
Hitz egin dezaket?
Egia osoa da.

686
00:48:29,200 --> 00:48:33,360
Bob izan baitzen munduari
Marley abizena ezagutzera eman ziona.

687
00:48:34,480 --> 00:48:39,600
Marleyz bete zuen mundua,
bere musika eta seme-alabekin.

688
00:48:40,360 --> 00:48:43,720
Eta orain bera da "Marley-a".

689
00:48:45,080 --> 00:48:48,760
Orain bera da "Marley-a" eta inork ez daki
zer gertatu zen besteekin,

690
00:48:48,920 --> 00:48:53,440
hain maitagarri
eta zoragarri zirenekin.

691
00:48:54,280 --> 00:48:56,760
Haiek atzealdean daude
eta bera frontean.

692
00:48:57,080 --> 00:49:00,920
Ez da harrigarria?
Hala da, bai.

693
00:49:03,000 --> 00:49:09,680
<i>Harginak baztertutako harria
beti izango da euskarria.</i>

694
00:49:12,080 --> 00:49:14,520
Sufritu zuen bazterketak uste dut

695
00:49:14,680 --> 00:49:20,320
eraman zuela hain gora.
Bazekien jende asko zegoela

696
00:49:20,480 --> 00:49:24,080
sufritzen, berak bizi zuena
jasaten zuela,

697
00:49:24,400 --> 00:49:26,200
eta hark, aldaketa eta bilakaera

698
00:49:26,760 --> 00:49:29,360
ekar zezakeen mezua zuen.

699
00:49:40,000 --> 00:49:46,680
<i>Negarrik ez, andere.
Negarrik ez, andere.</i>

700
00:49:59,320 --> 00:50:03,280
<i>Gogoratzen dut nola geunden eserita</i>

701
00:50:04,000 --> 00:50:07,400
<i>Trench Towneko gobernuko patioan,</i>

702
00:50:08,720 --> 00:50:12,280
<i>Behar bezalako jendearekin</i>

703
00:50:13,240 --> 00:50:16,000
<i>nahasten ziren hipokritei begira.</i>

704
00:50:17,800 --> 00:50:24,520
<i>Lagun on asko
galdu genituen bidean.</i>

705
00:50:27,080 --> 00:50:31,000
<i>Etorkizun distiratsu honetan
ezin duzu iragana ahaztu.</i>

706
00:50:31,800 --> 00:50:34,640
<i>Beraz, lehortu malkoak.</i>

707
00:50:36,520 --> 00:50:40,800
<i>Dena aterako da ondo.</i>

708
00:50:41,320 --> 00:50:45,280
<i>Dena aterako da ondo.</i>

709
00:50:45,720 --> 00:50:50,000
<i>Dena aterako da ondo.</i>

710
00:50:51,000 --> 00:50:53,320
<i>Negarrik ez, andere.</i>

711
00:50:55,000 --> 00:50:59,320
<i>Dena aterako da ondo.</i>

712
00:51:16,200 --> 00:51:19,560
Norbaitek deitu eta esan zidan:
"Bob Marley eta The Wailers"

713
00:51:19,760 --> 00:51:21,720
Londresen daude.
Ezagutu nahi al dituzu?".

714
00:51:21,880 --> 00:51:25,280
Ezagutu nahi nituen,
asko entzuna nuen haiei buruz.

715
00:51:30,040 --> 00:51:33,640
Bulegoan sartu zirenean
izugarriak iruditu zitzaizkidan,

716
00:51:33,800 --> 00:51:35,280
karisma handikoak.

717
00:51:36,720 --> 00:51:40,360
Disko bat egin nahi zuten eta
zenbat kostatuko litzatekeen galdetu nien.

718
00:51:40,480 --> 00:51:42,640
Erantzun zidaten
eta dirua eman nien.

719
00:51:45,480 --> 00:51:48,000
4.000 libera kobratu eta
Catch a Fire diskoa egin genuen.

720
00:51:49,920 --> 00:51:52,240
Rock beltza zela
erakutsi nahi zuen.

721
00:51:52,440 --> 00:51:54,240
Horrela ulertzea nahi zuen.

722
00:51:54,400 --> 00:51:58,520
<i>Jaiki hadi, eskubideen alde.</i>

723
00:51:59,840 --> 00:52:04,320
<i>Jaiki hadi, eskubideen alde.</i>

724
00:52:05,360 --> 00:52:09,920
<i>Jaiki hadi, ez utzi borroka.</i>

725
00:52:14,520 --> 00:52:17,600
Bobek egin nahi zuela
eta besteak, aldiz,

726
00:52:18,240 --> 00:52:20,840
ez zeudela
oso konbentziturik uste dut.

727
00:52:23,360 --> 00:52:26,320
Zeukan gogo-aldartearekin,
Bobi ez zitzaion axola.

728
00:52:26,640 --> 00:52:29,640
"Non edo han hasiko naiz",
zioen beti.

729
00:52:30,040 --> 00:52:32,240
"Hasten ez bazara,
ez zara sekula inora iritsiko".

730
00:52:32,840 --> 00:52:36,760
<i>Jaiki hadi, eskubideen alde.</i>

731
00:52:41,480 --> 00:52:43,640
Jamaikarrengana iritsi ez ezik,

732
00:52:43,880 --> 00:52:48,080
iparramerikar eta europar merkatua
konkistatu nahi zituen Bobek.

733
00:52:48,920 --> 00:52:51,520
Eta hori lortzeko,
horrela sentitu beharra dago.

734
00:52:52,240 --> 00:52:54,240
<i>Eskubideen alde.</i>

735
00:52:54,840 --> 00:52:58,640
<i>Jaiki hadi, ez utzi borrokari.</i>

736
00:53:05,600 --> 00:53:08,400
<i>Hegan nago.</i>

737
00:53:11,400 --> 00:53:15,600
Lehenengo diskoa, "pasteurizatuena"
dela esan dezakegu.

738
00:53:16,360 --> 00:53:18,480
Zenbait gauza gehitu nizkion.

739
00:53:18,600 --> 00:53:21,800
Gitarra eta teklatu guztiak
nahasketak dira.

740
00:53:32,000 --> 00:53:36,640
<i>Gaur ez duzu eguzkirik ikusiko,
ez dugu ikusiko.</i>

741
00:53:41,360 --> 00:53:46,160
<i>Ilargi horia
ez da jolastera aterako.</i>

742
00:53:50,040 --> 00:53:54,560
<i>Iluntasunak nire argia estali du</i>

743
00:53:55,840 --> 00:53:58,840
<i>eta gau bihurtu du nire eguna.</i>

744
00:54:01,200 --> 00:54:05,320
<i>Non aurki dezaket maitasuna?</i>

745
00:54:06,600 --> 00:54:08,880
<i>Norbaitek esan diezadake?</i>

746
00:54:09,120 --> 00:54:12,560
Argi zegoen garaituko zuela.

747
00:54:13,320 --> 00:54:15,520
Haren arrakasta
geldiarazteko era bakarra,

748
00:54:15,680 --> 00:54:17,720
biran eraman ezin izatea zatekeen.

749
00:54:17,880 --> 00:54:19,520
Hori zen nire beldur bakarra.

750
00:54:20,920 --> 00:54:24,320
<i>Bizitzea zailagoa den tokia.</i>

751
00:54:24,920 --> 00:54:29,200
Bira egin zuten eta
gaizki atera ziren gauzak.

752
00:54:30,280 --> 00:54:33,640
Ingalaterran zehar ibili ginen
Catch a Fire diskoarekin,

753
00:54:34,240 --> 00:54:36,880
baina inork ere ez zigun esan
diskoaren promozioa zela,

754
00:54:37,280 --> 00:54:39,720
beraz, ez genuen dirurik jaso.

755
00:54:40,320 --> 00:54:42,240
Talde ezaguna zara Jamaikan

756
00:54:42,400 --> 00:54:46,080
eta Ingalaterran ere
berdin izatea espero duzu.

757
00:54:46,560 --> 00:54:48,840
Bob errealistagoa zen,
honakoa esan baitzidan:

758
00:54:49,320 --> 00:54:51,040
"Inork ere ez du
The Wailers ezagutzen".

759
00:54:51,360 --> 00:54:54,200
Bobek handik ihes egiteko
beharra izan zuen

760
00:54:54,400 --> 00:54:56,240
eta gainontzekoak ez zeuden ziur.

761
00:54:56,920 --> 00:54:59,600
Gau osoa autobusean,

762
00:54:59,720 --> 00:55:01,200
gora eta behera,

763
00:55:01,400 --> 00:55:04,880
jaki nazkagarriak irensten,
ez da batere erraza.

764
00:55:05,880 --> 00:55:08,600
Bunnyk, esaterako,
ez dut uste egon nahi zuenik

765
00:55:08,720 --> 00:55:12,000
hotzarekin eta elurrarekin.
Ez zion merezi.

766
00:55:15,920 --> 00:55:20,480
Bobek arrakasta nahi zuen.
Bunny eta Peter borrokalariagoak ziren.

767
00:55:21,480 --> 00:55:23,320
Jendeak banatu nahi zituen

768
00:55:23,480 --> 00:55:27,520
aurre egin behar ez izateko.

769
00:55:27,720 --> 00:55:29,800
Nork banatu nahi zituen?
Island Recordsek?

770
00:55:30,000 --> 00:55:31,120
Jakina.

771
00:55:31,720 --> 00:55:34,000
Ondoren,
Iparramerikako bira zetorren,

772
00:55:34,160 --> 00:55:35,080
eta zera galdetu nuen:

773
00:55:35,360 --> 00:55:37,240
"Irabaziko ote dugu
diru apurren bat bira honekin?

774
00:55:37,840 --> 00:55:42,040
Chris Blackwellek erantzun zuen:
"Ez, taberna txikietara joango zaretelako"

775
00:55:42,320 --> 00:55:46,120
Gauza immoralak
gertatzen diren tokietara.

776
00:55:46,280 --> 00:55:49,680
"Chris, badakizu rastafariak garela",

777
00:55:49,920 --> 00:55:53,120
zergatik sartzen gaituzu
halako egoeretan?", esan nion.

778
00:55:53,480 --> 00:55:56,520
"The Wailersak ez badira halako tokietara joaten,
ez dira sekula ezer izango".

779
00:55:57,040 --> 00:56:00,640
"A, bai? Bada ez naiz joango",
erantzun nion.

780
00:56:00,840 --> 00:56:02,480
"Bira utziko dut".

781
00:56:04,080 --> 00:56:06,040
Eta nire anaiek ere gauza bera
egingo zutela uste dut

782
00:56:06,200 --> 00:56:08,640
elkarrizketak haiei ere
eragiten zielako,

783
00:56:08,840 --> 00:56:13,400
baina ni geratu nintzen
desertore bakar gisa.

784
00:56:13,880 --> 00:56:17,600
Nik neure horretan jarraitu nuen,
eta oraindik ere hala jarraitzen dut.

785
00:56:19,880 --> 00:56:23,680
Biran joan ziren Joe Higgs, gure tutorearekin,

786
00:56:24,200 --> 00:56:25,400
nire tokian.

787
00:56:31,320 --> 00:56:35,040
<i>Geratu tren hori, ni banoa.</i>

788
00:56:42,840 --> 00:56:48,320
Peter oso borrokalaria zen,
eta ez dut uste Blackwell gustuko zuenik,

789
00:56:48,760 --> 00:56:51,480
haietaz aprobetxatzen zela
uste baitzuen.

790
00:56:54,680 --> 00:56:57,840
74an, bi LP grabatu genituen
Chris Blackwellekin,

791
00:56:58,000 --> 00:57:01,040
eta gu erabiltzen saiatu zen,

792
00:57:01,200 --> 00:57:04,640
profesionalak izango
ez bagina bezala,

793
00:57:04,920 --> 00:57:06,840
eta hori ez zitzaidan batere gustatu.

794
00:57:07,520 --> 00:57:11,040
Hamabi urtez The Wailerseko
korista izan ondoren,

795
00:57:11,240 --> 00:57:16,000
ezin nuen barnean neramana
azaldu edo gauzatu,

796
00:57:16,200 --> 00:57:18,560
eta hori nire gaitasunak gutxiestea zen,

797
00:57:18,680 --> 00:57:23,240
beraz, alde egin nuen, onarpena
eta begirunea behar nituelako.

798
00:57:40,360 --> 00:57:44,000
Seme-alabontzat
ez zen aita gozoegia.

799
00:57:44,360 --> 00:57:48,040
Ez eta "kontuz ibili, seme"
zioen aita ere.

800
00:57:51,520 --> 00:57:54,600
Oso gizon gogorra,
lehorra, zen.

801
00:57:57,280 --> 00:58:01,000
Nire bihotza, pertsonalki,
harria baino gogorragoa

802
00:58:01,400 --> 00:58:03,240
eta ura baino leunagoa
izan daiteke.

803
00:58:05,280 --> 00:58:07,040
Beti ari ginen zerbaitetan.

804
00:58:07,160 --> 00:58:10,440
Hondartzara joan, korrika egin,
lasterketak egiten genituen.

805
00:58:10,920 --> 00:58:13,200
Beti lehiatzen ginen,
nork irabazten zion ikusteko.

806
00:58:14,120 --> 00:58:15,720
Ez genuen lasai uzten.

807
00:58:16,480 --> 00:58:19,280
Ez zioen: "Haurrak,
utz iezadazue astiro joaten".

808
00:58:22,120 --> 00:58:24,680
Ahalik eta bizkorren
egiten zuen korrika.

809
00:58:25,600 --> 00:58:29,080
Barrez lehertzen zen, baina
guri ez zigun barregurarik ematen.

810
00:58:30,920 --> 00:58:34,440
Inork ez zuen euren seme-alabak
gurekin ibiltzerik nahi.

811
00:58:37,360 --> 00:58:39,880
"Drogazale nazkagarriak,"

812
00:58:40,280 --> 00:58:43,840
"Zuen gurasoek marihuana erre,
eta musika jo, besterik ez dakite"

813
00:58:44,040 --> 00:58:46,680
"beraz, nire semea
ez da zuekin jolastuko".

814
00:58:48,120 --> 00:58:49,560
Ez zen batere positiboa.

815
00:58:50,480 --> 00:58:53,240
Gurean lotan geratzen ziren
lagunetako batzuek

816
00:58:53,400 --> 00:58:56,520
beste lagun baten etxean zeudela
esaten zieten gurasoei.

817
00:58:56,920 --> 00:58:59,040
"Ez duzue lagunik behar",
zioen hark.

818
00:58:59,480 --> 00:59:03,040
"Neba-arrebak dituzue,
ez duzue besterik behar".

819
00:59:04,800 --> 00:59:06,640
"Ez ezazue pentsa
lagunak behar dituzuenik".

820
00:59:08,520 --> 00:59:12,160
Nire ustez, Bobek esperientzia asko
izan zuen bizitzan

821
00:59:12,920 --> 00:59:15,680
eta horrek jendearekin
ez fidatzera eraman zuen.

822
00:59:16,160 --> 00:59:20,200
"Nork maite nau benetan?",
galdetzen zuen.

823
00:59:34,600 --> 00:59:37,240
<i>Sustraiak, rock, reggae.</i>

824
00:59:37,600 --> 00:59:39,600
<i>Musika reggae da hau.</i>

825
00:59:41,360 --> 00:59:43,160
<i>Sustraiak, rock, reggae.</i>

826
00:59:44,280 --> 00:59:45,920
<i>Musika reggae da hau.</i>

827
00:59:47,280 --> 00:59:50,800
Erritmoa bera zen, geroago
Bob The I- Treesen sartu baitzen

828
00:59:51,320 --> 00:59:53,840
soinu hau mantentzen jarraitzeko.

829
00:59:57,640 --> 01:00:01,600
Eta Bobek, Natty Dread bira
egitera gonbidatu gintuen.

830
01:00:03,920 --> 01:00:06,400
Lehen kontzertutik,
dena izan zen...

831
01:00:08,600 --> 01:00:09,880
ikaragarria.

832
01:00:15,520 --> 01:00:17,200
<i>Musika errebeldea.</i>

833
01:00:17,360 --> 01:00:20,520
Sarrera guztiak saldu genituen.
Tabernetan baino ez genuen jo.

834
01:00:20,880 --> 01:00:25,440
Baina sei gautan jarraian jo genuen
Bostoneko Paul Mallen.

835
01:00:27,080 --> 01:00:28,920
<i>Musika errebeldea..</i>

836
01:00:33,400 --> 01:00:38,000
400 lagunentzat,
500entzat Roxyn,

837
01:00:38,680 --> 01:00:41,560
beste 500entzat
Chicagoko Quiet Knighten.

838
01:00:41,800 --> 01:00:43,680
Bob Marley ikusteko unea zen,

839
01:00:44,200 --> 01:00:47,680
nik zu orain zaitudan
bezain hurbil baitzegoen.

840
01:00:48,600 --> 01:00:52,360
Jamaikako Trench Townetik,
Bob Marley eta The Wailers.

841
01:00:59,480 --> 01:01:03,160
1975ean, Londreseko Lizeoan
eman zuten kontzertua

842
01:01:03,680 --> 01:01:04,920
izan zen une erabakigarria.

843
01:01:05,120 --> 01:01:07,840
Horren ondoren,
denek ezagutzen zuten haren izena.

844
01:01:08,280 --> 01:01:12,160
Masa-fenomeno bihurtzen ari zen.

845
01:01:17,720 --> 01:01:20,280
Dena zegoen beterik,
gainezka.

846
01:01:23,040 --> 01:01:25,800
Kontzertu batera sartzea lortu

847
01:01:26,000 --> 01:01:28,440
eta ehunka pertsona
sartu ezinik daudenean,

848
01:01:28,640 --> 01:01:30,120
zoriontsu sentitzen zara.

849
01:01:30,280 --> 01:01:33,920
Eta zure energia taldeari transmititzen diozu,
jotzen ateratzen direnean.

850
01:01:34,120 --> 01:01:38,760
Eta haiek nabaritu egiten dute,
horregatik da hain lehergarria.

851
01:01:39,400 --> 01:01:43,280
Agertokira igo eta antzokiko
berotasuna nabaritzean,

852
01:01:43,640 --> 01:01:45,880
"Ongi, azkenean ere",
pentsatu zuen.

853
01:01:47,000 --> 01:01:49,200
<i>Ez negarrik, andere.</i>

854
01:01:52,400 --> 01:01:55,120
<i>Ez negarrik, andere.</i>

855
01:01:59,040 --> 01:02:01,480
<i>Ez negarrik, andere.</i>

856
01:02:04,360 --> 01:02:07,160
<i>Ez negarrik, andere.</i>

857
01:02:10,600 --> 01:02:15,000
<i>Gogoratzen dut eserita geundela</i>

858
01:02:16,320 --> 01:02:19,680
<i>Trench Towneko gobernuko patioan,</i>

859
01:02:22,320 --> 01:02:25,640
<i>hipokritei begira...</i>

860
01:02:26,640 --> 01:02:31,120
Hau Chris Blackwellena zen.
Island House deitzen zen.

861
01:02:31,320 --> 01:02:35,040
Hemen bizi ziren
haren lagun eta kide batzuk.

862
01:02:35,160 --> 01:02:38,040
Ez pisu-bloke batean bezala,
hemen jendeak elkar ezagutzen zuen

863
01:02:38,200 --> 01:02:40,840
eta dena zegoen beteta.

864
01:02:41,320 --> 01:02:44,640
Bobek entsea zezan
egokitu zuen Chrisek

865
01:02:45,000 --> 01:02:48,840
eta, denborarekin,
Bobek erosi egin zion Chrisi.

866
01:02:49,480 --> 01:02:51,760
Rastafariek ezin zuten
bizitegi-guneetan egon.

867
01:02:52,160 --> 01:02:56,000
Bob hara joan arte,
ez zen han rasta bat ere ikusi.

868
01:02:56,480 --> 01:02:58,040
Emakume batek
honela esan zion Bobi:

869
01:02:58,240 --> 01:03:00,400
"Nola bururatu zaizu
Hope Roadeko 56ra etortzea?"

870
01:03:00,600 --> 01:03:05,000
"Erregearen Etxetik bi atera,
Gobernadorea bizi den tokira,"

871
01:03:05,200 --> 01:03:09,040
"eta Jamaikako Etxetik hiru atera,
Lehenengo Ministroa bizi den tokira?"

872
01:03:09,240 --> 01:03:13,160
Bobek honela erantzun zion:
"Ahizpa, ghettoa dakart hona".

873
01:03:18,720 --> 01:03:21,560
Boben aurretik

874
01:03:21,760 --> 01:03:23,760
Cindy Breakspeare
bizi izan zen hemen.

875
01:03:24,000 --> 01:03:26,320
Bere neba Redsekin bizi zen.

876
01:03:27,480 --> 01:03:30,440
Oso gustura nengoen han,
antzinako etxea zelako,

877
01:03:30,600 --> 01:03:34,560
zurezko lurzoruarekin.
Ederra eta freskoa zen.

878
01:03:34,640 --> 01:03:35,720
Bikaina.

879
01:03:41,400 --> 01:03:44,360
Beti zebilen jendea
gora eta behera,

880
01:03:44,560 --> 01:03:48,040
oihuka, barreka,
iskanbila hotsean.

881
01:03:49,840 --> 01:03:51,240
Oso gustura nengoen
haien artean.

882
01:03:51,400 --> 01:03:54,920
Jamaikan zeuden jarduera
kultural garrantzitsuenak

883
01:03:55,120 --> 01:03:56,480
hortxe izaten ziren.

884
01:03:57,720 --> 01:04:00,800
Egoitza, erdigunea zen.

885
01:04:01,000 --> 01:04:03,320
Bobek ez zuen sekula utzi
Hope Roadeko 56a.

886
01:04:03,440 --> 01:04:06,280
Jendea munduko toki guztietatik
zetorren hura ikustera.

887
01:04:07,480 --> 01:04:09,400
Bizi izan al zinen zure aitarekin
Hope Roaden?

888
01:04:09,560 --> 01:04:12,640
Ez, Hope Roadetik
hiru bat km-ra bizi ginen.

889
01:04:13,160 --> 01:04:15,080
Hope Road baitzen...

890
01:04:16,600 --> 01:04:18,280
elkargunea.

891
01:04:20,080 --> 01:04:22,000
Leku irekia zen,

892
01:04:22,680 --> 01:04:26,240
mugarik gabea,
era guztietako jendea sartzen zena:

893
01:04:26,800 --> 01:04:28,680
jende ona, gaiztoa, eta hala-holakoa.

894
01:04:29,640 --> 01:04:34,160
Hope Roadeko 56an beti
ikus zenezakeen Bob jendez inguraturik,

895
01:04:34,320 --> 01:04:40,480
eztabaidan, politikaz, erlijioz,
historiaz hitz egiten.

896
01:04:41,240 --> 01:04:43,120
Denaz hitz egiten.

897
01:04:43,680 --> 01:04:45,040
Oso zorrotza zen Bob.

898
01:04:45,200 --> 01:04:49,400
Armada baten antzera zuzentzen gintuen.
"Kapitain" deitzen genion.

899
01:04:49,760 --> 01:04:53,280
Zenbait arau zorrotz
betetzen genituen garai hartan.

900
01:04:53,440 --> 01:04:56,880
Emakumeek soinekoak
jantzi behar zituzten, ez prakak.

901
01:04:57,160 --> 01:05:00,600
Batzuei ez zitzaien gustuko
emakumeak margoturik ikustea:

902
01:05:00,840 --> 01:05:02,680
ezpainetakoa eta
begi itzalarekin.

903
01:05:02,800 --> 01:05:05,720
Hauxe da esaera: "Rastafarien
artean egon nahi baduzu,

904
01:05:05,800 --> 01:05:08,720
"elementu babiloniar horietaz
libratu behar duzu".

905
01:05:09,480 --> 01:05:13,640
Bizitzari buruzko arauak,
doktrinak eta printzipioak zituen

906
01:05:13,760 --> 01:05:16,240
kanpamentua zen, eta benetakoa.

907
01:05:17,640 --> 01:05:20,560
Bobek beti jaten zituen
jaki osasuntsuak.

908
01:05:20,760 --> 01:05:24,360
irabiagailuan beti zeuden
zuku atsegingarriak,

909
01:05:25,320 --> 01:05:27,800
Irlandako goroldioa,
arrain-zopa...

910
01:05:27,920 --> 01:05:30,240
Sendo egoteko beharrezkoa.

911
01:05:35,000 --> 01:05:37,760
Ezagutu nuenean,
ohitura berri bati ekin genion.

912
01:05:38,000 --> 01:05:40,240
Nire errutina zen goizean altxatu,

913
01:05:40,400 --> 01:05:43,000
entrenatu, korrika egin,
soinketa egin eta hondartzara joan.

914
01:05:43,200 --> 01:05:45,760
Hori oinarrizko bihurtu zen
gure bizimoduan.

915
01:05:46,440 --> 01:05:49,400
Rastafari sinesmena
betirako bizitzan eta gorputzaren zaintzan

916
01:05:49,720 --> 01:05:52,640
oinarritzen da.
Hauxe baita Jainkoaren Tenplua.

917
01:05:53,480 --> 01:05:55,680
Hondartzara joaten ginen korrika egitera,
eta mendian zehar,

918
01:05:55,800 --> 01:05:59,360
Cane ibaiko <i>ur-jauzi</i>,
ikaragarriraino.

919
01:05:59,480 --> 01:06:00,640
Bideoren bat grabatu nuen bertan.

920
01:06:00,800 --> 01:06:04,720
<i>Egunero ordaintzen dugu prezioa
sakrifizio txiki batekin,</i>

921
01:06:05,200 --> 01:06:07,640
<i>abestia amaitu arte joz.</i>

922
01:06:08,600 --> 01:06:09,880
<i>Joz.</i>

923
01:06:12,360 --> 01:06:13,880
Cane ibaira igotzen ginen.

924
01:06:14,200 --> 01:06:19,880
Ur-jauzia bizkar gainean da
masajerik onena.

925
01:06:24,320 --> 01:06:28,600
Estadio bat zen toki hau,
futbol-zelai bat.

926
01:06:33,760 --> 01:06:37,560
Bi zutabe zeuden,
mele txikiak egiten genituen.

927
01:06:37,880 --> 01:06:40,320
Alde bakoitzean bostekoa
izan zen handiena.

928
01:06:40,480 --> 01:06:44,000
Hor egiten genuen bat,
beste bat hemen atzean.

929
01:06:44,160 --> 01:06:47,640
Ohartzen bazara,
zelai txikia zela ikusiko duzu.

930
01:06:47,880 --> 01:06:49,680
Zenbat izango zuen?
30 metro koadro?

931
01:06:52,440 --> 01:06:56,480
Bob oso lehiakorra zen guztian.

932
01:06:56,920 --> 01:07:00,160
%110 ematen zuen beti.

933
01:07:01,640 --> 01:07:07,160
<i>Jah Zion Mendian dago
eta kreazioa kontrolatzen du.</i>

934
01:07:07,720 --> 01:07:08,720
Bere zaletasuna zen.

935
01:07:08,880 --> 01:07:11,600
Nik baloiarekin zerbait egiten banuen,
bera ere saiatzen zen.

936
01:07:14,280 --> 01:07:17,760
Ez zen dibertitzeko soilik jolasten,
prozesu baten parte zen.

937
01:07:18,200 --> 01:07:21,000
Abesti bat idatzi aurretik
porru bat piztu

938
01:07:21,520 --> 01:07:24,200
eta korrika joaten zen bizkortzeko.

939
01:07:24,440 --> 01:07:27,240
Horrek inspiratu egiten zaitu
eta hitzak berez ateratzen dira.

940
01:07:31,240 --> 01:07:34,240
Ahal den tokian idatzi behar da.

941
01:07:34,640 --> 01:07:36,440
Toki guztietan.

942
01:07:38,320 --> 01:07:41,200
<i>Zurekin jo nahi dut.</i>

943
01:07:41,440 --> 01:07:44,280
<i>Har dezagun.</i>

944
01:07:48,040 --> 01:07:50,080
Bisitan etortzen hasi zen.

945
01:07:50,720 --> 01:07:53,560
Gauean pausoak
entzuten ziren korrika,

946
01:07:53,720 --> 01:07:57,000
futbola amaitu
eta dena lasai zegoenean.

947
01:07:57,160 --> 01:07:59,840
Eta inork ere ez ditu
zure mugimenduak ikusten

948
01:08:00,160 --> 01:08:02,520
egunez, jendez gainezka dagoelako,

949
01:08:02,600 --> 01:08:06,400
beraz, ezin duzu zure burua nabarmendu,
agertuko zintuzketelako.

950
01:08:07,600 --> 01:08:09,480
Ezkonduta zaudela entzun dut.
Egia al da?

951
01:08:09,760 --> 01:08:10,480
Ez.

952
01:08:11,200 --> 01:08:11,800
Ikusten?

953
01:08:12,120 --> 01:08:14,480
Ezin dut mendebaldeko
bizimodua jasan.

954
01:08:15,240 --> 01:08:19,760
Legea bete behar badut,
Bere Maiestatearen legeak beteko ditut.

955
01:08:20,480 --> 01:08:24,800
Bere Maiestatearenak bete ezik,
nire neureak beteko ditut.

956
01:08:30,120 --> 01:08:35,240
<i>Erdialdera joan eta
Brown anderea ikusi nuen.</i>

957
01:08:36,600 --> 01:08:42,240
<i>Azukre beltza
zuen ipurdian zehar.</i>

958
01:08:43,280 --> 01:08:48,720
<i>Jaian geratzea pentsatu nuen,
baina gau bateko kontua zen.</i>

959
01:08:49,640 --> 01:08:54,520
<i>Ezin naiz geratu halako
toki perbertitu batean</i>

960
01:08:55,120 --> 01:08:56,600
<i>Igo.</i>

961
01:08:56,920 --> 01:08:57,840
Noiz ezagutu zenuen Bob?

962
01:08:58,440 --> 01:08:59,640
Egunero ikusten nuen.

963
01:08:59,840 --> 01:09:01,880
Bigarren kalean bizi zen,
eta ni lehenengoan.

964
01:09:02,560 --> 01:09:05,720
<i>Ez naiz geratuko,
igo.</i>

965
01:09:06,680 --> 01:09:10,600
Ez nion kasurik egin
haserrearazi ninduelako

966
01:09:11,080 --> 01:09:12,800
eta amari esatera nindoalako.

967
01:09:13,000 --> 01:09:15,200
- Zenbat urte zenituen?
-16 urte.

968
01:09:19,360 --> 01:09:20,920
Zer egin zuen
begia bota zeniezaion?

969
01:09:21,160 --> 01:09:24,440
Esaterako:
"Ez ezkondu, hazten nago".

970
01:09:25,520 --> 01:09:29,160
"Gogoratu, ez zaitez atera ezein mutilekin
nirekin baino lehenago".

971
01:09:29,480 --> 01:09:31,320
- Atsegina al zen?
- Bai.

972
01:09:34,040 --> 01:09:36,920
<i>Igo.</i>

973
01:09:38,560 --> 01:09:41,440
- Zer dela eta neskenganako horren erakarpena?
- Ene Jainkoa.

974
01:09:42,760 --> 01:09:44,000
Ez zenuen Bob ezagutu.

975
01:09:45,760 --> 01:09:47,000
Oso ederra zen.

976
01:09:50,880 --> 01:09:53,880
Jendeak gogoratzen ditu
emakumeak ateak behera botatzen

977
01:09:54,040 --> 01:09:55,360
Bob Marleyrengana iristeko.

978
01:09:55,520 --> 01:09:58,400
Arropatik tiraka.
Egia al da?

979
01:09:59,160 --> 01:09:59,920
Ez.

980
01:10:00,800 --> 01:10:03,240
Zergatik zuen
arrakasta hori emakumeekin?

981
01:10:03,560 --> 01:10:05,080
Lotsatia zelako.

982
01:10:06,800 --> 01:10:11,520
Bob ez zen dioten bezain
emakumezale.

983
01:10:12,320 --> 01:10:14,240
Emakumeak ziren
haren atzetik zebiltzanak.

984
01:10:17,160 --> 01:10:19,040
- Leiala al zen?
- Zeini, Jainkoari?

985
01:10:19,800 --> 01:10:24,360
Bai, Jahekin zen leiala.
Emakumeekin? Ez.

986
01:10:24,480 --> 01:10:26,640
Zertarako inorena izan?

987
01:10:28,200 --> 01:10:30,400
Zer da leialtasuna?
Mendebaldeko ideologian,

988
01:10:30,480 --> 01:10:33,000
eraztun bat atzamarrean,
eraztun bat sudurrean?

989
01:10:33,480 --> 01:10:35,520
Hori mendebaldeko gizonentzat da,

990
01:10:35,720 --> 01:10:38,760
emakume bakarra izan dezaketenentzat.
Bobek gehiago zituen.

991
01:10:43,280 --> 01:10:48,400
Behin andereño bat etorri eta esan zidan:
"Ba al dakizu Bob ezkonduta dagoena?".

992
01:10:48,680 --> 01:10:50,240
Nik ez nekien.

993
01:10:50,840 --> 01:10:53,280
Denboraldi batez, ez nuen jakin
legalki ezkonduta zegoenik.

994
01:10:53,840 --> 01:10:57,000
Bere amak esan zidanean jakin nuen.

995
01:10:57,480 --> 01:11:00,040
- Ikusten al zuen Rita garai hartan?
- Bai, jakina.

996
01:11:00,480 --> 01:11:03,440
Elkarrekin egiten zuten lan,
elkarrekin zihoazen biran.

997
01:11:04,520 --> 01:11:07,800
Biran geundenean,
Ritak bere logela zuen,

998
01:11:08,120 --> 01:11:09,840
ez zuen Bobekin partekatzen.

999
01:11:10,760 --> 01:11:12,600
Gertatzen zen
guztiaren berri zuen,

1000
01:11:13,120 --> 01:11:16,560
baina, begirune handia zuen
haren lanarengatik.

1001
01:11:19,440 --> 01:11:22,560
Ezkontza urte horietan guztietan,
nola zeneraman

1002
01:11:22,720 --> 01:11:25,800
Bobek beste emakume
batzuekin harremanak izatea?

1003
01:11:26,400 --> 01:11:28,480
Haren aingeru zaindari
bihurtu nintzen.

1004
01:11:30,080 --> 01:11:33,800
Une hartan, haren emaztea
baino zerbait gehiago nintzen,

1005
01:11:34,640 --> 01:11:38,720
Bobek zuen garrantziagatik.

1006
01:11:39,680 --> 01:11:41,640
Nik ez nuen
dibertsio modura ikusten,

1007
01:11:41,800 --> 01:11:45,520
misioa zen, ebanjelizazio
kanpaina bat bezala

1008
01:11:45,760 --> 01:11:47,680
jendea Jahengana hurbiltzeko.

1009
01:11:49,520 --> 01:11:51,360
Lotura bat zuten.

1010
01:11:53,480 --> 01:11:54,360
Nik ezingo nuke...

1011
01:11:56,640 --> 01:11:58,160
nire senarra balitz.

1012
01:12:00,560 --> 01:12:04,480
Sekula ez genuen beste emakume
batzuengatik eztabaidatu.

1013
01:12:04,640 --> 01:12:08,720
Etorri eta esaten zidan:
"Rita, hauxe gertatu da".

1014
01:12:10,240 --> 01:12:13,880
Niri deitzen zidan bere gelako
emakumeak bota nitzan.

1015
01:12:14,160 --> 01:12:18,520
"Zoaz nire gelara.
Eraman ezazu jende hori".

1016
01:12:18,840 --> 01:12:20,160
Eta nik jendetasunez egiten nuen:

1017
01:12:20,320 --> 01:12:24,360
"Emakumeak, lotarako ordua da.
Bihar kontzertua daukagu".

1018
01:12:25,480 --> 01:12:28,200
Emaztea ez zen haserretzen...

1019
01:12:30,520 --> 01:12:34,200
baina sarritan, minduta
zegoela nabaritzen zen.

1020
01:12:35,480 --> 01:12:37,200
Denok geunden minduta.

1021
01:12:38,480 --> 01:12:40,360
Eta hori ez zitzaion gustatzen.

1022
01:12:40,760 --> 01:12:45,000
Ez zitzaion gustatzen guk jakitea
emaztea minduta zegoela.

1023
01:12:46,280 --> 01:12:50,000
"Goazen izozki bat eta
hanburgesen bila", esaten zigun.

1024
01:12:50,640 --> 01:12:52,680
Berekoia zela uste al duzu?

1025
01:12:53,040 --> 01:12:55,480
Bai, ez da bidezkoa
ezein emakumerentzat.

1026
01:12:57,240 --> 01:13:01,360
Ez da bidezkoa, baina
ezin genuen horregatik gorrotatu.

1027
01:13:18,720 --> 01:13:22,240
Kingston hiriburuan kontrakoen
txabola ghettoak daude,

1028
01:13:22,600 --> 01:13:25,680
non bizilagunak talde
sektarioetan banatzen diren.

1029
01:13:26,280 --> 01:13:28,640
Alde batetik, gune hauek Herriko
Alderdi Nazionaleko

1030
01:13:28,800 --> 01:13:30,200
Lehen Ministroak
kontrolatzen ditu,

1031
01:13:30,360 --> 01:13:32,240
komunistatzat salatuak direnak,

1032
01:13:32,400 --> 01:13:34,600
eta bestetik, oposizioa den
Jamaikako Alderdi Laboristakoek,

1033
01:13:34,760 --> 01:13:36,600
faxistatzat hartuak direnak
kontrolaturik daude.

1034
01:13:37,680 --> 01:13:40,400
Garai horretako
Jamaikako politikariek

1035
01:13:40,520 --> 01:13:44,920
ekialde-mendebaldearen arteko
borroka gogorra bizi zuten.

1036
01:13:45,440 --> 01:13:51,280
Bazen alde ultrakontserbadoreago bat,
eskuina, hau da, Seaga,

1037
01:13:51,720 --> 01:13:54,280
Karibeko Reagan baten antzekoa.

1038
01:13:54,880 --> 01:13:57,720
Eta Manley Sozialismo
Demokratikoa deituriko

1039
01:13:57,840 --> 01:14:00,160
sistema bat sortzen saiatzen zen,

1040
01:14:00,360 --> 01:14:05,000
beste partidu batzuen arabera,
komunismoaren mozorro hutsa zena.

1041
01:14:05,480 --> 01:14:08,360
Batzuetan,
alde batetik bestera jaurtikitako

1042
01:14:08,480 --> 01:14:09,880
irainak, harriak edo
botilak besterik ez dira.

1043
01:14:10,080 --> 01:14:12,520
Baina sarritan, lehergailuak eta balak dira.
Eta ia egunero,

1044
01:14:12,680 --> 01:14:14,880
aurreko egunean Kingstonen
izandako hilketen

1045
01:14:15,200 --> 01:14:17,440
gertakari berriak datoz egunkarietan.

1046
01:14:18,520 --> 01:14:21,040
Liskar mafiosoa bihurtu zen,

1047
01:14:21,720 --> 01:14:23,440
mafia politiko baten antzera.

1048
01:14:23,640 --> 01:14:28,040
Diputatuak arrastoan sartuta
zituztenak zeuden.

1049
01:14:28,560 --> 01:14:30,440
Eta jakina, gune batzuetan,

1050
01:14:30,520 --> 01:14:33,280
sikarioek zuten benetako boterea.

1051
01:14:34,520 --> 01:14:36,520
Neska hau gustatzen zaizu,
eta niri ere bai.

1052
01:14:36,800 --> 01:14:39,120
Bioi gustatzen zaigu,
eta harengatik borrokatzen gara.

1053
01:14:39,360 --> 01:14:43,520
Hura PNPren alde dago
eta zu PLJren alde,

1054
01:14:43,760 --> 01:14:45,400
beraz, PNPren alde egingo duzu.

1055
01:14:45,520 --> 01:14:47,000
<i>PLJren pistolariak hilko ditugu</i>

1056
01:14:47,160 --> 01:14:52,600
Jende gaiztoaren laguna zen Bob,
Partidu Laboristakoena,

1057
01:14:53,520 --> 01:14:56,080
eta baita PNPkoena ere.

1058
01:14:58,320 --> 01:15:01,160
Auzo berean hazitakoak ziren.

1059
01:15:01,400 --> 01:15:03,160
Oso jende gaiztoa da.

1060
01:15:04,880 --> 01:15:08,760
Egun batean ikusi, eta hurrengoan
Jamaikako egunkaria hartu eta

1061
01:15:09,520 --> 01:15:11,240
"hamar bilatuenetakoen"
arteko zerrendatik

1062
01:15:11,440 --> 01:15:13,920
lau hilda daude.

1063
01:15:16,920 --> 01:15:20,440
Batzuei musika gustatzen zitzaien,
baina batez ere

1064
01:15:21,880 --> 01:15:24,080
guda eta krudelkeria.

1065
01:15:25,400 --> 01:15:27,200
Indarkeria politikoa dagoenean,

1066
01:15:27,480 --> 01:15:29,760
eta gazteek gazteen
aurka politikariengatik

1067
01:15:30,000 --> 01:15:31,640
borrokatzen direnean,

1068
01:15:32,040 --> 01:15:33,520
sutan jartzen naiz.

1069
01:15:34,520 --> 01:15:36,800
Nire ustez, batek ere ez du
ezer onik egiten herriarengatik,

1070
01:15:37,480 --> 01:15:39,520
banatu eta agindu
besterik ez dute egiten.

1071
01:15:40,520 --> 01:15:45,280
Bobek kontzertu bat eman zuen
Stevie Wonder-ekin Jamaikan

1072
01:15:46,360 --> 01:15:49,480
eta bi abesti jo zituzten elkarrekin.

1073
01:15:50,160 --> 01:15:53,000
<i>Boben Very Superstitiousi</i>

1074
01:15:53,160 --> 01:15:55,040
<i>I Shot the Sheriff</i>
gehitzen zaiola uste dut.

1075
01:15:56,600 --> 01:16:03,320
<i>Sheriffari tiro egin nion,
baina ez haren laguntzaileari.</i>

1076
01:16:06,360 --> 01:16:10,680
Stevie bihotz-zabala izan zen,
irabazien erdia

1077
01:16:11,040 --> 01:16:14,200
Jamaikako Salbazio Armadako
itsuen ikastetxeari emanez.

1078
01:16:15,240 --> 01:16:21,400
Bobek hunkituta esan zuen:
"Doan emango dugu kontzertu bat".

1079
01:16:22,440 --> 01:16:28,040
Michael Manleyri, Lehen Ministroari,
azaldu zioten ideia,

1080
01:16:28,640 --> 01:16:31,040
eta hari biziki gustatu zitzaion.

1081
01:16:32,400 --> 01:16:35,280
Bob Marley, reggae musikaren
munduko ordezkariak,

1082
01:16:35,440 --> 01:16:37,400
doako kontzertu bat
antolatzea erabaki du

1083
01:16:37,560 --> 01:16:39,880
jamaikar herriaren alde,

1084
01:16:40,080 --> 01:16:41,720
abenduaren 5ean, igandea, Kingstonen.

1085
01:16:42,200 --> 01:16:45,240
Prentsaurreko batean iragarri zuten
Jamaikako Etxean,

1086
01:16:45,440 --> 01:16:47,240
Marley,
haren manager Don Taylor

1087
01:16:47,440 --> 01:16:50,040
eta Informazio Kulturaleko
Parlamentuko Idazkari

1088
01:16:50,280 --> 01:16:51,080
Arnold Bertramek.

1089
01:16:51,720 --> 01:16:54,640
Engainatu egin zutela uste dut,
deitu egin baitzidan

1090
01:16:54,800 --> 01:16:56,320
kontzertu hori
eman behar zuen galdetzeko.

1091
01:16:57,120 --> 01:17:00,520
"Lehen Ministroarengatik bada,
herriarengatik egiten duzu",

1092
01:17:00,800 --> 01:17:04,520
"Baina hauteskundeak badatoz,
herriarengatik baino",

1093
01:17:04,680 --> 01:17:05,920
"harengatik egingo duzu", esan nion.

1094
01:17:06,680 --> 01:17:09,400
Azaroaren 22ko kontzertua
iragarri eta bi astera,

1095
01:17:09,520 --> 01:17:11,480
Michael Manleyk, Jamaikako
lehen ministroak,

1096
01:17:11,600 --> 01:17:14,600
hauteskunde orokorrak deitu zituen
abenduaren 15erako.

1097
01:17:15,760 --> 01:17:18,760
Une horretan jakin izan bagenu
hauteskundeak izango zirela,

1098
01:17:18,920 --> 01:17:20,760
ez genukeen joko.

1099
01:17:21,520 --> 01:17:25,160
Ez naiz inoiz Michael Manleyren
gobernuaren alde egon.

1100
01:17:26,000 --> 01:17:27,040
Sekula ez.

1101
01:17:27,200 --> 01:17:31,320
Beraz, berdin al zaizu nork irabaziko dituen
hurrengo hauteskundeak?

1102
01:17:32,160 --> 01:17:33,120
Hauteskundeak?

1103
01:17:33,480 --> 01:17:36,560
Irabazten duenak irabazi,
arazoa lehengoa izango da.

1104
01:17:37,360 --> 01:17:42,280
Bob ospetsu egiten ari zen,
eta alde batean zegoela bazirudien,

1105
01:17:42,520 --> 01:17:44,200
jendeak alde horretara egingo zuen.

1106
01:17:44,600 --> 01:17:47,480
Bobek botere handia zuen Jamaikan

1107
01:17:47,800 --> 01:17:50,280
eta hori ez zen
politikarien gustukoa.

1108
01:17:50,680 --> 01:17:54,600
Bob gehiegi nabarmendu zen
politikan,

1109
01:17:54,840 --> 01:17:59,920
eta horrek amorrarazi egiten zituen besteak,
alde bietan baitzituen lagunak.

1110
01:18:00,600 --> 01:18:03,000
Alde batean egon behar
izango bazenu bezala.

1111
01:18:03,240 --> 01:18:06,360
Alde batean egon behar duzu.
Erdian geratzen bazara,

1112
01:18:06,600 --> 01:18:07,720
kalteturik aterako zara.

1113
01:18:08,000 --> 01:18:09,560
<i>Segurtasun osoa hauteskundeetarako</i>

1114
01:18:09,680 --> 01:18:11,360
<i>Indarkeriarik ez, mesedez!</i>

1115
01:18:12,160 --> 01:18:17,200
Nolabaiteko tentsioa nabaritzen zen,
politikariak urduri zeuden.

1116
01:18:18,880 --> 01:18:23,080
Kontzertuan tiroak egongo zirela
zioten batzuek.

1117
01:18:25,000 --> 01:18:29,160
Taldean, musikariak eta The I-Threesek,

1118
01:18:29,680 --> 01:18:33,560
kontzertu eguna iritsi ahala,

1119
01:18:34,400 --> 01:18:37,440
zalantza handiak zituzten
jo ala ez erabakitzeko.

1120
01:18:37,720 --> 01:18:39,160
Beldur ziren.

1121
01:18:42,760 --> 01:18:47,240
Gauero entseatzen zuten
kontzerturako, Hope Road-eko 56an.

1122
01:18:49,760 --> 01:18:54,520
Zerbitzu Sekretukoak izan zitezkeen
bi morroi etortzen ziren.

1123
01:18:54,640 --> 01:18:56,480
"Babes Zerbitzukoak"
esaten zieten.

1124
01:18:56,560 --> 01:19:01,720
Lehen Ministroa babesten zuten
eta gauero zeuden han.

1125
01:19:01,880 --> 01:19:04,000
Baina gau horretan
ez ziren etorri.

1126
01:19:04,720 --> 01:19:07,720
Atsedena hartu genuen,
eta sakabanaturik geunden.

1127
01:19:08,640 --> 01:19:13,680
Don Taylor, Bob eta ni
sukaldean geunden.

1128
01:19:15,800 --> 01:19:18,640
Ni autoan nengoen,
ateratzeko prestatzen.

1129
01:19:19,320 --> 01:19:21,880
Gizon batzuk ikusi nituen
eskaileretan gora.

1130
01:19:22,600 --> 01:19:26,000
Armatuta zetorrena
alde honetatik hurbildu,

1131
01:19:26,560 --> 01:19:29,840
eta hemendik
sartu zuen pistola.

1132
01:19:30,160 --> 01:19:33,160
Pistola batez apuntatzen zuen
eskularru beltz bat ikusi genuen,

1133
01:19:33,320 --> 01:19:35,480
eta ez genuen nora joan.

1134
01:19:35,760 --> 01:19:38,320
Sukaldeko armairuan
hormaren kontra geunden.

1135
01:19:40,040 --> 01:19:42,360
Orduan, tiroak entzun nituen.

1136
01:19:50,560 --> 01:19:52,320
Ondoren autorantz apuntatu zuten.

1137
01:19:53,360 --> 01:19:55,800
Odolaren berotasuna nabaritu nuen

1138
01:19:56,000 --> 01:19:57,920
eta tirokatu nindutela
ohartu nintzen.

1139
01:19:58,160 --> 01:20:01,720
Balarik gabe geratu zen arte
jarraitu zuen tiro egiten.

1140
01:20:02,080 --> 01:20:04,720
Batak pistola jarri zidan buruan
eta esan zion besteari:

1141
01:20:04,920 --> 01:20:07,760
-"Denak daude hilda?".
-"Bai, denak".

1142
01:20:08,480 --> 01:20:13,200
Eta Don Taylor odoletan bor-bor
ateratzen ari zela ikusi nuen,

1143
01:20:14,320 --> 01:20:17,400
hor lurrean erori zen arte.

1144
01:20:17,840 --> 01:20:21,080
Bobi oihuka hasi eta
ahots ezagun bat entzun nuen.

1145
01:20:21,240 --> 01:20:23,320
Carley Barrett zen,
eta nireganantz zetorren.

1146
01:20:23,480 --> 01:20:27,200
"Bob ondo dago", esan zuen.

1147
01:20:27,760 --> 01:20:29,600
<i>Marley tirokatu dute</i>

1148
01:20:29,920 --> 01:20:31,280
Erredura bat zeukan.

1149
01:20:31,440 --> 01:20:36,160
Bala besoan sartu zitzaion.

1150
01:20:38,480 --> 01:20:42,400
Miraria da
han inor hil ez izana.

1151
01:20:42,840 --> 01:20:44,600
Ez zen oso eraso
profesionala izan?

1152
01:20:44,760 --> 01:20:49,000
Jamaikan izan daitekeen bezain
profesionala. Film asko ikusten dituzte.

1153
01:20:51,920 --> 01:20:54,440
Hona hurrengo berria:

1154
01:20:54,600 --> 01:20:58,280
Reggae izarra,
Bob Marley, Rita Marley

1155
01:20:58,480 --> 01:21:00,400
eta The Wailersen manager,
Don Taylor,

1156
01:21:00,480 --> 01:21:02,680
Unibertsitateko Ospitalean
daude ingresaturik

1157
01:21:02,840 --> 01:21:06,160
bart, tiroketa batean
jasandako tiroengatik.

1158
01:21:06,280 --> 01:21:07,680
<i>Poliziak Marley babesten du</i>

1159
01:21:07,840 --> 01:21:12,880
<i>Lehen Ministroak Marleyren
aurkako erasoa kondenatu du.</i>

1160
01:21:13,600 --> 01:21:15,680
Tiroak baino ez nituen entzun.

1161
01:21:16,600 --> 01:21:19,160
Ez nuen tiro egiten inor ikusi.

1162
01:21:20,200 --> 01:21:23,280
Norbaitek ez zuen Smile Jamaika
kontzertua egiterik nahi,

1163
01:21:23,480 --> 01:21:25,240
eta geldiarazten saiatu ziren.

1164
01:21:26,720 --> 01:21:31,240
Argi zegoen kontzertua
geldiarazi nahi zutela.

1165
01:21:32,080 --> 01:21:34,360
Zalantza zegoen
kontzertua egin ala ez,

1166
01:21:34,600 --> 01:21:36,880
presio handia zegoen
alde guztietatik.

1167
01:21:37,840 --> 01:21:39,840
Bob hilko zuten
beldur nintzen.

1168
01:21:44,000 --> 01:21:47,400
Iluntzean, estadioan, hesi baten
atzean dago jendea,

1169
01:21:48,320 --> 01:21:50,520
eta polizia asko dago parkean.

1170
01:21:51,080 --> 01:21:53,360
Kontzertua hasi eta
bost ordura

1171
01:21:53,480 --> 01:21:56,480
Bob Marley, izarra,
ez da oraindik iritsi.

1172
01:21:57,000 --> 01:21:58,920
Batzuek zioten:
"Bob, ez joan".

1173
01:21:59,800 --> 01:22:02,520
"Ez zaituzte hil,
eta berriro saiatuko dira".

1174
01:22:02,800 --> 01:22:05,720
"Benetan joango zara, nagusi?",
galdetzen zioten denek.

1175
01:22:06,120 --> 01:22:07,840
Eta berak baietz zioen.

1176
01:22:08,160 --> 01:22:12,040
"Zurekin nago, joan nahi baduzu,
joan egingo gara", esan nion.

1177
01:22:12,600 --> 01:22:14,920
Polizia etorri zitzaion bila
hara eramateko.

1178
01:22:15,160 --> 01:22:17,840
Gu poliziaren
atzetik gindoazen.

1179
01:22:23,520 --> 01:22:28,360
Iritsi nintzenean, ezin nuen
sinetsi han ikusten nuena.

1180
01:22:28,640 --> 01:22:32,760
Gaua zen Kingstonen.
80 mila lagun zeuden.

1181
01:22:33,360 --> 01:22:37,840
Unerik egokiena zen
norbait hiltzeko.

1182
01:22:46,240 --> 01:22:48,680
Baina gau berezia zen,
une berezia.

1183
01:22:49,040 --> 01:22:52,880
Goazen,
talde hau ikusi behar dugu.

1184
01:22:56,160 --> 01:22:58,600
Bobek bularra agerian utzi
eta zauriak erakutsi zituen.

1185
01:23:00,520 --> 01:23:02,080
Eta ikusleak erotu egin ziren.

1186
01:23:02,200 --> 01:23:05,760
Zer hobe jamaikar batentzat tiroketa batetik
bizirik atera den bat baino?

1187
01:23:09,760 --> 01:23:11,160
Bob ez zen beldur.

1188
01:23:11,440 --> 01:23:16,440
Bazekien bere lanean zebilela
zerbait gertatuz gero,

1189
01:23:16,640 --> 01:23:18,640
Ahalguztidunak babestuko zuela.

1190
01:23:21,680 --> 01:23:23,320
<i>Jamaikan.</i>

1191
01:23:25,320 --> 01:23:27,120
<i>Jamaikan.</i>

1192
01:23:28,920 --> 01:23:31,000
Ordura arte sinesmenik izan ez arren,

1193
01:23:31,440 --> 01:23:35,080
horren ondoren,
ezingo zenuen ukatu.

1194
01:23:39,240 --> 01:23:45,200
<i>Lagun gaitzazu, Jainkoa.
Urrundu madarikazio hori.</i>

1195
01:23:46,360 --> 01:23:50,360
<i>Bota ura putzuan
eta egin barre.</i>

1196
01:23:50,720 --> 01:23:52,120
<i>Jamaikan.</i>

1197
01:23:54,240 --> 01:23:56,000
<i>Jamaikan.</i>

1198
01:23:57,800 --> 01:23:59,560
<i>Jamaikan.</i>

1199
01:24:01,360 --> 01:24:03,240
<i>Jamaikan.</i>

1200
01:24:03,400 --> 01:24:05,840
<i>Txiroei lagundu behar badiezu,</i>

1201
01:24:06,320 --> 01:24:07,720
<i>egin ezazu ondo.</i>

1202
01:24:08,600 --> 01:24:11,400
<i>Ene Jah,
lagun gaitzazu gau honetan.</i>

1203
01:24:11,920 --> 01:24:15,000
<i>Urrundu madarikazio hau.</i>

1204
01:24:15,400 --> 01:24:18,000
<i>Bota ura putzuan.</i>

1205
01:24:19,720 --> 01:24:21,240
<i>Jamaikan.</i>

1206
01:24:23,480 --> 01:24:25,080
<i>Jamaikan.</i>

1207
01:24:27,040 --> 01:24:28,840
<i>Jamaikan.</i>

1208
01:24:30,680 --> 01:24:32,360
<i>Jamaikan.</i>

1209
01:24:51,440 --> 01:24:54,080
Hitz egin dezagun
tiroketari buruz.

1210
01:24:54,720 --> 01:24:58,880
PLJ izan zela diote,
PNPren alde egiten zenuelakoan.

1211
01:24:59,160 --> 01:25:01,600
edo PNP, PLJren alde
zeundelakoan.

1212
01:25:02,480 --> 01:25:04,080
Ba al duzu zerbait esateko?

1213
01:25:04,480 --> 01:25:06,200
Deabrua izan zela uste dut,

1214
01:25:06,520 --> 01:25:09,800
baina Jainkoak babestu gintuen.

1215
01:25:10,200 --> 01:25:11,880
Berriro saia zitezkeen.

1216
01:25:12,080 --> 01:25:12,680
Jakina.

1217
01:25:15,560 --> 01:25:17,200
Izan behar dena izango da.

1218
01:25:19,400 --> 01:25:23,480
Tiroketaren ostean, ez zegoen izuturik,
mindurik baizik.

1219
01:25:23,600 --> 01:25:26,120
Jamaikari aurre egiteko
baino gehiago.

1220
01:25:26,280 --> 01:25:29,760
Nik berarekin egin nuen alde
Jamaikatik, tiroketaren ostean.

1221
01:25:30,240 --> 01:25:31,320
Bai, berak eta nik.

1222
01:25:31,880 --> 01:25:34,760
Ez zuen txintik ere egin
bide osoan.

1223
01:25:35,880 --> 01:25:39,320
Lehenengo Nassaun egon ginen
eta gero Londresera joan zen.

1224
01:25:39,760 --> 01:25:44,040
<i>Ez kezkatu ezergatik.</i>

1225
01:25:46,520 --> 01:25:49,920
<i>Ikusiko duzu
nola aterako den dena ondo.</i>

1226
01:25:50,120 --> 01:25:52,280
<i>Heriotza beltzei.</i>

1227
01:25:52,720 --> 01:25:56,640
<i>Ez kezkatu ezergatik.</i>

1228
01:25:59,240 --> 01:26:02,600
<i>Ikusiko duzu
nola aterako den dena ondo.</i>

1229
01:26:03,480 --> 01:26:05,920
Atseden hartu behar zuela
uste dut.

1230
01:26:06,440 --> 01:26:08,400
Ez zuen beti erne egon nahi.

1231
01:26:08,520 --> 01:26:12,480
Ez zion horri aurre egin nahi,
ez eta polemikarik ere.

1232
01:26:12,600 --> 01:26:16,880
Gune aske bat behar zuen lan egin,
konposatu eta bidaiatzeko.

1233
01:26:19,840 --> 01:26:22,520
Chelsea inguruan,
Oakley Streeten,

1234
01:26:23,040 --> 01:26:24,080
kokatu ginen.

1235
01:26:25,000 --> 01:26:30,360
Esperientzia handia izan zen
elkarrekin bizi ginelako.

1236
01:26:31,680 --> 01:26:34,240
Solairu bakoitzean
musikari desberdin bat zegoen.

1237
01:26:34,480 --> 01:26:35,600
Lehenengoan, Tyrone Downey.

1238
01:26:36,120 --> 01:26:37,320
Beste batean, Carlton Barrett.

1239
01:26:37,760 --> 01:26:39,520
Family Man Barrett,
beste batean zegoen.

1240
01:26:39,680 --> 01:26:41,840
Eta bestean,
Alvin Seeco Patterson.

1241
01:26:42,160 --> 01:26:45,800
Uste dut Neville Garrickek sotoa
partekatzen zuela beste norbaitekin.

1242
01:26:46,160 --> 01:26:49,320
Battersea Park Bridgetik
oso hurbil geunden.

1243
01:26:49,760 --> 01:26:53,120
Zubira eta futbol zelaira
joaten ginen.

1244
01:26:53,480 --> 01:26:56,480
Fronte Nazionaleko gaztetxoekin ere
jolasten ginen.

1245
01:26:56,800 --> 01:26:59,040
Bitan irabazi genien.

1246
01:27:01,400 --> 01:27:03,720
- Erbestaraturik sentitzen zen?
- Bai.

1247
01:27:04,000 --> 01:27:08,160
Baina musika konposatzen
aritzen zen buru-belarri.

1248
01:27:08,480 --> 01:27:11,400
Era horretan, bere arima
asetzen zuela uste dut.

1249
01:27:13,440 --> 01:27:15,640
Bizirik atera izanak
zoriontsu egiten zuen Bob.

1250
01:27:16,400 --> 01:27:18,360
Beste aukera bat eman zion Jahek.

1251
01:27:19,560 --> 01:27:22,360
Aurre egiten zion
bere hilkortasunari ere.

1252
01:27:23,040 --> 01:27:27,280
Zerbait egiteko azken aukera
duzula uste duzunean,

1253
01:27:27,440 --> 01:27:30,920
balio handiagoa dauka une <i>bakoitzak</i>,

1254
01:27:31,120 --> 01:27:33,560
egun bakoitzeko une <i>bakoitzeko</i>
segundo <i>bakoitzak.</i>

1255
01:27:33,720 --> 01:27:36,720
Ez dago denbora galtzerik.

1256
01:27:37,680 --> 01:27:42,560
Lau bat ordu egiten zuen lo egunean,
beti zegoen konposatzen.

1257
01:27:42,800 --> 01:27:45,120
Gau osoa ematen zuen esna, idazten.

1258
01:27:45,320 --> 01:27:47,200
"Lo egin behar dut, Bob",
esaten nion.

1259
01:27:47,360 --> 01:27:48,760
"Beste ordu erdi baino ez",
erantzuten zidan.

1260
01:27:48,920 --> 01:27:52,000
Ordu erdia lau ordu
bihurtzen zen.

1261
01:27:52,480 --> 01:27:55,640
Bobek goizean goiz
idaztea zuen atsegin.

1262
01:27:56,160 --> 01:28:01,120
Goizean ahots baxua ateratzen zitzaion,
Rod Stewarten antzekoa.

1263
01:28:09,880 --> 01:28:14,720
Doinua asmatzen ahalegintzen zen,
eta gero zetorren letra.

1264
01:28:15,880 --> 01:28:19,040
<i>Hor geratuko zinateke?</i>

1265
01:28:19,800 --> 01:28:22,640
<i>Zerbait jo behar dut.</i>

1266
01:28:23,400 --> 01:28:26,360
<i>Horrela da egunero.</i>

1267
01:28:27,600 --> 01:28:30,120
<i>“Entzun nazazue, haurrak“</i>

1268
01:28:30,760 --> 01:28:33,680
<i>dio Bibliak.</i>

1269
01:28:38,160 --> 01:28:41,640
<i>Mundu Missa</i>
1976

1270
01:28:42,080 --> 01:28:46,600
Miss Jamaika da
1976ko Miss Mundu.

1271
01:28:48,600 --> 01:28:51,280
Royal Albert Hall
gainezka dago.

1272
01:28:51,480 --> 01:28:54,400
Sinestezina, Cindy Breakspeare,
21 urteko osasun-langileak

1273
01:28:54,560 --> 01:28:56,480
lortu du saria.

1274
01:28:57,080 --> 01:28:58,600
Besteak bezain
txundituta dagoela uste dut.

1275
01:28:58,680 --> 01:29:02,280
Miss Mundu egin nindutenean,
Bob ez zen ezaguna Ingalaterran.

1276
01:29:02,440 --> 01:29:07,640
Baina nirekin zegoenez,
eta Miss Mundua izen ezaguna zenez,

1277
01:29:08,000 --> 01:29:10,720
oso ondo moldatzen ginen.

1278
01:29:11,480 --> 01:29:14,040
Cindy txundituta dago
unearen zirrararengatik.

1279
01:29:14,240 --> 01:29:18,760
Wilnelia Mercedek koroatuko du
1976ko Miss Mundu berria.

1280
01:29:19,240 --> 01:29:20,720
<i>Mundu Missaren mutil basatia</i>

1281
01:29:20,920 --> 01:29:25,160
- Zera zen...
-Eskandalagarria?

1282
01:29:25,400 --> 01:29:28,280
Bai, hori da hitza,
eskandalagarria.

1283
01:29:28,920 --> 01:29:31,720
Baina Bobi garaile izatea
gustatzen zitzaion.

1284
01:29:32,680 --> 01:29:36,200
Ez dago munduan "neska"
lortu nahi ez duen gizonik.

1285
01:29:43,400 --> 01:29:45,720
Zu rastafari egitea
gustatuko zitzaion?

1286
01:29:46,760 --> 01:29:49,600
Nik baietz uste dut.

1287
01:29:50,760 --> 01:29:54,800
Halakoak jakin egiten dira:
nola aurkeztu emakume izanik,

1288
01:29:55,440 --> 01:29:57,880
zer jantzi behar duzun,
burua estali behar duzun, e.a.

1289
01:29:58,080 --> 01:30:01,720
Londresera zetorren trenean
nentorren.

1290
01:30:02,440 --> 01:30:05,880
Treneko komunean konketa triangeluar
ñimiño bat zegoen.

1291
01:30:06,200 --> 01:30:08,560
eta han kentzen nuen makillajea.

1292
01:30:09,400 --> 01:30:14,040
Gau batean ezin izan nuen egin
eta nire soinekorik onenekin etxeratu nintzen,

1293
01:30:14,200 --> 01:30:17,560
azazkal gorriak, larruzko berokia,
gehiegi makillaturik.

1294
01:30:17,680 --> 01:30:22,160
Atetik sartu nintzenerako,
atzean neukan,

1295
01:30:22,680 --> 01:30:26,680
jiratu nintzen, begiratu eta esan zidan:
"Harrapatu zaitut".

1296
01:30:35,240 --> 01:30:36,640
<i>Maite nahi zaitut</i>

1297
01:30:38,480 --> 01:30:40,160
<i>eta ondo tratatu.</i>

1298
01:30:40,880 --> 01:30:42,440
<i>Maite nahi zaitut</i>

1299
01:30:45,160 --> 01:30:47,440
<i>egunero eta gauero.</i>

1300
01:30:48,120 --> 01:30:50,120
<i>Elkarrekin egongo gara</i>

1301
01:30:52,760 --> 01:30:55,360
<i>etxe bera partekatuz.</i>

1302
01:30:55,640 --> 01:30:57,680
<i>Nire banakako ohean</i>

1303
01:31:00,920 --> 01:31:02,560
<i>babestuko gara.</i>

1304
01:31:03,240 --> 01:31:06,240
<i>Gela bera partekatuko dugu</i>

1305
01:31:08,400 --> 01:31:11,040
<i>eta Jahek emango digu jana.</i>

1306
01:31:11,720 --> 01:31:16,760
<i>Maitasuna al da sentitzen dudana?</i>

1307
01:31:19,480 --> 01:31:24,480
<i>Maitasuna al da sentitzen dudana?</i>

1308
01:31:28,400 --> 01:31:30,280
Izugarria izan zen <i>Exodus</i>

1309
01:31:30,440 --> 01:31:32,320
Gure diskorik onena izan zen.

1310
01:31:32,480 --> 01:31:36,040
Arrakasta handia izan zuen Europan,
eta baita Amerikan ere.

1311
01:31:36,200 --> 01:31:37,160
Gure zain zeuden.

1312
01:31:37,680 --> 01:31:40,160
Iparramerikako bira
bertan behera geratu zen

1313
01:31:40,480 --> 01:31:42,600
Bobek arazoak zituelako
oineko behatz batean.

1314
01:31:43,080 --> 01:31:49,320
Norbaitek takodun oinetakoekin zapaldu
eta zoldu egin zitzaion,

1315
01:31:50,120 --> 01:31:54,440
hurrengo egunetan
futbolean jarraitu zuelako.

1316
01:31:55,160 --> 01:32:00,080
Eta denbora batez izan zuen,
zer zen jakin zuten arte.

1317
01:32:01,120 --> 01:32:06,080
Azkenean, melanoma bat
diagnostikatu zioten.

1318
01:32:07,080 --> 01:32:10,800
Aztertu eta arraza zurikoen
artean ematen zen

1319
01:32:11,000 --> 01:32:13,480
gaixotasun mota bat zela
jakin zuten.

1320
01:32:13,600 --> 01:32:15,400
Ez zetorkion bere alde beltzetik.

1321
01:32:15,600 --> 01:32:19,000
Bere alde zuria izan zen
gaixotu zuena.

1322
01:32:21,640 --> 01:32:23,200
Zer aholku eman zion medikuak?

1323
01:32:23,560 --> 01:32:26,440
Aldakaren desartikulazioa egitea.

1324
01:32:26,600 --> 01:32:29,200
Beste hitz batzuetan esanda,
hanka moztea.

1325
01:32:29,480 --> 01:32:32,720
Ingalaterrako medikuak hanka moztu
beharko ziola esan zion.

1326
01:32:32,920 --> 01:32:35,520
- Gogoratzen duzu?
- Ez.

1327
01:32:35,840 --> 01:32:38,440
Behatza moztu behar zioten,

1328
01:32:40,360 --> 01:32:41,560
baina ez hanka.

1329
01:32:42,360 --> 01:32:45,720
Askok esaten zion
behatz bat moztu ondoren,

1330
01:32:46,040 --> 01:32:48,760
batez ere lodia,
ezin duzula berriro dantzatu.

1331
01:32:49,440 --> 01:32:51,080
Izugarri gustatzen zitzaion
futbolean egitea.

1332
01:32:51,240 --> 01:32:55,000
Beraz, behatz gabe geratzea

1333
01:32:55,200 --> 01:32:56,760
ezinezkoa iruditzen zitzaion.

1334
01:32:57,480 --> 01:33:02,360
Gero, hori ez zela beharrezkoa zioen
mediku batekin egon ginen Miamin.

1335
01:33:02,800 --> 01:33:07,000
"Zati bat moztu dezakegu,
ez behatz osoa".

1336
01:33:07,480 --> 01:33:12,000
"Hori saihesteko, nahikoa litzateke
azazkal-ohantzea kentzea".

1337
01:33:14,480 --> 01:33:18,160
Ez zuen ingurukoen
aholku egokirik jaso.

1338
01:33:37,080 --> 01:33:39,600
<i>Harik eta arraza bat nagusiagotzat</i>

1339
01:33:39,720 --> 01:33:42,080
<i>eta beste bat gutxiagotzat</i>

1340
01:33:42,240 --> 01:33:46,520
<i>sailkatu zituen filosofia</i>

1341
01:33:48,240 --> 01:33:49,840
<i>betirako</i>

1342
01:33:50,720 --> 01:33:54,880
<i>isildu,</i>

1343
01:33:56,320 --> 01:33:57,800
<i>eta alde batera utzi arte,</i>

1344
01:33:58,600 --> 01:34:00,720
<i>guda izango da nonahi.</i>

1345
01:34:02,200 --> 01:34:03,280
<i>Guda.</i>

1346
01:34:13,400 --> 01:34:15,480
<i>Azalaren koloreak</i>

1347
01:34:15,800 --> 01:34:20,240
<i>begienak bezainbesteko
balioa izan arte,</i>

1348
01:34:20,480 --> 01:34:22,000
<i>izango da guda.</i>

1349
01:34:47,040 --> 01:34:49,360
Bob berriro ekartzearen
ideia sortu zen,

1350
01:34:49,480 --> 01:34:51,800
orduko zatiketa handia
konpontzeko

1351
01:34:52,000 --> 01:34:56,120
nahikoa indar zuela
uste baitzen.

1352
01:34:57,120 --> 01:34:58,680
Gobernuak arrenka
eskatzen zion.

1353
01:34:58,880 --> 01:35:02,000
Bob Marley gabe Jamaika
galdurik zegoela zioten.

1354
01:35:02,160 --> 01:35:04,400
Ezin dugu esan:
"Bob erbesteraturik dago".

1355
01:35:04,520 --> 01:35:07,880
Hortaz buruzagietako bat,
Claudie Massop,

1356
01:35:08,080 --> 01:35:09,800
Bobekin hitz egitera joan zen.

1357
01:35:11,040 --> 01:35:15,000
Beste alderdikoa zen
Claudie Massop,

1358
01:35:15,320 --> 01:35:17,240
eta Tek-Life deitzen genuen,

1359
01:35:17,400 --> 01:35:19,880
ez dakit zein zen bere izena,
guk hala deitzen genuen,

1360
01:35:20,240 --> 01:35:24,680
Ingalaterrara joan ziren Bob
Jamaikara itzul zedin konbentzitzera.

1361
01:35:25,480 --> 01:35:28,280
Bobek, nolabait,
etorri eragin zien

1362
01:35:28,440 --> 01:35:33,320
Jamaikako eragin
politikotik urrundu

1363
01:35:33,520 --> 01:35:35,840
eta haiekin arrazoitu
ahal izateko.

1364
01:35:36,600 --> 01:35:40,040
Bera ikustera joan ziren biak
oposiziokoak ziren.

1365
01:35:40,440 --> 01:35:44,040
Nik beste aldea ordezkatzen nuen,
eta ni ez banindoan

1366
01:35:44,440 --> 01:35:46,200
ez zela Jamaikara itzuliko
esan zuen.

1367
01:35:47,080 --> 01:35:49,640
Hortaz, Ingalaterrara
joan behar izan nuen.

1368
01:35:52,840 --> 01:35:55,680
Horietatik guztietatik,
nor dago bizirik?

1369
01:35:58,040 --> 01:35:59,360
Bat...

1370
01:36:00,040 --> 01:36:01,800
hitz egiten ari zarena.

1371
01:36:03,160 --> 01:36:07,200
<i>Guk Jah herriak,
funtzionarazi dezakegu.</i>

1372
01:36:09,600 --> 01:36:14,160
<i>Elkartu eta funtzionarazi.</i>

1373
01:36:16,840 --> 01:36:21,760
<i>Bai, funtziona dezala egin dezakegu.</i>

1374
01:36:22,400 --> 01:36:24,240
Bob abesti bat
konposatzen hasi zen:

1375
01:36:24,400 --> 01:36:26,720
"Guk, Jah herriak, elkartu
behar dugu funtziona dezan".

1376
01:36:26,880 --> 01:36:29,840
Bakearen aldeko kontzertu bat
ematea erabaki zuten.

1377
01:36:30,760 --> 01:36:33,360
Joan den hilabetean,
kontrako talde politikoek

1378
01:36:33,480 --> 01:36:35,400
tregoa adostu zuten Kingstonen.

1379
01:36:35,520 --> 01:36:36,840
Bake-konferentzia bat antolatu da

1380
01:36:37,040 --> 01:36:40,880
izugarrizko parke handi batean
izango den kontzertu baten ondoren.

1381
01:36:41,160 --> 01:36:43,120
100 bat mila lagun biltzea
espero da.

1382
01:36:43,520 --> 01:36:46,920
Kontzertuko buru izateko
gonbidatu dute Bob Marley.

1383
01:36:47,200 --> 01:36:51,320
Marleyk onartu egin du eta Kingstonera,
Jamaikara, itzuliko da.

1384
01:36:51,920 --> 01:36:53,840
Bob, zergatik itzultzen zara
Jamaikara?

1385
01:36:54,040 --> 01:36:57,520
Nire biziak ez dit asko axola.
Besteenak axola dit.

1386
01:36:57,640 --> 01:37:00,400
Nire bizia garrantzitsua da
besteei laguntzeko gauza banaiz.

1387
01:37:00,520 --> 01:37:03,680
Nire bizia niretzat eta nire segurtasunerako
baino ez bada, ez dut nahi.

1388
01:37:03,840 --> 01:37:06,880
Nire bizia jendearentzat da.

1389
01:37:10,080 --> 01:37:11,760
<i>Bakearen alde joko du Marleyk</i>

1390
01:37:11,920 --> 01:37:13,680
<i>ONE LOVE
Bakearen kontzertua, apirilak 22</i>

1391
01:37:13,840 --> 01:37:15,320
<i>Jamaikak zure adoreari
egiten dio omenaldi</i>

1392
01:37:19,720 --> 01:37:22,880
Jendez gainezkako autobusak
zihoazen aireportura

1393
01:37:23,040 --> 01:37:24,520
eta pistara egiten zuten salto.

1394
01:37:24,640 --> 01:37:29,160
Hegazkinak lurra hartzean, hesien gainetik
salto egin eta harengana joan ziren.

1395
01:37:29,320 --> 01:37:31,600
Haile Selassie Jamaikara
etorri zenean bezala.

1396
01:37:31,760 --> 01:37:33,520
<i>PNP bakea eta
maitasunaren alde</i>

1397
01:37:38,360 --> 01:37:41,560
<i>Maitasun bakar bat</i>

1398
01:37:43,760 --> 01:37:47,120
Ikaragarria zen estadioa
30 mila lagunekin ikustea.

1399
01:37:47,480 --> 01:37:51,640
Aurkari politikoak bata bestearen
ondoan esertzen ziren.

1400
01:38:04,680 --> 01:38:07,120
<i>Zurekin jo nahi dut.</i>

1401
01:38:08,160 --> 01:38:10,520
<i>Zurekin jo nahi dut.</i>

1402
01:38:11,520 --> 01:38:13,800
<i>Zurekin jo nahi dut.</i>

1403
01:38:14,920 --> 01:38:18,080
<i>Benetan, jo nahi dut.</i>

1404
01:38:18,720 --> 01:38:20,200
<i>Zurekin jo nahi dut.</i>

1405
01:38:23,120 --> 01:38:25,560
<i>Zuri ere jotzea
gustatuko zaizula espero dut.</i>

1406
01:38:34,000 --> 01:38:35,680
<i>Utz iezadazue
beste zerbait esaten.</i>

1407
01:38:38,560 --> 01:38:42,120
<i>Elkarrekin egon behar dugu,
dena ondo atera dadin.</i>

1408
01:38:45,520 --> 01:38:47,720
<i>Esklaboek elkarri eskua
ematera daramatzan</i>

1409
01:38:48,000 --> 01:38:54,600
Bere Maiestate Inperial
Haile Selassie I.a.

1410
01:38:55,120 --> 01:39:00,360
<i>Gorenaren espirituarekin.</i>

1411
01:39:01,200 --> 01:39:03,840
<i>Erakutsi herriari maite duzula.</i>

1412
01:39:04,480 --> 01:39:07,240
<i>Erakutsi herriari
elkartuta egongo dela.</i>

1413
01:39:08,040 --> 01:39:11,040
<i>Erakutsi herriari
ondo egongo garela.</i>

1414
01:39:11,320 --> 01:39:13,800
<i>Erakutsi herriari
dena ondo aterako dela.</i>

1415
01:39:14,320 --> 01:39:16,320
Izan ere, nik nota batean
egin nuen huts.

1416
01:39:16,680 --> 01:39:19,680
Hura abesten hasi zen:
"Kontuz zer egiten duzun".

1417
01:39:20,120 --> 01:39:23,840
<i>Kontuz zer egiten duzun.</i>

1418
01:39:24,120 --> 01:39:26,480
Denek uste zuten
jendearekin ari zela

1419
01:39:26,640 --> 01:39:28,520
"Kontuz" zioenean.
Baina nirekin ari zen.

1420
01:39:33,000 --> 01:39:34,520
Oso espirituala zen.

1421
01:39:34,920 --> 01:39:36,440
Nola esan...

1422
01:39:40,080 --> 01:39:41,440
Entzun ezazue.

1423
01:39:42,480 --> 01:39:47,320
Igo daitezke

1424
01:39:47,680 --> 01:39:52,160
Michael Manley
eta Edward Seaga?

1425
01:39:55,400 --> 01:39:59,680
Bostekoa eman eta dena
aterako dela ondo esan nahi diet.

1426
01:39:59,880 --> 01:40:01,600
<i>Elkarturik egongo gara.</i>

1427
01:40:01,760 --> 01:40:03,480
<i>Ondo egin behar dugu.</i>

1428
01:40:03,760 --> 01:40:05,400
<i>Elkartu behar dugu.</i>

1429
01:40:10,160 --> 01:40:13,040
Ez zuen pentsaturik,
bat-batekoa izan zen.

1430
01:40:15,160 --> 01:40:17,440
<i>Zain nago.</i>

1431
01:40:18,200 --> 01:40:21,760
<i>Lagun gaitzazu, Jauna,
arren eskatzen dizut.</i>

1432
01:40:26,000 --> 01:40:27,800
Edozer gerta zitekeen.

1433
01:40:28,320 --> 01:40:32,600
Erotu eta inork ere berriz tiro egin
ez zezan egiten nuen otoitz.

1434
01:40:35,840 --> 01:40:37,920
Ez zuen inolako sermoirik egin.

1435
01:40:38,120 --> 01:40:40,720
Eskutik heldu eta
hitz batzuk esan zituen,

1436
01:40:40,920 --> 01:40:43,040
eskuak bere buru gainean jarriz,

1437
01:40:43,880 --> 01:40:46,120
eta, bat-batean,
denok ginen bat.

1438
01:40:46,760 --> 01:40:50,880
<i>Maitasuna, aberastasuna,
gera zaitezte gure artean.</i>

1439
01:40:51,560 --> 01:40:55,160
<i>Jah, rastafari,
Selassie I.</i>

1440
01:41:02,120 --> 01:41:06,560
Gai zen jendea
era horretan elkartzeko.

1441
01:41:07,000 --> 01:41:10,480
Denak berdinak: erdialdekoak,
inguruetakoak, beltzak, zuriak.

1442
01:41:10,560 --> 01:41:12,440
Nahaste bat.

1443
01:41:12,520 --> 01:41:15,280
Hark pertsona bakar batean
biltzen zuen.

1444
01:41:28,440 --> 01:41:31,640
Bere ibilbideak aurrera egin ahala,
egiten zuen bere hezkuntzak ere.

1445
01:41:31,720 --> 01:41:34,720
Gero, auto hobea eta
etxe handiago bat etorri ziren.

1446
01:41:35,040 --> 01:41:38,360
Baina aitak beti eramaten gintuen
Trench Townera.

1447
01:41:39,640 --> 01:41:43,280
Bob ghettora joaten zen sarritan,
eta handik igarotzen zenean,

1448
01:41:43,440 --> 01:41:46,040
ez zuen sekula autoa ixten,

1449
01:41:46,400 --> 01:41:49,080
jendearenganako konfiantza eza
adieraziko lukeelako.

1450
01:41:49,440 --> 01:41:51,680
Diru asko irabazi duzu musikarekin?

1451
01:41:51,800 --> 01:41:53,080
Dirua?

1452
01:41:53,880 --> 01:41:56,520
Zenbat da diru asko zuretzat?

1453
01:41:57,320 --> 01:42:01,600
Galdera ona.
Milioika dolar irabazi al dituzu?

1454
01:42:02,000 --> 01:42:02,720
Ez.

1455
01:42:03,080 --> 01:42:04,320
Aberatsa zara?

1456
01:42:05,320 --> 01:42:06,720
Zer esan nahi duzu aberatsarekin?

1457
01:42:06,840 --> 01:42:09,440
Gauza asko
eta diru asko duzu bankuan?

1458
01:42:09,600 --> 01:42:11,240
Edukitzeak aberats egiten zaitu?

1459
01:42:11,480 --> 01:42:13,200
Ez dut aberastasun
kontzeptu hori.

1460
01:42:13,400 --> 01:42:15,800
Bizitza da nire aberastasuna.

1461
01:42:16,360 --> 01:42:19,920
Hope Road beti zegoen zerbaitek
elkartzen zituen jendez beteta:

1462
01:42:20,240 --> 01:42:21,720
aukera baten bila zebiltzan.

1463
01:42:22,000 --> 01:42:24,080
Diru bila, limosnaren
baten bila zebiltzan.

1464
01:42:24,240 --> 01:42:26,920
Lana behar zuten haurren
ikastetxea, etab. ordaintzeko.

1465
01:42:27,560 --> 01:42:31,360
Egunero zeuden jende ilarak
Hope Roaden. Toki guztietatik zetozen.

1466
01:42:31,480 --> 01:42:37,160
Euren haurrekin zetozen.
Ilaran jarri eta hark dirua ematen zien.

1467
01:42:37,360 --> 01:42:40,640
Eta ez miseria bat,
nahikoa diru ematen zien

1468
01:42:40,760 --> 01:42:43,080
zerbaitetan hasteko moduan.

1469
01:42:44,480 --> 01:42:46,920
Duela bi urte inork ere
ez zuen pentsatuko

1470
01:42:47,120 --> 01:42:49,840
jamaikar musikari zarpail
talde honek

1471
01:42:50,040 --> 01:42:52,440
Torontoko Maple Leaf Gardens
estadioa beteko zuenik.

1472
01:42:52,560 --> 01:42:54,720
Honek argi erakusten du
reggaearen gorakada

1473
01:42:54,880 --> 01:42:57,320
nazioarteko pop musikan,

1474
01:42:57,480 --> 01:43:01,880
zeinek Bob Marley
izar bihurtu duen.

1475
01:43:07,640 --> 01:43:09,560
Bobek hauxe esan zuen
galdera hau egin ziotenean:

1476
01:43:09,640 --> 01:43:11,640
"Noraino uste duzu
zabalduko dela musika hau?".

1477
01:43:11,760 --> 01:43:16,240
"Musika hau gero eta handiagoa
egingo da",

1478
01:43:16,360 --> 01:43:21,000
"jende egokiarengana iritsi arte,
hau da, mundu guztiarengana", zioen.

1479
01:43:31,760 --> 01:43:34,160
Oso urrutitik gatoz.

1480
01:43:47,640 --> 01:43:51,400
<i>Esnatu,
ez zaitez geldi egon.</i>

1481
01:43:53,920 --> 01:43:57,880
<i>Esnatu, reggaea da
gurea.</i>

1482
01:43:59,800 --> 01:44:03,840
200etik 1.000 ikusle izatera
iritsi ziren,

1483
01:44:04,040 --> 01:44:08,320
gero 80 mila
eta geroago 100 mila.

1484
01:44:08,640 --> 01:44:12,120
<i>Entzun,
zer egin esango dizut.</i>

1485
01:44:12,360 --> 01:44:14,640
<i>Mugi zaitez, mugi zaitez.</i>

1486
01:44:15,400 --> 01:44:16,600
Izugarrizko arrakasta
izan genuen Europan.

1487
01:44:16,760 --> 01:44:20,320
Bi milioi lagunen aurrean
jo genuen sei astetan.

1488
01:44:20,760 --> 01:44:24,480
Errekor guztiak hautsi genituen,
baita Rolling Stonesena ere.

1489
01:44:24,680 --> 01:44:26,760
<i>Dantzatu, dantzatu.</i>

1490
01:44:30,840 --> 01:44:34,400
<i>Zatoz, zatoz.
Itzuli bizitzara.</i>

1491
01:44:36,920 --> 01:44:38,720
<i>Eta esnatu.</i>

1492
01:44:43,840 --> 01:44:47,160
Kontzertu bat eman zuen Tokion
lau mila lagunen aurrean.

1493
01:44:47,840 --> 01:44:50,920
Denak ziren japoniarrak eta
letrak osorik zekizkiten.

1494
01:44:52,840 --> 01:44:57,360
Gehienek ez zituzten ulertu ere egiten,
beste hizkuntza batekoak ziren.

1495
01:44:57,680 --> 01:45:01,480
Baina musika sentitu eta bazekiten
zer transmititu nahi zuen.

1496
01:45:01,600 --> 01:45:05,760
<i>Esna zaitez goizean, Jauna.</i>

1497
01:45:07,080 --> 01:45:12,160
Hedabideak gezurretan ari ziren, Bobek
egunean kilo erdi erretzen zuela ziotenean.

1498
01:45:13,920 --> 01:45:17,240
Eta jakina, polizia
geneukan beti gure atzetik.

1499
01:45:17,400 --> 01:45:21,320
Milimetrora arakatzen zituzten
gure gauza guztiak.

1500
01:45:23,200 --> 01:45:26,400
Txakurrekin igotzen ziren autobusera,

1501
01:45:27,080 --> 01:45:29,360
baina bilatzen zutena
ez zuten inoiz aurkitu.

1502
01:45:29,520 --> 01:45:32,520
Eta bakean utzi gintuzten.

1503
01:45:35,680 --> 01:45:38,440
Azkenengo urteetan
zera galdetzen ziguten:

1504
01:45:38,560 --> 01:45:41,120
"Ba al duzue posterrik?".

1505
01:45:41,520 --> 01:45:45,560
Eta pasaporteekin batera,
disko eta poster batzuk

1506
01:45:45,680 --> 01:45:47,400
eramaten genituen.

1507
01:45:47,520 --> 01:45:50,240
Begiratu ere ez zituzten egiten,
zigilatu baino ez.

1508
01:46:15,000 --> 01:46:19,600
Beltzengana ez iristea zen
haren kezketako bat.

1509
01:46:19,760 --> 01:46:22,400
Bere kontzertuetara zuriak baino
ez zihoazela ohartzean

1510
01:46:22,560 --> 01:46:24,760
harriturik geratu zen.

1511
01:46:25,120 --> 01:46:26,920
Ni Nigerian nengoen,
eta itzultzean esan nion

1512
01:46:27,120 --> 01:46:32,360
nigeriarrek ez ziotela berari erreparatzen,
bere musikari baizik.

1513
01:46:32,840 --> 01:46:35,480
Ezin zuen sinetsi.
"Egia da", esan nion.

1514
01:46:35,880 --> 01:46:37,640
"Zain duzu Afrika".

1515
01:46:38,280 --> 01:46:41,200
"Izan ere, Afrikara bazoaz,
seguru asko ez zara itzuliko".

1516
01:46:42,480 --> 01:46:47,040
Iparramerikan ezagutu nuen 1979an.

1517
01:46:47,280 --> 01:46:51,520
Antzokian ikustean,
honela esan zidan:

1518
01:46:52,680 --> 01:46:54,120
"Zein itsusia zaren".

1519
01:46:54,320 --> 01:46:57,240
Harritu egin ninduen.
"Ez dut gizon hau ezagutzen",

1520
01:46:57,400 --> 01:46:59,680
"berak ez nau ni ezagutzen,
eta itsusi esaten dit", pentsatu nuen.

1521
01:46:59,880 --> 01:47:03,080
Gero jakin nuen ilea lisatu
nuelako esan zidala,

1522
01:47:03,320 --> 01:47:06,600
eta bera rastafari zenez,
denak izan behar zuen naturala.

1523
01:47:07,240 --> 01:47:11,920
Ea Gabonera, nire aitaren
urtebetetzera etorri ahal zen galdetu nion.

1524
01:47:12,600 --> 01:47:14,080
Eta horrela egin genuen,
urtarrilean etorri zen.

1525
01:47:14,520 --> 01:47:17,000
<i>Jar ezazu arreta benetako egoeran.</i>

1526
01:47:18,040 --> 01:47:20,600
<i>Herrialdea gudan
herrialdearen aurka.</i>

1527
01:47:21,560 --> 01:47:23,400
<i>Noiz hasi zen dena?</i>

1528
01:47:24,440 --> 01:47:26,680
Haren aita
Gaboneko presidente zen.

1529
01:47:26,840 --> 01:47:28,680
Joan ginenean,
ez genekien diktadorea zenik,

1530
01:47:28,920 --> 01:47:31,320
baina ohartzean, zera esan genuen:
"Hemen gaude,

1531
01:47:31,480 --> 01:47:33,440
"ez dago atzera egiterik,
jarrai dezagun kontua".

1532
01:47:37,000 --> 01:47:38,440
Eta haren alaba Bobekin
zegoen maitemindurik.

1533
01:47:39,880 --> 01:47:44,240
Zuzena, zabala,
xumea eta apala zen.

1534
01:47:45,160 --> 01:47:49,720
Norbaitekin maitemintzen zarenean
ez duzu zergatia galdetzen.

1535
01:47:49,880 --> 01:47:53,400
Gertatu egiten da, besterik gabe.

1536
01:47:53,401 --> 01:47:55,600
Bobentzat,
Afrika zen bere herrialdea.

1537
01:47:55,720 --> 01:47:58,240
Izugarri maite zuen Jamaika,
baina bide batez zegoen han.

1538
01:47:58,480 --> 01:48:00,440
Afrika zen bere helmuga.

1539
01:48:00,560 --> 01:48:03,080
<i>Gauzek ez dute
batere irauten</i>

1540
01:48:03,400 --> 01:48:07,480
<i>Irtenbide bakarra
erabateko suntsiketak dirudi.</i>

1541
01:48:07,600 --> 01:48:10,880
Ez gara hil eta zerura joango.
Zeruan bizi behar dugu.

1542
01:48:11,480 --> 01:48:14,520
Afrika da gure zerua
bertatik gatozelako.

1543
01:48:17,800 --> 01:48:19,640
Norbaitek esan zion nire aitari:

1544
01:48:19,800 --> 01:48:23,280
Ez zenioke Bob Marleyri ostatu
eman behar, iraultzailea da".

1545
01:48:23,480 --> 01:48:24,440
"Ez dago ondo".

1546
01:48:24,880 --> 01:48:26,840
Nire anaia izan zen
Jauregian harrera egin ziona.

1547
01:48:31,360 --> 01:48:32,800
Lehenengo kontzertua
oso ondo atera zen,

1548
01:48:33,040 --> 01:48:36,120
baina gabondarrek
ez zioten txalorik egin.

1549
01:48:36,640 --> 01:48:41,120
"Zerbait gertatzen da,
agian ez zaie gustatzen", pentsatu genuen.

1550
01:48:42,360 --> 01:48:44,920
Jendetzak autoa inguratu zuen.

1551
01:48:45,240 --> 01:48:48,640
"Hil egingo gaituzte eta
autoa hondatu", pentsatu nuen.

1552
01:48:49,480 --> 01:48:53,280
Baina nire harridurarako,
jendea oihuka hasi zen:

1553
01:48:53,440 --> 01:48:56,360
<i>"Rastafari, rastafari!".</i>

1554
01:48:56,640 --> 01:48:59,920
Toki guztietan, haurrek
autobusaren atzetik korrika egin,

1555
01:49:00,360 --> 01:49:04,840
agurtu eta oihukatzen zuten:
"Bob Marley, ganja!".

1556
01:49:05,000 --> 01:49:05,880
Txunditurik geunden.

1557
01:49:08,280 --> 01:49:10,400
Bera hondartzara
joaten zen mutikoekin.

1558
01:49:10,680 --> 01:49:13,800
Ez zuten rastafariena ulertzen
eta hark azaltzea nahi zuten:

1559
01:49:14,120 --> 01:49:19,040
zein zen bere filosofia,
bere ustez Afrikak zer egin behar zuen.

1560
01:49:19,200 --> 01:49:21,160
Iraultza?

1561
01:49:21,360 --> 01:49:23,080
Gazteek egiten dituzten
erako galderak.

1562
01:49:23,240 --> 01:49:27,400
Eragin handikoa izan zen
Librevilleko gazteentzat.

1563
01:49:27,720 --> 01:49:30,280
Bobek esan zidan
Pascalineri galdetzeko

1564
01:49:30,480 --> 01:49:32,240
zenbat ordaintzen ziguten.

1565
01:49:33,040 --> 01:49:37,440
Honek esan zidanez, Donek Bobi
esandakoa baino askoz gehiago zen.

1566
01:49:38,680 --> 01:49:39,880
Bob Marley haserretu egin zen.

1567
01:49:40,080 --> 01:49:42,760
Bere managerrak iruzur egin zigun.

1568
01:49:43,400 --> 01:49:46,160
Afrika beretzat
oso esanguratsua zenez,

1569
01:49:46,480 --> 01:49:51,400
harrituta zegoen honako bere
lehen bidaian halakorik gertatzearekin.

1570
01:49:51,600 --> 01:49:53,280
Hura jotzera joan zen.

1571
01:49:53,920 --> 01:49:56,240
Gela alde batetik bestera igaro
eta haren bila joan zen.

1572
01:49:57,040 --> 01:49:58,720
Bai, ondo harrapatu zuen.

1573
01:49:59,480 --> 01:50:01,880
Izan ere, hainbat galdera
egin genizkion gau hartan

1574
01:50:02,080 --> 01:50:03,840
gutxienez hiru orduz,
dena grabatuz.

1575
01:50:04,200 --> 01:50:07,200
23. solairuan geunden
eta Don leihotik zintzilik

1576
01:50:07,360 --> 01:50:09,160
utzi zuten minutu batez.

1577
01:50:09,360 --> 01:50:13,040
Bobek galdera bera egin zion
ordu erdi geroago,

1578
01:50:13,160 --> 01:50:16,160
eta beste gauza bat erantzun zuen.
"Birbobinatu" esan zion Bobek.

1579
01:50:18,240 --> 01:50:18,880
"Jar ezazu".

1580
01:50:19,040 --> 01:50:20,800
"Ez duzu hori esan?".

1581
01:50:21,560 --> 01:50:23,720
Eta aurpegian jo zuen
pare bat aldiz.

1582
01:50:28,800 --> 01:50:32,160
Afrikarrak bere tokian
mantentzeko politikaren ondorioz,

1583
01:50:32,440 --> 01:50:37,520
1965ean, mundu guztiak Rhodesia
ilegaltzat hartzera eraman zuen.

1584
01:50:38,560 --> 01:50:42,560
Ez dut uste beltzen gehiengoak inoiz
Rhodesia kontrolatuko duenik.

1585
01:50:42,680 --> 01:50:44,520
Ez behintzat milaka urtetan.

1586
01:50:51,720 --> 01:50:53,640
<i>Zimbabwe</i> izeneko abesti bat
idatzi zuen Bobek.

1587
01:50:53,760 --> 01:50:55,600
<i>Rastak Zimbabwera iritsi dira.</i>

1588
01:50:55,800 --> 01:50:57,680
<i>Zimbabwe askatuko dugu.</i>

1589
01:50:58,240 --> 01:51:00,120
Eta abestia Zimbabwera
iritsi zenean,

1590
01:51:00,720 --> 01:51:03,160
iraultzaileek ereserkitzat
hartu zuten.

1591
01:51:03,400 --> 01:51:07,200
Azkenean, independentzia lortu

1592
01:51:07,800 --> 01:51:13,280
eta ordezkariak bidali zituzten Jamaikara
Bobi, hara abestera joan zedin eskatzeko.

1593
01:51:13,520 --> 01:51:16,400
Ekarri nahi izan zuten,
baina gastuak ikustean,

1594
01:51:16,600 --> 01:51:18,240
ezinezkoa zitzaiela esan zuten.

1595
01:51:18,480 --> 01:51:21,320
Eta Bob bere kontura joan zen.

1596
01:51:21,680 --> 01:51:26,360
Ekipoa Londresetik Zimbabwera
bidali zuela uste dut.

1597
01:51:26,480 --> 01:51:28,120
<i>Ongi etorria Zimbabwera</i>

1598
01:51:28,280 --> 01:51:29,600
<i>Salisbury, Eguzkiaren Hiria</i>

1599
01:51:29,720 --> 01:51:31,640
<i>Bizi luzea Mugabe lagunari</i>

1600
01:51:35,040 --> 01:51:38,240
Mundu osoko dignatarioak zeuden.

1601
01:51:38,640 --> 01:51:41,520
<i>Arrazoi duzu, arrazoi duzu.</i>

1602
01:51:48,920 --> 01:51:51,480
Nik, Robert Gabriel Mugabek,

1603
01:51:52,040 --> 01:51:56,720
zin dagit, Jainkoaren laguntzarekin,

1604
01:51:57,000 --> 01:52:00,040
Gobernuko Ministro kargutik,

1605
01:52:00,480 --> 01:52:02,840
Zimbabwe leial eta zintzoki
zerbitzatuko dudala.

1606
01:52:06,800 --> 01:52:09,640
Independentzia gauerdian puntuan
izango da.

1607
01:52:10,000 --> 01:52:11,680
Karlos Printzearekin batera,
Soames gobernadoreak

1608
01:52:11,880 --> 01:52:15,440
gobernuko ehunka bisitari
eta mundu osoko jende garrantzitsuak

1609
01:52:15,560 --> 01:52:19,720
bandera berria jasotzen,
eta Mugaberen gobernu berriarekin

1610
01:52:20,160 --> 01:52:22,120
Zimbabwe jaiotzen ikusi zuten.

1611
01:52:27,520 --> 01:52:29,040
<i>Exodoa.</i>

1612
01:52:30,400 --> 01:52:34,000
<i>Ene Jainkoa,
Jah herriaren mugimendua.</i>

1613
01:52:38,480 --> 01:52:42,760
Lehen aldia zen, Zimbabwen
halakorik entzuten zena.

1614
01:52:43,560 --> 01:52:47,280
Lehenengo abestia entzun zenean,
sartzea lortu ez zuten

1615
01:52:47,600 --> 01:52:50,680
eta kanpoan zeuden 90 mila lagunak,
sartzen saiatu ziren.

1616
01:52:51,040 --> 01:52:55,240
<i>Jendea 11ren kontra borrokatuko da
Jahren argia ikustean.</i>

1617
01:52:57,680 --> 01:53:02,040
Iraultzaileak Bob estadioan
abesten entzun zuten,

1618
01:53:02,360 --> 01:53:05,040
haiek sartu ezinik, kanpoan
harrapaturik zeuden bitartean,

1619
01:53:05,160 --> 01:53:06,720
eta hesia bota zuten.

1620
01:53:08,240 --> 01:53:14,600
Agertokian geundela, lehena izan nintzen
zerbait arraroa gertatzen zela nabaritzen.

1621
01:53:15,480 --> 01:53:17,120
Gas negar-eragilea zen.

1622
01:53:17,360 --> 01:53:21,560
Eztarria erretzen zigula zirudien.

1623
01:53:22,040 --> 01:53:24,240
Hiltzen bageunde bezala
sentitzen ginen.

1624
01:53:24,480 --> 01:53:27,800
Ez genekien zer zen, eta Jamaikara
itzultzea baino ez genuen pentsatzen,

1625
01:53:28,000 --> 01:53:31,600
gure seme-alabak Zimbabwera
ekarri eta bertan hiltzeko.

1626
01:53:31,840 --> 01:53:35,720
Rita, Marcie eta ni
arrapaladan atera ginen agertokitik.

1627
01:53:36,000 --> 01:53:38,560
Musikariak banan-banan
ari ziren ateratzen,

1628
01:53:38,800 --> 01:53:40,640
baina Bobek bere saltsan
jarraitzen zuen.

1629
01:53:40,880 --> 01:53:43,440
Gertatzen ari zenaz ez zela
jabetu ere egin uste dut.

1630
01:53:48,880 --> 01:53:51,120
Gizon hura bere jendearekin
azkeneraino iritsiko zela

1631
01:53:51,280 --> 01:53:53,640
pentsarazten dit horrek.

1632
01:53:54,640 --> 01:53:58,560
Ez dakit zergatik,
baina Bob ez zen korrika atera.

1633
01:53:59,600 --> 01:54:01,880
Bobekin agertokira itzuli ginenean,

1634
01:54:02,160 --> 01:54:03,720
hauxe esan zigun:

1635
01:54:03,840 --> 01:54:07,560
"Orain badakit zein diren
benetako iraultzaileak".

1636
01:54:09,920 --> 01:54:13,640
<i>Jahek amaituko du Ka zapalkuntzarekin.
Berdintasuna izango da nagusi.</i>

1637
01:54:15,480 --> 01:54:19,720
<i>Bekatuak amaituko dira.
Presoak askatuko ditu.</i>

1638
01:54:20,800 --> 01:54:22,720
<i>Presoak askatuko ditu.</i>

1639
01:54:26,680 --> 01:54:28,640
<i>Presoak askatuko ditu.</i>

1640
01:54:32,480 --> 01:54:36,480
Bere ametsen alderik garrantzitsuena
hori zela uste dut.

1641
01:54:37,240 --> 01:54:38,480
Etxean zegoen.

1642
01:54:44,240 --> 01:54:47,920
Eskerrik asko.
Askatasuna Zimbabwe!

1643
01:54:53,480 --> 01:54:55,720
AEBko beltzengana
iritsi nahi al zuen Bobek?

1644
01:54:55,920 --> 01:54:59,240
Bai, beti,
hil zen arte.

1645
01:54:59,720 --> 01:55:01,280
New Yorkeko azken kontzertuan

1646
01:55:01,480 --> 01:55:04,040
AEBko afroamerikar R&Bren

1647
01:55:04,160 --> 01:55:06,280
difusio bera izan nahi zuen irratian.

1648
01:55:08,400 --> 01:55:11,440
Bob idolo bat zen Iparramerikan,

1649
01:55:11,760 --> 01:55:14,560
eta beti agortzen ziren bere
kontzertuetako sarrerak,

1650
01:55:14,680 --> 01:55:16,880
baina bere jarraitzaileak zuriak ziren.

1651
01:55:21,480 --> 01:55:23,640
Ez zegoen iparramerikar
beltzen erantzunik.

1652
01:55:24,000 --> 01:55:27,200
Dilema bat zen, beti hitz egiten genuen
horretaz, eta zergatia galdetu.

1653
01:55:29,320 --> 01:55:32,320
Hortaz, Frankie Crocker,
herrialdeko disc-jockeyrik onenak

1654
01:55:32,400 --> 01:55:35,480
The Commodoresekin kontzertu bat
egingo genuela esan zidan.

1655
01:55:35,680 --> 01:55:38,440
"Irratian hiru hilabetez egongo zaretela
agintzen dizuegu",

1656
01:55:38,560 --> 01:55:40,800
"Bobek The Commodoresen talde gonbidatua
izatea onartzen badu".

1657
01:55:41,200 --> 01:55:42,600
"Erotuta zaude?", esan genuen.

1658
01:55:42,720 --> 01:55:46,360
"Bada ere, The Commodoresek izan beharko luke
Marleyren talde gonbidatua".

1659
01:55:47,040 --> 01:55:50,000
Bobi esan nion,
eta berak ez zuen arazorik.

1660
01:56:09,160 --> 01:56:15,480
<i>Maite izan ahalko zaituzte?</i>

1661
01:56:18,640 --> 01:56:24,880
<i>Maite izan ahalko zaituzte?</i>

1662
01:56:28,480 --> 01:56:31,400
<i>Ez utzi engaina zaitzaten</i>

1663
01:56:36,680 --> 01:56:39,720
<i>ez eta ikasbiderik eman diezazuten.</i>

1664
01:56:44,720 --> 01:56:47,880
Madison Square Gardenen
jo genuen gauean

1665
01:56:48,280 --> 01:56:50,840
historia egin genuen.

1666
01:56:55,280 --> 01:56:57,640
<i>Maitasunak ez gintuzke inoiz utziko.</i>

1667
01:56:58,160 --> 01:57:02,040
Ikusle guztiak jarri ziren zutik

1668
01:57:02,520 --> 01:57:04,160
gizon horrekiko esker onez.

1669
01:57:06,400 --> 01:57:12,720
<i>Maite izan ahalko zaituzte?</i>

1670
01:57:15,880 --> 01:57:21,720
<i>Maite izan ahalko zaituzte?</i>

1671
01:57:26,840 --> 01:57:30,880
Une horretan AEBko ateak
ireki zitzaizkiola uste dut.

1672
01:57:44,360 --> 01:57:48,280
Marley!
Marley!

1673
01:58:01,200 --> 01:58:04,000
Hurrengo egunean Central Parketik
joan ginen korrika egitera.

1674
01:58:04,200 --> 01:58:09,560
Aldapan gora gindoazela,
behaztopa egin zuen bat-batean

1675
01:58:10,520 --> 01:58:16,120
Bide ertzean etzan genuen,
eta dardarka

1676
01:58:16,240 --> 01:58:18,040
eta ahotik bitsa zeriola hasi zen.

1677
01:58:18,280 --> 01:58:21,440
Begiratu eta oso arraro ikusi nuen.

1678
01:58:21,720 --> 01:58:25,520
Mutilek inguratu eta
zerbait esan zioten dialektoan.

1679
01:58:25,760 --> 01:58:28,680
Orduan, "Rastafari" esan
eta salto batez jaiki zen.

1680
01:58:28,840 --> 01:58:29,680
Egundoko sustoa eman zidan.

1681
01:58:29,840 --> 01:58:33,560
Dardarka eta bitsa zeriola zegoen
eta bat-batean, salto bat egin zuen.

1682
01:58:36,920 --> 01:58:39,760
Nire etxe ondoko
ospitale batera eraman genuen.

1683
01:58:41,240 --> 01:58:46,160
Bobek minbizia zuela esan zigun
medikuak Alan eta bioi

1684
01:58:46,520 --> 01:58:48,080
eta zabaldurik zuela.

1685
01:58:48,920 --> 01:58:51,440
Gorputz osoan zabalduta zeukan.

1686
01:58:51,760 --> 01:58:54,600
Biriketan, burmuinean,
alde guztietan.

1687
01:58:55,120 --> 01:58:58,280
Harrigarria zen lanean
nola jarrai zezakeen.

1688
01:58:59,720 --> 01:59:03,600
Ezin genuela ezer egin
eta birarekin jarraitzen

1689
01:59:04,040 --> 01:59:07,200
uzteko esan zigun medikuak.

1690
01:59:07,520 --> 01:59:10,600
Oso sendoa zela eta
egunen batean agertokira atera

1691
01:59:10,720 --> 01:59:13,480
eta bertan hilko zela
esan zigun.

1692
01:59:14,560 --> 01:59:18,560
Baina ez zegoela sendabiderik,
ez eta laguntzeko modurik ere.

1693
01:59:20,800 --> 01:59:23,200
- Nola jaso zuen berria?
- Gaizki.

1694
01:59:24,480 --> 01:59:25,440
Oso gaizki.

1695
01:59:28,480 --> 01:59:30,920
Banekien horren aurretik
behatzean zerbait izan zuela,

1696
01:59:31,600 --> 01:59:34,520
baina ahaztuta neukan.

1697
01:59:35,680 --> 01:59:37,800
Bazirudien denoi ahaztu zitzaigula.

1698
01:59:38,000 --> 01:59:40,920
Azterketa medikuetara
aldizka joan izan balitz,

1699
01:59:41,840 --> 01:59:45,800
oraindik bizirik legoke agian, baina...

1700
01:59:46,200 --> 01:59:48,480
- Ez zihoan azterketa medikuetara?
- Ez.

1701
01:59:57,640 --> 01:59:59,920
Pittsburgh zen hurrengo geralekua

1702
02:00:01,000 --> 02:00:04,680
eta zain geunden
Bob autobusera igo zedin

1703
02:00:04,800 --> 02:00:07,240
Pittsburghera joateko.

1704
02:00:07,680 --> 02:00:09,000
Baina ez zen azaltzen.

1705
02:00:12,080 --> 02:00:16,320
Azkenean ere agertu zen,
baina oso estresatua zirudien.

1706
02:00:16,720 --> 02:00:19,840
Soinu proba bat egitera
joan ginela gogoratzen dut,

1707
02:00:20,760 --> 02:00:25,520
eta abesti bakar batekin
egin genuen.

1708
02:00:26,560 --> 02:00:29,840
Bizpahiru ordu eman genituen jotzen.

1709
02:00:30,040 --> 02:00:31,480
<i>I'm Hurting Inside.</i>

1710
02:00:33,640 --> 02:00:36,320
Ordura arteko
soinu proba luzeena izan zen.

1711
02:00:37,080 --> 02:00:41,000
Ez genuen horren zergatia ulertzen.

1712
02:00:46,480 --> 02:00:48,880
Kontzertua baino ordu erdi
lehenago bildu ginen,

1713
02:00:49,080 --> 02:00:52,680
eta hori izango zela gure azken kontzertua
esan zigun Alan Colek.

1714
02:00:54,000 --> 02:00:56,640
Eta jakina, horrek
denok hunkitu gintuen.

1715
02:00:57,680 --> 02:00:59,280
Agertokira igo aurretik,
hauxe esan zidan:

1716
02:00:59,480 --> 02:01:03,000
"Zerbait gertatuko balitz,
adi egon zaitezen nahi dut".

1717
02:01:03,160 --> 02:01:04,520
"Ez zaizu ezer gertatuko",
esan nion.

1718
02:01:04,680 --> 02:01:06,480
"Dena aterako da ondo".

1719
02:01:06,880 --> 02:01:09,480
Hala ere, berriro ere esan zidan,
beste atake baten beldurrez.

1720
02:01:10,360 --> 02:01:12,640
<i>Maite nahi zaitut</i>

1721
02:01:12,800 --> 02:01:16,600
<i>eta ondo tratatu.</i>

1722
02:01:16,800 --> 02:01:19,640
Kontzertua hasi zen,
baina ez zen gauza bera.

1723
02:01:19,800 --> 02:01:23,600
Kontzertuak ez zuen
jendearen indar bera.

1724
02:01:23,720 --> 02:01:28,160
Ikusleen artean jende asko zegoen:
"Bob, Bob" oihuka.

1725
02:01:31,320 --> 02:01:34,840
Beste bat eskatzen zuten,
eta guk ez genekien egin ahalko zuen.

1726
02:01:35,160 --> 02:01:38,080
Berriro atera eta jotzen jarraitu zuen.
Lau bat abesti jo zituen.

1727
02:01:40,080 --> 02:01:42,160
<i>Jahek emango digu jana.</i>

1728
02:01:42,440 --> 02:01:44,280
Eta gehiago ere eskatu zioten.

1729
02:01:44,600 --> 02:01:48,760
"Ene Jainkoa, hurrengoan eror daiteke",
pentsatzen nuen nik.

1730
02:01:49,280 --> 02:01:50,560
Baina jarraitu egin zuen.

1731
02:01:51,240 --> 02:01:52,400
Lortu egin zuen.

1732
02:01:52,760 --> 02:01:57,000
Hori izan zen elkarrekin kontzertu bat
eman genuen azken aldia.

1733
02:02:04,680 --> 02:02:07,080
Eskerrik asko, Pittsburgh.

1734
02:02:11,120 --> 02:02:14,760
Jauzi horiekin jarraitzen baduzue,
urtero etorri beharko dugu!

1735
02:02:16,160 --> 02:02:19,080
Astero, hilabetero.
Eskerrik asko.

1736
02:02:24,600 --> 02:02:26,440
Denbora guztia egon nintzen
berarekin New Yorken,

1737
02:02:26,680 --> 02:02:28,480
Sloan Ketteringen
tratatzen zuten bitartean.

1738
02:02:28,640 --> 02:02:32,800
Kimioterapia eman eta rastak
erortzen zitzaizkion bitartean,

1739
02:02:33,160 --> 02:02:35,280
egunero egon nintzen berarekin.

1740
02:02:38,000 --> 02:02:40,280
Pisu handia zeukaten rastek.

1741
02:02:40,560 --> 02:02:43,640
Geratzen zitzaion ile apurrak
eragotzi egiten zuen

1742
02:02:43,800 --> 02:02:45,360
eta moztea erabaki zuen.

1743
02:02:45,760 --> 02:02:47,280
Hura bai gaua.

1744
02:02:50,040 --> 02:02:53,560
Rita, ni eta zenbait
emakume egon ginen.

1745
02:02:54,600 --> 02:02:57,000
Kandelak piztu eta
Biblia irakurri genuen.

1746
02:02:57,160 --> 02:03:01,600
Liburua irakurri
eta ilea moztu genion.

1747
02:03:03,680 --> 02:03:08,640
"Orain<i> rude</i> boy looka
gustatzen al zaizu?", esan nion.

1748
02:03:09,720 --> 02:03:13,200
Barre egin zuen.
Dibertigarria, baina oso tristea izan zen.

1749
02:03:13,720 --> 02:03:16,560
Bizi izan dudan
gauzarik tristeenetakoa.

1750
02:03:18,520 --> 02:03:23,720
Hori izan zen ilerik gabe
ikusi nuen lehenengo aldia.

1751
02:03:24,720 --> 02:03:26,640
Hain txikia zirudien...

1752
02:03:46,920 --> 02:03:49,440
"Borrokatu egingo gara", zioen.

1753
02:03:49,760 --> 02:03:53,400
"Berdin da medikuek diotena
edo egiten dutena".

1754
02:03:53,800 --> 02:03:57,520
"Borrokatu egingo gara, rastafari
batek ez duelako sekula amore ematen".

1755
02:03:58,240 --> 02:04:00,400
Utzi izan balidate,
esango niokeen:

1756
02:04:00,520 --> 02:04:01,640
"Zatoz nirekin Santa Anara"

1757
02:04:01,840 --> 02:04:03,600
"arrai errea eta
tripakiak egunero jatera,"

1758
02:04:03,720 --> 02:04:06,240
"nahi dituzun porru guztiak erre,
arrain-zopa jan,"

1759
02:04:06,400 --> 02:04:09,040
"eta nahi duzuna egitera".

1760
02:04:09,520 --> 02:04:12,120
"Eta azken unea iristen bada,"

1761
02:04:12,320 --> 02:04:17,600
"mundu honetako
azken hilabeteez gozatu",

1762
02:04:17,720 --> 02:04:20,840
"eta benetan nahi izan duzun
tokian egongo zinen".

1763
02:04:21,040 --> 02:04:23,760
Baina, garai hartan, neskek
ez genuen eragin handirik.

1764
02:04:23,920 --> 02:04:25,280
Gizonak ziren erabakitzen zutenak.

1765
02:04:34,360 --> 02:04:41,000
<i>Itsaslapurrek bahitu,
eta merkantzia-ontzi bati saldu ninduten,</i>

1766
02:04:43,400 --> 02:04:50,040
<i>hondorik gabeko putzutik atera
baino minutu batzuk lehenago,</i>

1767
02:04:50,480 --> 02:04:58,120
<i>baina nire eskua sendo
egin zen Ahalguztidunari esker.</i>

1768
02:04:58,560 --> 02:05:06,280
<i>Garaipenez bidali ziguten
belaunaldi hau.</i>

1769
02:05:07,480 --> 02:05:14,160
<i>Lagunduko didazu askatasun
kanta hauek abesten?</i>

1770
02:05:15,160 --> 02:05:17,440
<i>Daukadan guztia da...</i>

1771
02:05:24,160 --> 02:05:27,040
<i>Erredentzio abestiak.</i>

1772
02:05:28,360 --> 02:05:32,640
Klinika zegoen kalean bizi nintzen,
oinez joan zitekeen bertara.

1773
02:05:33,040 --> 02:05:37,160
Baina belaunetarainoko botak eraman
behar ziren elurtzan ibiltzeko.

1774
02:05:38,640 --> 02:05:42,360
Eguzkitarako betaurrekoak jarri behar
izan nituen, dena baitzegoen zuri.

1775
02:05:42,680 --> 02:05:44,840
Metro bateko sakoneran
izoztuta zegoen aintzira,

1776
02:05:45,080 --> 02:05:47,000
autoz zeharka zitekeen.

1777
02:05:48,080 --> 02:05:51,360
"Jendea bizirik mantentzen duten
izozkailua da hau", esan nuen.

1778
02:05:51,920 --> 02:05:54,440
Rottach-Egern,
ez dut hura sekula ahaztuko.

1779
02:05:56,000 --> 02:06:01,200
Josef Issels doktorea zen
terapia holistikoan onena garai hartan.

1780
02:06:01,640 --> 02:06:04,360
Baina mundu osoan melanoma bat
sendatu zuen bakarra izateak

1781
02:06:04,560 --> 02:06:06,640
egiten zuen interesgarriago.

1782
02:06:09,400 --> 02:06:10,400
Beno,

1783
02:06:10,720 --> 02:06:13,840
hasieran pozik zegoen
negu eder harekin.

1784
02:06:14,360 --> 02:06:16,280
Ametsetako negua zen.

1785
02:06:18,240 --> 02:06:19,920
Erabat burusoil zegoen,

1786
02:06:20,280 --> 02:06:22,120
borladun txano batekin.

1787
02:06:24,040 --> 02:06:25,600
Konektatu egin genuen.

1788
02:06:27,480 --> 02:06:28,200
Bobby,

1789
02:06:28,760 --> 02:06:30,080
Bobby deitzen nion.

1790
02:06:32,480 --> 02:06:34,040
Zer gogoratzen dudan?

1791
02:06:34,520 --> 02:06:38,400
<i>Haren eroapena,</i>

1792
02:06:40,480 --> 02:06:43,360
egiten genuen guztian
zuen eroapena.

1793
02:06:44,560 --> 02:06:46,160
Atsegina zen beti.

1794
02:06:48,440 --> 02:06:49,680
Alemaniara joan nintzen

1795
02:06:50,200 --> 02:06:52,680
haren urtebetetzerako,
36 betetzen zituen.

1796
02:06:53,760 --> 02:06:58,000
Rita, Cindy eta
bere ama zeuden bertan.

1797
02:06:59,920 --> 02:07:05,720
Frustragarria izan zen,
zeren nik ezagutzen nuen Bob

1798
02:07:06,560 --> 02:07:09,360
eta hark ez zuen nahi
guk hala ikus genezan.

1799
02:07:11,640 --> 02:07:14,400
Bobek apoplexia atake bat izan zuen,
ezkerraldean oker ez banago,

1800
02:07:14,800 --> 02:07:18,640
eta frustraturik zegoen
ezin zuelako gitarra jo.

1801
02:07:19,600 --> 02:07:21,720
Utzi zenuenean,
hobera egingo zuela pentsatu zuen?

1802
02:07:22,400 --> 02:07:27,240
Bai, itxaropen hori zeukan,
eta hobetuko zela esaten saiatzen zen.

1803
02:07:32,320 --> 02:07:34,200
Ulertzen dut
idazle eta kazetariak

1804
02:07:34,480 --> 02:07:36,680
nire osasunagatik
kezkaturik egotea.

1805
02:07:37,360 --> 02:07:39,480
Agertzen duten interesa eskertu,

1806
02:07:39,920 --> 02:07:40,920
ondo egongo naizela esan,

1807
02:07:41,200 --> 02:07:43,480
eta 1981ean, biran egongo naizela
berriro esan nahi diet.

1808
02:07:44,320 --> 02:07:45,320
Grabatzen,

1809
02:07:45,760 --> 02:07:46,640
abesten,

1810
02:07:47,360 --> 02:07:48,480
maite ditugun zaleekin.

1811
02:07:49,240 --> 02:07:50,240
Oso ederra.

1812
02:07:50,480 --> 02:07:52,000
Badakizue,
Bob ari zaizue hizketan.

1813
02:07:52,160 --> 02:07:53,440
Ez izan zalantzarik, ados?

1814
02:07:53,680 --> 02:07:54,600
Ondo.

1815
02:07:55,480 --> 02:07:58,160
Hasieran, ondo zegoela zirudien,

1816
02:08:02,080 --> 02:08:05,240
baina gaixotasunak
aurrera egiten zuen.

1817
02:08:12,200 --> 02:08:15,560
Eta jendea haren
ondasunen atzetik hasi zen.

1818
02:08:16,720 --> 02:08:20,720
Oso egoera larria izan zen,

1819
02:08:21,600 --> 02:08:24,560
zeren jendeak bazekien hilko zela

1820
02:08:26,440 --> 02:08:29,560
eta inguratu egin zuten.

1821
02:08:32,440 --> 02:08:35,400
Nire ustez, Bobek horregatik
ez zuen testamenturik egin

1822
02:08:35,680 --> 02:08:37,600
Bobek ez zuen sekula etsiko.

1823
02:08:38,080 --> 02:08:41,880
Testamentua egitean badirudi
zera esaten ari garela:

1824
02:08:42,080 --> 02:08:43,120
<i>“Amaitu da“.</i>

1825
02:08:45,480 --> 02:08:47,200
Arrazoietako bat
hori izan zela uste dut.

1826
02:08:47,320 --> 02:08:51,000
Bestalde, ez dut uste:
"ikus dezagun, hau Ziggyrentzat",

1827
02:08:51,640 --> 02:08:54,920
"Cedellarentzat..." esango zuten
horietakoa zenik.

1828
02:08:55,160 --> 02:08:59,600
Seeco, Neville eta Carlyri utzi behar ziena
banatzen hasiko ziren horietakoa.

1829
02:09:00,640 --> 02:09:01,640
Bob ez zen halakoa.

1830
02:09:02,480 --> 02:09:05,520
Nik ezagutu nuen Bobek

1831
02:09:05,800 --> 02:09:08,640
bakoitza zen bezala
agerrarazi zuen.

1832
02:09:09,600 --> 02:09:10,600
Ulertzen al didazu?

1833
02:09:12,040 --> 02:09:15,040
Nork maite zuen benetan,
eta nork nahi zuen bere dirua.

1834
02:09:15,240 --> 02:09:19,400
Bai, horrela egin zuen, Halakoa zen.
Bobek zabalik utzi zuen.

1835
02:09:22,800 --> 02:09:26,480
Bobengatik ezin zuela gehiagorik egin
esan zigun medikuak,

1836
02:09:27,720 --> 02:09:29,200
eta alde nahi bagenuen,

1837
02:09:29,440 --> 02:09:32,680
hurrengo 48 orduen buruan
egin beharko genuela.

1838
02:09:33,560 --> 02:09:37,480
"Aste honetan itzuliko naiz
Alemaniara", esan nuen.

1839
02:09:37,640 --> 02:09:41,480
"Ez etorri, Miamira joango naiz",
erantzun zidan.

1840
02:09:42,320 --> 02:09:46,880
Hegazkin bat alokatzea
erabaki genuen.

1841
02:09:48,440 --> 02:09:50,560
Bobek hegazkina
Concordea zen galdetu zuen.

1842
02:09:50,760 --> 02:09:54,280
Ezetz esan nion, ez zela Concorde bat.

1843
02:10:06,920 --> 02:10:10,040
Jamaikan zeuden haur guztiak
eraman nituen.

1844
02:10:10,680 --> 02:10:13,920
Hauetako batzuk ez ziren nireak,
beste ama batzuenak baizik.

1845
02:10:14,120 --> 02:10:17,280
Denak bildu eta esan nien:
"Aitak ikusi nahi zaituzte".

1846
02:10:17,600 --> 02:10:20,200
Ziggy eta biok kanpoan eserita geunden eta

1847
02:10:20,360 --> 02:10:22,880
jamaikar apaiz bat etorri zela
gogoratzen dut,

1848
02:10:23,400 --> 02:10:27,200
eta baita etiopiar elizako
beste bat ere...

1849
02:10:27,800 --> 02:10:32,040
Eta hau esan nion Ziggyri: "Ondo egongo da,
begira zenbat jende dagoen otoitz egiten".

1850
02:10:32,880 --> 02:10:37,080
Gogoratzen dut zaintza intentsiboetara
zerbait ikusteko asmoz joan nintzela,

1851
02:10:37,240 --> 02:10:40,360
honela egin,
eta leihotik begiratuz.

1852
02:10:41,640 --> 02:10:45,280
Bera etzanda zegoen, ikusi ninduen
eta esan zidan: "Zatoz".

1853
02:10:46,280 --> 02:10:49,640
Sartu, bere ondoan jarri nintzen
eta esan zidan:

1854
02:10:50,280 --> 02:10:52,400
"Zer moduz, Bob gaztea?".

1855
02:10:53,520 --> 02:10:58,680
Eta esan zidan:
"Abesti bat daukat zuretzat".

1856
02:10:59,440 --> 02:11:01,240
Estrofa pare bat abestu zizkidan:

1857
02:11:01,400 --> 02:11:04,520
"Igotzen zarenean, igo nazazu zurekin.
Jaisten zarenean, ez niri hutsik egin".

1858
02:11:07,280 --> 02:11:13,480
Zeuretzat bakarrik edukitzea
espero duzunean bezala da...

1859
02:11:18,120 --> 02:11:20,560
areago, azken aldia
izango zela jakinda.

1860
02:11:35,520 --> 02:11:38,080
<i>Haile Selassie</i>

1861
02:11:39,080 --> 02:11:45,080
<i>da kapera.</i>

1862
02:11:49,360 --> 02:11:52,760
<i>Robert Nesta Marleyren hileta</i>

1863
02:11:56,720 --> 02:12:03,600
<i>Hirutasunaren boterea.</i>

1864
02:12:05,240 --> 02:12:11,880
<i>BERA da Hirutasuna.</i>

1865
02:12:14,920 --> 02:12:21,640
<i>Eraiki zure fedea
sinesmen hauen gainean.</i>

1866
02:12:32,120 --> 02:12:38,320
<i>Zerbitzatu biziei,
Jainkoa eta bizi.</i>

1867
02:12:39,840 --> 02:12:46,400
<i>Jainko bizia, Jainko bizia
eta bizi.</i>

1868
02:12:49,240 --> 02:12:55,800
<i>Kontatu zure arazoak Selassieri.</i>

1869
02:13:06,240 --> 02:13:11,720
<i>Bera da erregeen errege bakarra.</i>

1870
02:13:14,120 --> 02:13:20,160
<i>Bera da erregeen errege.</i>

1871
02:13:23,240 --> 02:13:29,840
<i>Judeako lehoi konkistatzailea.</i>

1872
02:13:39,920 --> 02:13:45,880
<i>Denok abestu behar dugu
garaipenez.</i>

1873
02:13:47,880 --> 02:13:54,120
<i>Denek abestu behar dute.</i>

1874
02:13:55,400 --> 02:13:59,680
<i>Bilatu dut eta
bilatzen jarraitzen dut</i>

1875
02:14:01,840 --> 02:14:04,840
<i>Gizakiaren liburu bikaina.</i>

1876
02:14:08,480 --> 02:14:15,840
<i>Hara zer aurkitzen dudan
Errebelazioetan:</i>

1877
02:14:19,400 --> 02:14:22,080
<i>Haile Selassie</i>

1878
02:14:22,520 --> 02:14:27,840
<i>da kapera.</i>

1879
02:14:31,880 --> 02:14:33,800
Egia esan, ez daukat
inolako anbiziorik.

1880
02:14:34,560 --> 02:14:37,240
Ikusi nahi nukeen
gauza bakar bat dago:

1881
02:14:37,560 --> 02:14:39,560
Gizateria elkarrekin
bizitzen ikusi nahi nuke,

1882
02:14:39,920 --> 02:14:41,600
beltzak, zuriak,
txinatarrak, denak.

1883
02:14:43,040 --> 02:14:45,800
Hori da guztia.