1
00:00:21,788 --> 00:00:27,861
Urrutira iristeko
aukera izan dut bizitzan.

2
00:00:31,197 --> 00:00:37,303
Eskola eta unibertsitatetara
bidali izan ditut beste batzuk…

3
00:00:39,973 --> 00:00:44,944
Horra, adibidez,
nire lankide ohiak.

4
00:00:46,112 --> 00:00:50,050
Ministerioetako
departamentu buruak dira…

5
00:00:50,116 --> 00:00:54,254
…edo atzerriko merkataritza
kooperatibetarako lan egiten dute.

6
00:00:54,287 --> 00:00:58,291
Beste batzuk, berriz,
enpresa osotako lehendakariak dira.

7
00:01:01,594 --> 00:01:06,399
Nik, ordea, alde egin nuen,
eta sekula ez nuen itzuli nahi izan.

8
00:01:09,569 --> 00:01:14,507
IGELTSEROA

9
00:01:17,977 --> 00:01:20,280
Varsoviako Eraikuntza-Enpresarako
lan egin nuen.

10
00:01:20,280 --> 00:01:22,582
Poloniako Banku Nazionalean
lan egin nuen.

11
00:01:22,615 --> 00:01:29,622
Orduan, Barrutiko Alderdiko
Batzordeak kanpora bidali ninduen:

12
00:01:29,656 --> 00:01:36,496
Alderdiko Gazte Erakundeko
ekintzaile eskolara, Truczynek-era.

13
00:01:37,697 --> 00:01:40,967
Ezetz esan nezakeen,
gauza bat baita agindu bat…

14
00:01:41,034 --> 00:01:44,137
…eta beste gauza bat zure bizitza.

15
00:01:45,338 --> 00:01:48,308
Baina baiezkoa eman nien azkenean.

16
00:01:52,912 --> 00:01:55,448
Nola sartu nintzen Alderdian?

17
00:01:55,615 --> 00:02:01,421
Aita Alderdiko aspaldiko kidea zen,
eta ama ere bai.

18
00:02:01,521 --> 00:02:06,593
Okupazio alemanaren garaian
armak gorde genituen geure etxean.

19
00:02:06,826 --> 00:02:12,866
Janek Krasicki bezalako batzuei
gure etxean hartu zitzaien zina.

20
00:02:13,066 --> 00:02:17,270
Mokotow barrutian zen,
1932tik aurrera.

21
00:02:25,612 --> 00:02:29,015
-Zenbat koilara?
-Hiru.

22
00:02:40,260 --> 00:02:44,831
Ni igeltseroa nintzen, eta emazteak
biltegi batean lan egiten zuen.

23
00:02:45,331 --> 00:02:50,170
Maiz joaten ginen klubera.

24
00:02:50,970 --> 00:02:55,775
Antzerki-lantxoak ere
prestatzen genituen.

25
00:02:56,342 --> 00:03:03,550
Garai hartan
Txekhoven esketx bat egiten genuen.

26
00:03:04,350 --> 00:03:09,656
Ni senarra nintzen, eta
emazteak emaztea antzezten zuen.

27
00:03:17,830 --> 00:03:21,000
Handik atera zen gure ezkontza.

28
00:03:32,145 --> 00:03:36,216
Turczynekeko eskola hartan…

29
00:03:37,450 --> 00:03:45,225
…gazteak teoriaz blai zeuden.

30
00:03:46,326 --> 00:03:51,231
Lanera joate hutsarekin
iraultza egingo zutela uste zuten.

31
00:03:56,102 --> 00:03:59,639
Baina teoria praktikan jartzen
saiatzerakoan…

32
00:03:59,672 --> 00:04:03,309
…gauzak desberdin samarrak zirela
konturatzen zinen.

33
00:04:03,943 --> 00:04:06,079
Desilusioa hartu nuen…

34
00:04:06,112 --> 00:04:09,349
…gure gazteak uste bezain bikainak
ez zirela ikustean.

35
00:04:09,382 --> 00:04:13,186
Haiek nola moldatu
jakin beharra zeneukan.

36
00:04:22,996 --> 00:04:29,102
Turczynektik Varsoviara
bidali ninduten.

37
00:04:29,369 --> 00:04:36,976
Ochota-ko Barrutiko Batzorde Buru
izendatu ninduten.

38
00:04:38,845 --> 00:04:45,585
Fanatiko bat nintzela pentsatuko
zuen edonork garai hartan.

39
00:04:45,618 --> 00:04:49,889
Baina nik sinesten nuen ezen
egiten eta irakasten nuena…

40
00:04:49,989 --> 00:04:53,326
…eta bizi izan nuena zela
aurrera egiteko bide zuzen bakarra.

41
00:04:53,393 --> 00:04:59,766
Nire belaunaldiarentzat zerbait
eraikitzen ari nintzela uste nuen.

42
00:05:06,906 --> 00:05:09,776
<i>Ospa dezagun Maiatza Lehena.

43
00:05:09,842 --> 00:05:14,847
<i>Jaso ditzagun
gure itxaropen nazionalak.

44
00:05:15,348 --> 00:05:18,318
<i>Bakea izan bedi
nazio guztien artean.

45
00:05:20,353 --> 00:05:23,389
<i>Ospa dezagun Maiatza Lehena.

46
00:05:24,223 --> 00:05:25,558
<i>Aurten, lehendabizikoz…

47
00:05:25,591 --> 00:05:29,062
<i>…Varsoviako burdinbideko
langileekin ospatzen ari gara.

48
00:05:29,162 --> 00:05:31,064
Itxura ona duzu.

49
00:05:32,532 --> 00:05:37,270
Podium aurretik pasatzerakoan
sekulako zirrara eragingo duzue.

50
00:05:37,270 --> 00:05:39,672
-Zer moduz?
-Ondo.

51
00:05:46,346 --> 00:05:50,249
Zure zain geunden denok,
berandu zatoz.

52
00:05:56,422 --> 00:05:59,692
Familia prestatu beharra neukan.

53
00:06:02,562 --> 00:06:07,900
1950eko urteen hasieran…

54
00:06:08,668 --> 00:06:13,072
…"hooliganismoa" deitzen zitzaion
horren kontrako kanpaina bat zegoen.

55
00:06:13,106 --> 00:06:15,675
Garai bakoitzak bere hizkera du.

56
00:06:15,842 --> 00:06:18,411
"Hooligan" zen
garai hartako hitzetako bat.

57
00:06:18,444 --> 00:06:24,183
Ile luzeko gizonak berehala
jotzen ziren herriaren etsaitzat.

58
00:06:24,617 --> 00:06:29,088
Jende haren eta Alderdiko gazteen
arteko etsaitasuna orduan hasi zen.

59
00:06:29,088 --> 00:06:31,824
Ez zegoen horren beharrik.

60
00:06:31,858 --> 00:06:35,695
<i>"Energia atomikoarekin
Polonia berri bat agertuko da".

61
00:06:35,728 --> 00:06:39,031
<i>Hori da Ikerketa Nuklear
Institutuko langileen eslogana.

62
00:06:39,065 --> 00:06:41,634
Ea ez duen euririk egiten…

63
00:06:43,669 --> 00:06:47,106
Ez du egingo.
Eguraldi ona eskatu dugu gaurko.

64
00:06:48,408 --> 00:06:54,414
Garai batean Coca Cola etsaia zen…

65
00:06:54,414 --> 00:07:00,787
…mendebaldeko bizimoduaren
parte zelako.

66
00:07:00,853 --> 00:07:05,291
Baina orain ekoiztu egiten dute.
Iragarkiz josita dago dena:

67
00:07:05,358 --> 00:07:08,461
"Edan Coca Cola.
Ona da zuretzat", eta abar.

68
00:07:09,462 --> 00:07:14,167
Alabak litroka edaten du.

69
00:07:14,300 --> 00:07:16,969
Izugarri gustatzen zaio.

70
00:07:17,437 --> 00:07:20,306
Nik behin probatu nuen. Mila esker.

71
00:07:20,440 --> 00:07:23,009
Nahiago dut soda.

72
00:07:23,743 --> 00:07:28,481
<i>Ongi etorri Wolako gazteak…

73
00:07:28,648 --> 00:07:31,384
<i>…eta haien buruzagi politiko,
administratibo eta Alderdikoak.

74
00:07:31,484 --> 00:07:34,320
Nire lehenengo lanean
gehien izutzen ninduena hau zen:

75
00:07:34,320 --> 00:07:39,425
Eskoletara joan,
eta gazteei aurre egitea.

76
00:07:42,462 --> 00:07:48,234
22 urterekin,
eskarmentua banuen arren,…

77
00:07:49,235 --> 00:07:52,939
…izutu egiten ninduen
historiaz eztabaidatzeak.

78
00:07:53,306 --> 00:07:56,309
Okupazio garaian
ez genuen eskolarik izan.

79
00:07:56,542 --> 00:07:59,879
Gauza horietaz hitz egitea…

80
00:08:00,012 --> 00:08:02,348
Barregarri geratu naiz.

81
00:08:06,752 --> 00:08:10,656
Norbaitek erabaki okerra
hartu arren…

82
00:08:10,690 --> 00:08:17,230
…hutsegite arin bat izan arren,
berehala bidaltzen zuten norbait…

83
00:08:17,263 --> 00:08:20,533
…hura babestera
autoritaterik ez galtzeko.

84
00:08:22,134 --> 00:08:28,174
Adibidez, nagusiak langile bat
kalera botatzen zuenean…

85
00:08:28,274 --> 00:08:32,178
…gaizki portatzeagatik
edo galerak eragiteagatik…

86
00:08:32,278 --> 00:08:36,549
…erakundeak betoa jartzen zuen…

87
00:08:36,649 --> 00:08:39,151
…pertsona hura erakundeko
gazteriakoa zelako besterik ez.

88
00:08:40,553 --> 00:08:47,093
Erabateko hutsegitea zen, eta
ondorioak jasaten ari gara oraindik.

89
00:09:17,657 --> 00:09:22,795
Alderdiko Gazteriako
Antolamendu Batzordeko…

90
00:09:22,862 --> 00:09:26,232
…lehendakariorde izendatu ninduten…

91
00:09:26,332 --> 00:09:34,607
…eta, handik 4 hilabetera, Langile
Arduraduna Varsoviako batzordean.

92
00:09:39,178 --> 00:09:42,782
Jendea kalera bota behar zenuen…

93
00:09:43,215 --> 00:09:46,252
…edo zigortu.

94
00:09:47,253 --> 00:09:52,425
Orduan, nahitaez, kontuan hartu
behar zenituen familia-kontuak…

95
00:09:52,592 --> 00:09:55,695
…adibidez, ea norbaitek
ahaideak ote zituen atzerrian…

96
00:09:55,828 --> 00:10:01,701
…kausaren etsai izan zitezkeenak.

97
00:10:01,901 --> 00:10:04,971
Eta hori esan behar zenien.

98
00:10:05,438 --> 00:10:13,546
Orduan, gehiago bihurtzen zinen
ofizial ekintzaile baino.

99
00:10:19,051 --> 00:10:22,188
Bulego-lan soil bat zen.

100
00:10:23,222 --> 00:10:25,224
Ez zegoen airerik…

101
00:10:25,291 --> 00:10:28,894
…ez zen aski airerik sartzen
leiho irekietatik.

102
00:10:31,330 --> 00:10:35,501
<i>"Herriak herriari"
pankarta mugitu behar duzue…

103
00:10:35,568 --> 00:10:37,870
<i>…Swietokrzyska kalerantz.

104
00:10:41,073 --> 00:10:45,378
<i>Varsoviako langileak liderrak
dira sozialismoaren eraikuntzan.

105
00:10:46,112 --> 00:10:53,319
<i>Gure fabrikek 30.000 milioi
emango dizkiote Poloniako bankuari.

106
00:10:54,587 --> 00:10:57,723
<i>Ilarak zuzendu, mesedez.
Zutabeak banandu.

107
00:10:57,790 --> 00:11:01,560
<i>Espazio gehiago ilaren artean.

108
00:11:01,594 --> 00:11:04,130
<i>Oso estu zaudete.

109
00:11:04,230 --> 00:11:08,701
<i>Zabaldu ilaren arteko tartea.

110
00:11:08,734 --> 00:11:11,170
<i>Orain poliki banandu zutabeak.

111
00:11:14,907 --> 00:11:17,410
Ikusiko dugu nola ateratzen den…

112
00:11:17,877 --> 00:11:21,580
Edari hotz bat har dezakegu gero.

113
00:11:21,781 --> 00:11:25,217
Badute mugitzeko garaia!

114
00:11:26,686 --> 00:11:34,126
1956an,
denak lur jo zuen bat-batean.

115
00:11:35,828 --> 00:11:43,369
Min pixka bat eman zigun.
"Eta orain zer?" pentsatzen genuen.

116
00:11:44,937 --> 00:11:47,707
1956an…

117
00:11:47,773 --> 00:11:53,612
…produkzio-lanera
joateko baimena eskatu nuen.

118
00:11:55,214 --> 00:11:57,950
Irten nintzen lekura itzuli nintzen
orduan.

119
00:12:02,788 --> 00:12:08,294
Zergatik ezin du jendeak ikusi
lanean gaizki ari dena? Ez dakit.

120
00:12:09,028 --> 00:12:12,598
Metodo mota bat ote da…

121
00:12:14,467 --> 00:12:20,306
…edo ikusmen laburra,
besterik gabe?

122
00:12:21,574 --> 00:12:28,814
Hazten den arte
ez dute tumorea kentzen.

123
00:12:29,048 --> 00:12:32,451
Ez dago prebentzio-ekintzarik.

124
00:12:40,893 --> 00:12:44,497
<i>Agur eta ohore gure emakume
kementsu eta ezin ederragoei…

125
00:12:44,530 --> 00:12:48,534
<i>…gure Rosa Luxemburg guztiei.
Onena opa diegu.

126
00:12:58,177 --> 00:13:00,913
Sei Urteko Planaren kantuak:

127
00:13:02,081 --> 00:13:04,049
"Polonia berria eraikiko dugu"…

128
00:13:04,183 --> 00:13:07,887
"Gure herri maitea",
Traktore-gidarien kantua"…

129
00:13:08,187 --> 00:13:09,955
"18. tranbia"…

130
00:13:12,324 --> 00:13:15,828
Izenburu batzuk ahaztu zaizkit.

131
00:13:15,895 --> 00:13:21,901
Oraindik kantatzen ditugu batzuetan,
igandetan, ohean geratzen garenean…

132
00:13:21,967 --> 00:13:24,570
…edo arratsetan.

133
00:13:25,070 --> 00:13:28,007
Alabak hartu zidan kantu bilduma.

134
00:13:28,007 --> 00:13:30,476
Gazte Erakundearen argitalpen bat
bazegoen.

135
00:13:30,509 --> 00:13:34,446
Alabak hartu zidan,
eta kopiatzen ari da orain.

136
00:13:34,814 --> 00:13:41,153
Utz diezaiogun alabari hura
gogoratzen, entzuten eta irakurtzen…

137
00:13:41,187 --> 00:13:44,290
…berak giro hartan
bizi behar ez duen artean.

138
00:13:46,192 --> 00:13:48,460
Hori da emaztearen helburua.

139
00:13:48,594 --> 00:13:52,231
<i>Lore jarioak ez du amaierarik.
Lore itsaso bat tribuna aurrean!

140
00:13:52,264 --> 00:13:54,967
<i>Varsoviako
gure gazte bikainen pankartak:

141
00:13:54,967 --> 00:13:57,770
<i>"Gurasoen lan uzta
ugaltzen ari gara".

142
00:13:57,837 --> 00:14:00,673
<i>"Batasunak boterea dakar".

143
00:14:00,706 --> 00:14:08,781
Noizbait adreiluekin lan egin
baduzu, gustatu egingo zitzaizun.

144
00:14:10,082 --> 00:14:15,154
Blokeekin jolastea bezalakoa baita.

145
00:14:15,221 --> 00:14:19,058
Bata bestearen gainean jarri,
eta zerbait agertzen da.

146
00:14:21,527 --> 00:14:25,497
Udan,
kare usainak eta haize freskoak…

147
00:14:27,299 --> 00:14:30,369
…arindu-edo egiten zaituzte.

148
00:14:32,571 --> 00:14:37,276
Kalean barrena joan, eta lan egina
zaren lekuak ezagutzen dituzu.

149
00:14:37,376 --> 00:14:41,647
Gogoan duzu nola hasi zen han dena.

150
00:14:42,281 --> 00:14:43,782
Ukigarria da.

151
00:14:44,650 --> 00:14:48,254
Ezin diozu ezikusiarena egin
handik pasatzean.

152
00:14:48,387 --> 00:14:52,391
Joan eta uki dezakezu.
Zure pareta da…

153
00:14:54,526 --> 00:14:57,429
Horra zuk egindako puska.

154
00:14:59,531 --> 00:15:05,771
Pozgarria da bizitza
alferrik galdu ez duzula jakitea.

155
00:15:06,205 --> 00:15:11,944
<i>Luzaroan bizi bedi
Varsoviako langile klase heroikoa!

156
00:16:00,592 --> 00:16:08,467
Jozef Malesa.
Varsovian bizi da. 45 urte ditu.

157
00:16:22,648 --> 00:16:25,551
ITZULPENA - AZPITITULUAK:
Jon Muñoz