1 00:00:16,216 --> 00:00:22,255 BANKETE BATEN ARIMA 2 00:01:13,740 --> 00:01:19,212 Wuxin jaio nintzen, Shangaitik hurbileko herri txiki batean. 3 00:01:19,245 --> 00:01:25,518 4 urte nituenean, Wuxitik Pekinera joan ginen bizitzera. 4 00:01:25,652 --> 00:01:30,857 Oso familia handikoa naiz. 12 anai-arreba ginen… 5 00:01:31,091 --> 00:01:35,228 …9 neska eta 3 mutil. 6 00:01:35,261 --> 00:01:39,999 Eta ni zazpigarren alaba naiz. 7 00:01:40,100 --> 00:01:48,475 Etxe handi batean bizi ginen, eta sukalde handi bat geneukan. 8 00:01:48,508 --> 00:01:55,582 Txikiak ginenean ez ziguten sukaldean sartzen uzten… 9 00:01:56,116 --> 00:01:58,518 …janaria prestatzeko eta… 10 00:01:58,918 --> 00:02:08,294 Janariaz ama arduratzen zen, bera baitzen etxekoandrea. 11 00:02:08,428 --> 00:02:19,372 Eta aita oso modernoa zen pentsaeraz. 12 00:02:19,539 --> 00:02:23,943 Oso irekia zen. 13 00:02:24,444 --> 00:02:28,748 Eta oso dibertigarria, eta txinatar familietan… 14 00:02:28,948 --> 00:02:33,620 …aita izaten da zorrotza eta ama, berriz, samurra. 15 00:02:33,720 --> 00:02:36,723 Gure familian, ordea, kontrakoa zen. 16 00:02:37,190 --> 00:02:41,861 Ama gogorra zen, baina aita oso irekia zen… 17 00:02:41,895 --> 00:02:45,265 …eta berriketan aritzen zen beti gurekin. 18 00:02:45,865 --> 00:02:48,701 1. ZATIA 19 00:03:29,142 --> 00:03:34,080 Uste dut Cecilia eskola zaharreko azkena dela. 20 00:03:34,214 --> 00:03:37,050 Azken pertsonetako bat da… 21 00:03:37,083 --> 00:03:42,121 …Txinako garai distiratsu haietan hazitakoa… 22 00:03:42,222 --> 00:03:46,125 …oso familia tradizionalean… 23 00:03:46,125 --> 00:03:50,530 …eta, berarentzat zorionez, amak lotuta zeuzkan oinak… 24 00:03:50,663 --> 00:03:56,469 …zeren eta, zorion handiz, bere aitak erabaki baitzuen… 25 00:03:56,469 --> 00:03:59,405 …bere alabek ez zituztela oinak lotuta edukiko. 26 00:03:59,505 --> 00:04:01,841 Pentsa ezazu zer desberdina zatekeen haren bizitza… 27 00:04:01,841 --> 00:04:07,013 …etxean tradizionalak izan balira. Bera ez litzateke bizirik egongo… 28 00:04:07,013 --> 00:04:11,117 …baina oso haurtzaro zoriontsua izan zuen… 29 00:04:11,150 --> 00:04:14,387 …oso familia handian. 30 00:04:14,687 --> 00:04:19,058 Ama gaitasun handikoa zuen… 31 00:04:19,092 --> 00:04:24,230 …eta etxea zorrotz-zorrotz gobernatzen zuen, baina… 32 00:04:24,430 --> 00:04:27,800 …asko zaintzen zuen jatekoa, asko zekien janariaz. 33 00:04:27,800 --> 00:04:31,104 Eta aita oso atsegina zen, nonbait… 34 00:04:31,137 --> 00:04:35,008 …eta primeran hezi zituen bere alaba guztiak. 35 00:04:35,041 --> 00:04:38,711 Cecilia eta haren ahizpa guztiak unibertsitatera joan ziren. 36 00:04:39,279 --> 00:04:46,452 Cecilia Txinaren historiako oso une berezian hazi zen… 37 00:04:46,486 --> 00:04:54,127 …tradizio zaharrak joaten eta berriak etortzen ari zirenean. 38 00:04:54,127 --> 00:04:58,064 zapore bat lantzen 39 00:04:58,231 --> 00:05:06,439 Txikitan, ez ziguten uzten aitarekin mahaira esertzen. 40 00:05:06,572 --> 00:05:13,379 Aita lehenengo eta bakarrik esertzen zen mahaira. 41 00:05:13,446 --> 00:05:19,752 Orduan amak 6-8 jaki ateratzen zizkion plater txikitan… 42 00:05:19,786 --> 00:05:26,693 …eta han uzten zuen aita eserita, jaki haietaz gozatzen… 43 00:05:26,726 --> 00:05:31,531 …xanpain pixka batekin edo vermut pixka batekin… 44 00:05:31,564 --> 00:05:33,566 …edo, batzuetan, xerez ardoarekin… 45 00:05:33,599 --> 00:05:37,337 …eta frantses ardo desberdinak probatzen zituen. 46 00:05:37,503 --> 00:05:42,408 Guk dena usaintzen genuen atetik… 47 00:05:43,009 --> 00:05:44,811 …eta han sartzen saiatzen ginen… 48 00:05:44,877 --> 00:05:49,415 …aitak gu ikusi eta esan ziezagun: "Zatozte hona". 49 00:05:49,515 --> 00:05:52,151 Eta horrela gonbidatzen gintuen jangelara. 50 00:05:52,218 --> 00:05:55,621 Gu galdezka hasten ginen: "Aita, zer hartzen ari zara?" 51 00:05:56,022 --> 00:05:58,024 Eta aitak orduan… 52 00:05:59,225 --> 00:06:01,294 …zotzekin jaten zuen… 53 00:06:01,527 --> 00:06:03,863 …esaten zigun: "Zatozte hona eta probatu hau". 54 00:06:03,996 --> 00:06:08,267 Eta batzuetan ardo pixka bat ematen zigun probatzeko. 55 00:06:08,368 --> 00:06:11,404 Izugarri gustatzen zitzaigun. 56 00:06:11,471 --> 00:06:15,041 Eta ama galdezka hasten zitzaion aitari: 57 00:06:15,108 --> 00:06:19,979 "Zer iruditzen zaizkizu jaki hauek?" 58 00:06:20,113 --> 00:06:22,448 Eta aitak azaltzen zion… 59 00:06:22,482 --> 00:06:28,154 "Honek espezia gehiago behar du… 60 00:06:28,287 --> 00:06:30,823 …zaporea falta zaio". 61 00:06:30,957 --> 00:06:34,961 Edo "hori gazi samarra iruditu zait". 62 00:06:35,528 --> 00:06:40,700 Hau esaten zuen beti: "Hau oso ona dago, ea ardo pixka batekin…" 63 00:06:40,733 --> 00:06:49,842 Beraz, txikitan ikasi genituen guk janariaren zaporeak. 64 00:06:50,042 --> 00:06:53,880 Eta orduan konturatu nintzen baita ere… 65 00:06:54,981 --> 00:07:00,052 …txinatar ardoa ez dela txinatar janarekin egokitzen den bakarra… 66 00:07:00,086 --> 00:07:03,756 …frantses ardoa eta xanpaina ere… 67 00:07:04,424 --> 00:07:08,528 …bikain egokitzen dira txinatar jakiekin. 68 00:07:08,628 --> 00:07:13,800 The Mandarinen ateratzen zuen aperitibo batez galdetu nion behin… 69 00:07:13,833 --> 00:07:17,904 …eta berak: "Hori amak prestatzen zion aitari". 70 00:07:18,004 --> 00:07:22,375 Gogoan dut nola egoten nintzen Ceciliarekin sukaldean… 71 00:07:22,375 --> 00:07:24,744 …berak gauzak nola probatzen zituen begira… 72 00:07:24,777 --> 00:07:26,412 …burua mugitzen… 73 00:07:26,479 --> 00:07:29,916 …gatz edo jengibre gehixeago botaz… 74 00:07:29,916 --> 00:07:34,253 Ceciliak badu gauza ikaragarri bat… 75 00:07:34,287 --> 00:07:38,124 …zaporeen oroitzapena gordea dauka… 76 00:07:38,191 --> 00:07:42,528 …eta aspaldiko garai batera garamatza… 77 00:07:42,562 --> 00:07:47,733 …ez dago Txina hartako janariaz oroituko den jende asko bizirik. 78 00:07:47,767 --> 00:07:50,636 Etxe onetako janari ona… 79 00:07:50,670 --> 00:07:56,142 …modu klasikoan ikasitako chefak zeuzkaten etxeetakoa… 80 00:07:56,209 --> 00:08:01,013 Ceciliak bere baitan gordea du oroitzapen hori… 81 00:08:01,047 --> 00:08:03,683 …zer-nolako zaporea behar duen janari horrek, alegia. 82 00:08:03,716 --> 00:08:09,355 Eta, aldez, amaren mahaian egona delako da hori… 83 00:08:09,388 --> 00:08:12,358 …sukaldean, ez, bera ezin zen sukaldean egon… 84 00:08:12,391 --> 00:08:15,728 …baina han eserita zegoen, janaria probatzen… 85 00:08:15,761 --> 00:08:18,865 …eta bazekien hura ona zela, bere mahaian zeukalako. 86 00:08:18,898 --> 00:08:21,734 sukaldaria ustekabean 87 00:08:21,734 --> 00:08:26,439 Japoniatik zetorrela esan zuen… 88 00:08:26,506 --> 00:08:30,810 …han bizi baitzen senarrarekin eta umeekin… 89 00:08:30,843 --> 00:08:33,813 …eta bere ahizpak bere premia zuen… 90 00:08:33,846 --> 00:08:38,284 …beraz, 3 hilabeteko bisa bat lortu zuen hona etortzeko. 91 00:08:38,284 --> 00:08:44,624 Hemen, jatetxe bat ireki nahi zuen jende bat ezagutu zuen… 92 00:08:44,724 --> 00:08:47,660 …eta dirua behar zuena… 93 00:08:47,693 --> 00:08:51,330 …eta Ceciliak berez duen eskuzabaltasunaz… 94 00:08:51,364 --> 00:08:54,433 …dirua utzi zien… 95 00:08:54,433 --> 00:08:57,770 …hasteko, eta errenta sinatu zuen. 96 00:08:57,837 --> 00:09:03,576 Gero, denek atzera egin zuten, eta bera jatetxearekin geratu zen… 97 00:09:03,609 --> 00:09:06,512 …nahiz handik berehala joan behar zuen herrialde hartatik… 98 00:09:06,512 --> 00:09:08,848 …3 hilabeteko bisa besterik ez baitzuen. 99 00:09:08,915 --> 00:09:13,352 Kezkatuta zeukan Cecilia egin zuena senarrari kontatu beharrak… 100 00:09:13,419 --> 00:09:17,990 …eta konturatu zen han arrakasta nahitaez izan behar zuela… 101 00:09:18,024 --> 00:09:20,359 …bere ohorea tartean zeukalako. 102 00:09:20,359 --> 00:09:24,163 Eta, hala, zeharo ustekabean bihurtu zen sukaldari. 103 00:09:24,263 --> 00:09:28,701 Txinatar jatetxe bat ireki nuen Chinatownetik kanpo. 104 00:09:28,768 --> 00:09:34,707 Ez nuen beste aukerarik, ez bainaiz Kantongoa. 105 00:09:35,641 --> 00:09:38,978 Ez dut kantoneraz hitz egiten… 106 00:09:39,145 --> 00:09:42,548 …eta kantonera ez dut ulertu ere egiten… 107 00:09:42,715 --> 00:09:48,788 …eta Chinatownen, garai haietan, ez bazenuen kantonera hitz egiten… 108 00:09:48,821 --> 00:09:50,990 …atzerritartzat tratatzen zintuzten. 109 00:09:51,157 --> 00:09:53,059 Baztertu egiten zintuzten. 110 00:09:53,125 --> 00:09:59,165 Chinatownera joan nahi izan banu ere, ezingo nukeen. 111 00:10:45,244 --> 00:10:47,980 ONGI ETORRI CHINATOWNera 112 00:11:06,966 --> 00:11:12,571 Ez nuen haien hizkuntza hitz egiten; etsaitzat nindukaten. 113 00:11:12,705 --> 00:11:15,074 Beraz, azkenean… 114 00:11:15,241 --> 00:11:19,078 …leku hura hartu nuen… 115 00:11:19,111 --> 00:11:22,615 …kasualitatez eta hutsegitez. 116 00:11:22,682 --> 00:11:26,085 Ez nuen jatetxe bat zabaltzeko asmorik… 117 00:11:26,152 --> 00:11:32,324 …baina nire lagunek eskatu zidaten errenta nire izenean jartzeko… 118 00:11:32,391 --> 00:11:35,928 …gero haiek atzera egin zuten, eta ni harrapatuta geratu nintzen. 119 00:11:36,128 --> 00:11:40,499 Beharbada, hori izango zen nire patua. 120 00:11:41,067 --> 00:11:43,569 Hori izango zen zure patua. 121 00:11:43,569 --> 00:11:46,439 Bizitza osoa erabat aldatu zitzaidan, beraz. 122 00:11:46,472 --> 00:11:52,411 Edozein estatubatuarrentzat oso zaila da ulertzen… 123 00:11:52,445 --> 00:11:56,248 …txinatar janaria zer egoeran zegoen orduan Estatu Batuetan. 124 00:11:56,248 --> 00:12:00,152 Arrazoi askorengatik, inmigrazio-legeengatik, batik bat… 125 00:12:00,152 --> 00:12:04,623 …ez zegoen txinatar sukaldaririk Estatu Batuetan. 126 00:12:05,124 --> 00:12:08,861 Chinatown asko zeuden Estatu Batu osoetan zehar: 127 00:12:08,961 --> 00:12:12,698 New Yorken, Los Angelesen, San Franciscon… 128 00:12:12,798 --> 00:12:17,670 …baina jatetxe haietan zerbitzatzen zen janari gehiena… 129 00:12:17,670 --> 00:12:21,474 …ez zen sukaldariek prestatutako jana… 130 00:12:21,474 --> 00:12:23,109 …ez baitzegoen sukaldaririk. 131 00:12:23,142 --> 00:12:26,645 Janari hura txinatarrek prestatzen zuten… 132 00:12:26,679 --> 00:12:29,615 …txinatar janaria faltan botatzen zutelako… 133 00:12:29,648 --> 00:12:34,019 …baina jende gehiena nekazari-tradiziotik zetorren… 134 00:12:34,019 --> 00:12:36,455 …eta ez ziren sukaldariak. 135 00:12:36,789 --> 00:12:42,228 Janaria estatubatuartu egin zen estatubatuarrek hura ezagutu ahala… 136 00:12:42,294 --> 00:12:46,866 …beraz, hura ez zen inolaz ere… 137 00:12:47,199 --> 00:12:50,202 …txinatar sukaldaritza handia. 138 00:12:50,202 --> 00:12:53,806 chop sueyrik ez 139 00:12:53,839 --> 00:12:58,911 Chinatownekoaren gauza zeharo desberdin bat egin nahi nuen. 140 00:12:58,978 --> 00:13:04,617 Nik ez nuen zerbitzatuko haiek menuan zeukatena. 141 00:13:04,650 --> 00:13:08,254 Ni oso gaztea nintzen orduan. 142 00:13:08,287 --> 00:13:12,424 Ez nuen inolako esperientziarik jatetxe bat gobernatzen. 143 00:13:12,424 --> 00:13:15,828 Baina erabaki nuen ez nuela chop sueyrik eskainiko… 144 00:13:15,828 --> 00:13:19,431 …ez nuela haiek egiten zutena egingo. 145 00:13:19,431 --> 00:13:22,735 Gauza zeharo desberdin bat egin nahi nuen. 146 00:13:22,802 --> 00:13:26,972 Benetako txinatar janaria eskaini nahi nuen… 147 00:13:27,039 --> 00:13:34,560 …eta estatubatuarrak hezi benetako txinatar janaria jaten. 148 00:13:35,281 --> 00:13:41,287 1971n Chez Panisse zabaldu eta handik gutxira… 149 00:13:41,387 --> 00:13:44,320 …Marion Cunninghamek gonbidatu ninduen… 150 00:13:44,390 --> 00:13:47,793 …The Mandarinen sukaldaritza-eskola bat ematera. 151 00:13:47,993 --> 00:13:57,736 Sukaldaritza-eskola hartan Cecilia gure gidaria izan zen… 152 00:13:57,903 --> 00:14:02,474 …eta, gainera, menu osoan zehar ere gidatu gintuen… 153 00:14:02,508 --> 00:14:06,512 …eta erakutsi zigun nola sentitu behar genuen txinatar janaria… 154 00:14:06,545 --> 00:14:12,520 …ez nik lehenago sentitu izan dudan beste edozein sukaldaritza bezala… 155 00:14:12,585 --> 00:14:15,588 …eta zergatik plater batzuk lehenago atera behar ziren… 156 00:14:15,621 --> 00:14:19,191 …eta gero zer plater atera behar ziren… 157 00:14:19,640 --> 00:14:25,200 …eta nola prestatu behar zenuen zeure burua bankete handi baterako… 158 00:14:25,264 --> 00:14:31,770 …den-denak zerikusia baitu testurekin eta koloreekin… 159 00:14:31,837 --> 00:14:34,907 …urtaroarekin… 160 00:14:34,940 --> 00:14:38,880 …osasun onarekin… 161 00:14:39,011 --> 00:14:41,800 …barazki ugarirekin… 162 00:14:42,548 --> 00:14:46,480 …paleta garbiarekin… 163 00:14:46,552 --> 00:14:50,320 …errazioen tamainarekin… 164 00:14:50,589 --> 00:14:55,794 …eta dena ondo egokitzen zen. 165 00:16:25,851 --> 00:16:29,888 errebeldeak 166 00:16:30,055 --> 00:16:32,440 Niretzat ulergarria da bi horiek lagun minak izatea… 167 00:16:32,440 --> 00:16:36,560 …antza baitute gauza askotan. 168 00:16:36,729 --> 00:16:40,032 Indar handiko bi emakume dira… 169 00:16:40,099 --> 00:16:46,505 …biak jatetxe-zuzendariak ziren sukaldariak izan gabe… 170 00:16:46,538 --> 00:16:54,079 …eta biek bazekiten zergatik ziren jatetxe-jabeak… 171 00:16:54,246 --> 00:16:58,417 …eta zergatiko horrek ez zuen zerikusirik beste inorenarekin… 172 00:16:58,417 --> 00:17:00,960 …beste inor egiten ari zenarekin. 173 00:17:02,221 --> 00:17:07,520 Biek zuten ideiak jendeari jaten emate hutsa gainditzen zuen… 174 00:17:07,626 --> 00:17:13,320 …eta ez batak eta ez besteak nahi zuten aberatsa edo ospetsua izan. 175 00:17:13,432 --> 00:17:18,320 Uste dut Ceciliarentzat gehiago zela… 176 00:17:18,370 --> 00:17:22,520 …beraren historia estatubatuarrei eskaintzea… 177 00:17:23,742 --> 00:17:28,720 …bere hazieraren harrotasun erabatekoaz… 178 00:17:28,947 --> 00:17:34,586 …bai baitzekien bera hazi zeneko Txina ez zela existitzen jadanik… 179 00:17:34,620 --> 00:17:38,457 …eta hura salbatu egin nahi zuen, nolabait… 180 00:17:38,557 --> 00:17:42,461 …jendeari erakutsiz hura zer izan zen… 181 00:17:42,494 --> 00:17:45,064 …eta nolako zaporea zuen… 182 00:17:45,097 --> 00:17:47,266 …eta zer esan nahi zuen janari hark. 183 00:17:47,299 --> 00:17:53,038 Eta Alicek, bere erara, gauza bera egin nahi zuen. 184 00:17:53,105 --> 00:17:59,520 Badakit ondo trebatua nengoela errebeldian… 185 00:17:59,920 --> 00:18:03,760 …adierazpen askatasunaren aldeko mugimenduan parte hartu bainuen… 186 00:18:03,840 --> 00:18:08,400 …eta 1960 inguruko Estatu Batuetako gerraren aurkako mugimenduan. 187 00:18:08,487 --> 00:18:13,640 Beraz, zentzuzkoa iruditu zitzaidan… 188 00:18:13,892 --> 00:18:17,896 …leku bat irekitzea… 189 00:18:17,930 --> 00:18:23,769 …jendea hara etor zedin. Jatetxe desberdin bat. 190 00:18:23,836 --> 00:18:31,000 Ez nuen nahi frantses jatetxe luxuzko eta zurrun horietako bat. 191 00:18:31,110 --> 00:18:34,012 Lagunartean egoteko leku bat nahi nuen… 192 00:18:34,012 --> 00:18:39,520 …eta ez nekien hain bitxia suertatuko zenik. 193 00:18:39,651 --> 00:18:42,788 Garai hartan ni… 194 00:18:42,788 --> 00:18:45,190 -Zerbait esan dezaket? -…lagunengandik ikasten ari nintzen. 195 00:18:45,190 --> 00:18:48,427 Gogoratzen zara Europan egon ginenean… 196 00:18:48,527 --> 00:18:52,920 …Chez Panissez eta hori guztiaz hizketan aritu ginela? 197 00:18:52,965 --> 00:18:55,160 Zuk hau esan zenidan: 198 00:18:55,367 --> 00:19:02,508 "Nire jatetxea ez da… ni ez naiz dirua irabaztera mugatuko". 199 00:19:02,541 --> 00:19:09,314 "Nire jatetxea lagunen biltokia izatea nahi dut". 200 00:19:09,414 --> 00:19:11,040 Gogoratzen zara horretaz? 201 00:19:11,120 --> 00:19:12,560 Hala da. 202 00:19:12,784 --> 00:19:14,119 Eta nik hau esan nizun: 203 00:19:14,119 --> 00:19:18,600 "Diru pixka bat ere irabazi nahiko duzu, ezta?" 204 00:19:19,191 --> 00:19:25,360 Cecilia, alde askotatik, azken 100 urteetako Txinaren historia da. 205 00:19:25,531 --> 00:19:31,870 Eta ez dio halabeharrari utzi sekula bera kikiltzen. 206 00:19:31,904 --> 00:19:35,307 Berak bere patua kontrolatu izan du. 207 00:19:35,407 --> 00:19:39,711 Txinatik joan zen, Estatu Batuetara etorri zen… 208 00:19:39,778 --> 00:19:42,014 …gogotik lan egin zuen… 209 00:19:42,047 --> 00:19:47,419 …eta aukera bakoitzari heldu zion. Ez zen inoiz ezeren zain egon… 210 00:19:47,452 --> 00:19:49,600 …joan eta hartu egin zuen. 211 00:19:49,655 --> 00:19:54,493 Badu estatubatuarrek ohi duten joera baikor hori. 212 00:19:54,560 --> 00:19:59,398 Eta Txinara itzuli zenean 1974an… 213 00:19:59,598 --> 00:20:05,103 …berari zirrara handia egin zion zerbaitez konturatu zen… 214 00:20:05,137 --> 00:20:12,711 …konturatu zen jende askorentzat bizitza oso desberdina izan zela. 215 00:20:12,744 --> 00:20:16,682 etxera bueltan 216 00:20:16,848 --> 00:20:20,252 1946an ikusi nituen haiek azken aldiz. 217 00:20:20,419 --> 00:20:21,800 Pekinera joan nintzen. 218 00:20:21,920 --> 00:20:25,480 Gero, haiek ikustera joan nintzen… 219 00:20:25,691 --> 00:20:29,440 …1974an, Kultura Iraultza garaian. 220 00:20:29,695 --> 00:20:34,880 Beraz, 37 urte daramatzat haiek ikusi gabe. 221 00:20:34,933 --> 00:20:37,302 Eta gauza asko gertatu dira. 222 00:20:37,469 --> 00:20:40,120 Harremana galdu genuen… 223 00:20:40,200 --> 00:20:44,720 …garai hartan ezin baikenien idatzi… 224 00:20:44,810 --> 00:20:50,360 …eta haiek ere ez zekiten gu non geunden ere… 225 00:20:50,415 --> 00:20:52,818 Beraz, 19… 226 00:20:55,153 --> 00:20:56,720 …72an… 227 00:20:56,989 --> 00:20:59,320 …telegrama bat jaso genuen… 228 00:20:59,458 --> 00:21:03,840 …nire ahizpa Sophiek bidalia. 229 00:21:03,895 --> 00:21:08,000 Garai hartan, bera San Franciscon bizi zen. 230 00:21:08,100 --> 00:21:17,200 Telegrama bat jasoa zuen ahizpa gazteenak Pekindik bidalia. 231 00:21:17,209 --> 00:21:20,200 Aita oso gaixorik omen zegoen… 232 00:21:20,579 --> 00:21:26,752 …eta nesketako batzuk bera ikustera hara joatea nahi zuen. 233 00:21:28,520 --> 00:21:30,600 Hegazkinean joaten naizenean… 234 00:21:30,656 --> 00:21:33,120 …berehala hartzen dut lo… 235 00:21:33,292 --> 00:21:37,029 …baina bidaia hartan oso kezkatuta nengoen… 236 00:21:37,129 --> 00:21:40,832 …30 urte neramatzalako hara joan gabe. 237 00:21:40,999 --> 00:21:43,902 Lo egiten saiatu nintzen… 238 00:21:43,969 --> 00:21:45,137 …baina ezin nuen. 239 00:21:45,237 --> 00:21:49,341 Gero eta nekatuago nengoen. 240 00:21:51,443 --> 00:21:56,581 Pilotuak iragarri zigun… 241 00:21:56,648 --> 00:22:00,419 …Txinara iristen ari ginela… 242 00:22:00,886 --> 00:22:03,822 …eta leihotik begiratu genezakeela. 243 00:22:03,922 --> 00:22:07,680 Paisaiari begira egon nintzen… 244 00:22:07,680 --> 00:22:11,040 …eta bihotza hunkitu zitzaidan. 245 00:22:11,463 --> 00:22:12,998 Negarrez hasi nintzen… 246 00:22:13,165 --> 00:22:14,766 …ez dakit zergatik. 247 00:22:14,866 --> 00:22:19,371 Aireportura iritsi ginen azkenean… 248 00:22:20,639 --> 00:22:23,675 …guardia gorriak nonahi ikusi nituen… 249 00:22:23,709 --> 00:22:30,449 …zapi gorria lepoan… 250 00:22:30,515 --> 00:22:35,821 …Maoren Liburu Gorria esku batean… 251 00:22:35,854 --> 00:22:40,392 …eta larruzko zigor bat beste eskuan… 252 00:22:40,392 --> 00:22:42,461 …jendea zigortzeko. 253 00:22:42,461 --> 00:22:43,995 Hau sinesten zuten: 254 00:22:43,995 --> 00:22:45,997 "Iraultza zuzena da"… 255 00:22:46,031 --> 00:22:49,935 …"errebelioa ez da krimena". 256 00:22:50,001 --> 00:22:54,139 Bat-batean, biltzen ikusi nituen guardia gorriak… 257 00:22:54,139 --> 00:22:55,974 …eta oihuka entzun nien: 258 00:22:56,742 --> 00:23:00,779 "Luzaroan bizi bedi Mao lehendakaria!" 259 00:23:01,380 --> 00:23:03,815 Harri eta zur geratu nintzen. 260 00:23:03,882 --> 00:23:06,585 Gauzak nola bideratu ziren horrela? 261 00:23:06,585 --> 00:23:10,255 Eta Hitlerren garaiaz gogoratu nintzen. 262 00:23:10,255 --> 00:23:12,057 "Heil Hitler!" 263 00:23:12,090 --> 00:23:14,426 Ez zegoen batere alderik. 264 00:23:14,493 --> 00:23:18,463 Zeharo nahasita nengoen. 265 00:23:18,563 --> 00:23:21,633 Aireportutik irtetean… 266 00:23:21,666 --> 00:23:24,736 …oihuka segitzen zuten… 267 00:23:24,736 --> 00:23:27,440 "Luzaroan bizi bedi Mao lehendakaria!" 268 00:23:27,440 --> 00:23:31,440 Denek liburuxka gorriak zeuzkaten. 269 00:23:31,476 --> 00:23:37,182 Liburu Gorria haien Biblia zen. 270 00:23:38,950 --> 00:23:43,989 Harreragunera iritsi nintzen orduan. 271 00:23:43,989 --> 00:23:46,691 Nire familia zain neukan kanpoan. 272 00:23:46,691 --> 00:23:50,829 Ahizpak eta ilobak… 273 00:23:50,829 --> 00:23:53,598 …denak ongi etorria egin zidaten. 274 00:23:53,765 --> 00:23:55,934 Ez ninduten ezagutu… 275 00:23:55,934 --> 00:23:57,936 …kanpoan hainbeste denbora neramanez… 276 00:23:57,936 --> 00:24:00,105 …batzuk jaio gabe zeuden artean. 277 00:24:00,105 --> 00:24:02,407 Haientzat ezezaguna nintzen. 278 00:24:02,574 --> 00:24:06,111 Ahizpak zazpigarren izebatzat aukeztu ninduen… 279 00:24:06,144 --> 00:24:09,000 …ni zazpigarren alaba bainintzen. 280 00:24:09,114 --> 00:24:12,751 Orduan ezezagun bat ikusi nuen… 281 00:24:12,784 --> 00:24:18,023 …txano gorri bat jantzita… 282 00:24:18,190 --> 00:24:21,360 …eta txanoan Maoren erretratua. 283 00:24:21,493 --> 00:24:26,131 Nor zen galdetu nion… 284 00:24:26,465 --> 00:24:30,101 …eta hark erantzun: "Zure bitartekaria nauzu… 285 00:24:30,268 --> 00:24:34,539 …gobernuak bidali nau". 286 00:24:34,573 --> 00:24:37,809 Galdetu nion ea etxera joan nintekeen… 287 00:24:37,809 --> 00:24:42,247 …aita eta ama ikustera. 288 00:24:42,414 --> 00:24:45,417 Gurasoak ikusteko gogo handia nuen. 289 00:24:45,584 --> 00:24:47,480 Bitartekariak ezetz esan zidan: 290 00:24:47,480 --> 00:24:49,480 "Ezin zara zure etxera joan… 291 00:24:49,588 --> 00:24:51,490 …gela bat prestatu dizugu… 292 00:24:51,656 --> 00:24:59,498 …atzerriko txinatarrentzako egoitza batean". 293 00:24:59,564 --> 00:25:04,002 "Han atseden hartuko duzu". 294 00:25:04,169 --> 00:25:07,672 "Zure berri eman behar diegu zure gurasoei". 295 00:25:07,672 --> 00:25:10,408 "Gero haiengana joan ahal izango zara". 296 00:25:10,609 --> 00:25:15,514 Gau bat pasatu nuen han. 297 00:25:15,680 --> 00:25:17,716 Biharamunean… 298 00:25:17,883 --> 00:25:22,487 …bitartekaria kanpoan neukan. 299 00:25:22,854 --> 00:25:25,223 Honela esan zidan: 300 00:25:25,223 --> 00:25:29,094 "Orain joan zaitezke gurasoak ikustera". 301 00:25:29,628 --> 00:25:32,697 Aita kalezulo estu batean bizi zen. 302 00:25:32,697 --> 00:25:35,166 Autoak ezin ziren pasa. 303 00:25:35,367 --> 00:25:38,136 Kalea lokaztuta zegoen. 304 00:25:38,303 --> 00:25:42,140 Aita txabolatxo batean bizi zen. 305 00:25:42,307 --> 00:25:46,111 Ez zeukan leihorik. 306 00:25:46,411 --> 00:25:50,582 Zoruan lokatza eta zikinkeria zegoen. 307 00:25:50,615 --> 00:25:53,718 Paretetatik ura sartzen zen. 308 00:25:53,718 --> 00:25:57,355 Egunkari zaharrekin xurgatzen zuten hezetasuna. 309 00:25:57,355 --> 00:26:00,840 Aitak banbuzko ohatze batean lo egiten zuen. 310 00:26:01,359 --> 00:26:03,128 Hura ikaragarria zen. 311 00:26:03,128 --> 00:26:05,830 Ikaragarria benetan. 312 00:26:06,731 --> 00:26:10,368 Ez nuen aita ezagutu. 313 00:26:11,636 --> 00:26:15,807 45 kilo baino gutxiago pisatzen zuen. 314 00:26:17,075 --> 00:26:20,345 Hezurretan zegoen. 315 00:26:21,313 --> 00:26:24,716 Argal-argal zegoen, ezin esanezko moduan… 316 00:26:24,716 --> 00:26:27,719 …baina aldarte onean zegoen. 317 00:26:27,719 --> 00:26:30,956 Non eser nintekeen galdetu nion. 318 00:26:31,122 --> 00:26:33,758 Ez zuen ondo entzuten. 319 00:26:33,758 --> 00:26:36,494 Beraren ondoan esertzeko esan zidan. 320 00:26:36,595 --> 00:26:38,530 "Zazpigarrena" deitu zidan. 321 00:26:38,697 --> 00:26:41,099 Zazpigarren alaba naiz eta. 322 00:26:41,099 --> 00:26:44,903 Aitak esan zidan: "Gauza asko kontatu behar dizkizut… 323 00:26:44,903 --> 00:26:49,741 …urte hauetan gertatu den guztia". 324 00:26:49,841 --> 00:26:52,143 Beraz, galdetu nion: 325 00:26:52,944 --> 00:26:55,313 "Non dago ama?" 326 00:26:55,480 --> 00:26:58,416 Ama hilda zegoela esan zidan. 327 00:26:58,617 --> 00:27:01,319 "Noiz gertatu zen hori?" 328 00:27:01,319 --> 00:27:03,188 "Orain dela 4 urte". 329 00:27:03,221 --> 00:27:07,459 Ama zaharra zen eta ez zuen jatekorik. 330 00:27:07,459 --> 00:27:12,230 Oso ahul eta gaixorik zegoen. 331 00:27:14,165 --> 00:27:17,000 Kultura Iraultzaren garaian… 332 00:27:17,000 --> 00:27:21,440 …kale gorrian utzi zuten gure familia. 333 00:27:21,473 --> 00:27:25,710 Familia osoa gure etxetik bota zuten. 334 00:27:25,710 --> 00:27:29,581 Gero, aitak kontatu zidanez… 335 00:27:30,448 --> 00:27:34,452 …bi urtez ibili omen ziren kalean eskean. 336 00:27:35,220 --> 00:27:38,560 Hirugarren ahizpari zer gertatu zitzaion galdetu nuen… 337 00:27:38,560 --> 00:27:40,640 …eta ea non zegoen. 338 00:27:40,659 --> 00:27:43,662 Aitak esan zidan ahizpak bere burua hil zuela. 339 00:27:44,262 --> 00:27:45,930 Suizidatu egin zen. 340 00:27:45,997 --> 00:27:47,632 Zergatik galdetu nion… 341 00:27:47,632 --> 00:27:50,101 …ahizpak senarra eta bi ume zeuzkanez… 342 00:27:50,101 --> 00:27:52,070 …nola izan zen hori egiteko gauza? 343 00:27:52,103 --> 00:27:54,372 Aitak kontatu zidan orduan… 344 00:27:54,439 --> 00:27:57,742 …nire ahizparen alabak… 345 00:27:57,742 --> 00:28:03,848 …gobernuan salatu zuela bere ama… 346 00:28:03,848 --> 00:28:07,560 …dekadentziaz akusatuta… 347 00:28:07,560 --> 00:28:10,480 …opera kantatzea gustatzen zitzaiolako. 348 00:28:10,689 --> 00:28:12,424 Debekatuta zegoen… 349 00:28:12,590 --> 00:28:16,261 …aro burges zaharreko edozer gauza. 350 00:28:16,294 --> 00:28:24,035 Horregatik zigortu zuten… 351 00:28:24,135 --> 00:28:26,037 …torturatu egin zuten. 352 00:28:26,037 --> 00:28:28,360 Umiliatu egin zuten. 353 00:28:28,360 --> 00:28:32,920 Adituak ziren… 354 00:28:33,078 --> 00:28:37,015 …edonor zanpatzen eta hura jendaurrean umiliatzen. 355 00:28:37,015 --> 00:28:39,517 Oso onak ziren horretan. 356 00:28:40,051 --> 00:28:43,120 Ahizpak ezin izan zuen hura gehiago jasan… 357 00:28:43,120 --> 00:28:45,520 …ezin izan zuen iraun… 358 00:28:45,557 --> 00:28:49,861 …ez omen zeukan aurrera egiteko arrazoirik… 359 00:28:49,861 --> 00:28:53,298 …eta lotarako pastillak hartu zituen. 360 00:28:54,032 --> 00:28:57,535 Gero anaia zaharrenaz galdetu nion aitari… 361 00:28:57,535 --> 00:29:00,905 …ea non zegoen hura, ez bainuen han ikusi. 362 00:29:00,972 --> 00:29:06,511 Aitak esan zidan anaia lan-eremu batean egon zela. 363 00:29:06,978 --> 00:29:09,047 Zergatik sartu zuten han? 364 00:29:09,047 --> 00:29:11,649 Intelektual bat zen… 365 00:29:11,649 --> 00:29:15,019 …Qinghua-ko unibertsitatean atera zuen titulua. 366 00:29:15,420 --> 00:29:21,559 Zerbait esan omen zuen politikoki desegokia omen zena. 367 00:29:21,559 --> 00:29:25,263 Iraultzaren kontrako txano bat janztera behartu zuten. 368 00:29:25,263 --> 00:29:27,265 Giltzapetu egin zuten. 369 00:29:27,265 --> 00:29:30,235 Eta jipoitu egin zuten… 370 00:29:30,235 --> 00:29:31,669 …egunero-egunero. 371 00:29:31,669 --> 00:29:34,472 Simaurra zamatzera behartzen zuten… 372 00:29:34,472 --> 00:29:37,709 …baserriak ongarritzeko. 373 00:29:38,643 --> 00:29:41,613 Hark ere ezin izan zuen hura gehiago jasan… 374 00:29:41,613 --> 00:29:45,950 …eta lan-eremuan hil zen. 375 00:29:46,618 --> 00:29:53,258 Hori da nire familiaren tragedia. 376 00:29:54,225 --> 00:30:00,832 Nire bisa 4 astekoa besterik ez zen. 377 00:30:01,132 --> 00:30:06,905 Beste ahaide batzuk bisitatzen aritu nintzen… 378 00:30:06,905 --> 00:30:13,144 …eta bueltatu nintzenean joan behar nuela esan nion aitari… 379 00:30:13,144 --> 00:30:17,015 …nire bisaren epea amaitzear zegoenez. 380 00:30:17,015 --> 00:30:21,252 Aitak bere ondoan egoteko eskatu zidan… 381 00:30:21,252 --> 00:30:23,588 …egun batzuk gehiago. 382 00:30:23,755 --> 00:30:26,791 Nik nahi nuen… 383 00:30:26,791 --> 00:30:30,128 Luzapen bat lortzen saiatu nintzen… 384 00:30:30,128 --> 00:30:32,797 …gobernuaren bulegoetan. 385 00:30:34,132 --> 00:30:39,637 Atzerriko Txinatarren Elkarteari ere eskatu nion. 386 00:30:39,637 --> 00:30:42,540 Ezetz esan zidaten denek. 387 00:30:42,540 --> 00:30:45,510 Alde egin behar nuen, ez neukan beste aukerarik. 388 00:30:45,510 --> 00:30:49,814 Berehala itzuliko nintzela esan nion aitari. 389 00:30:49,814 --> 00:30:54,385 Aitak esan zidan ezin genuela ezer egin. 390 00:30:55,019 --> 00:30:59,791 "Hau da elkar ikusiko dugun azken aldia". 391 00:30:59,791 --> 00:31:04,729 Aitak esan zidan: "Ez dakit zer gehiago esan… 392 00:31:04,729 --> 00:31:09,901 …kontatu behar nizuna kontatu dizut… 393 00:31:09,901 --> 00:31:15,306 …hau azken agurra da, beraz". 394 00:31:16,641 --> 00:31:19,510 Une hartan bertan… 395 00:31:19,677 --> 00:31:23,948 …arnasa hartzeari utzi zion. 396 00:31:23,948 --> 00:31:27,552 Aita salbatzen saiatu ginen… 397 00:31:27,819 --> 00:31:31,022 …ospitalera eraman nahi genuen. 398 00:31:31,022 --> 00:31:34,492 Nire bi ilobek aita bildu zuten… 399 00:31:34,492 --> 00:31:37,862 …banbuzko bere ohatzean hura ospitalera eramateko. 400 00:31:37,862 --> 00:31:41,266 Ez zegoen garraiorik. 401 00:31:41,266 --> 00:31:44,369 Oinez joan behar izan genuen ospitalera. 402 00:31:44,535 --> 00:31:46,304 Urruti zegoen. 403 00:31:46,304 --> 00:31:49,107 Eta bero handia zegoen. 404 00:31:49,107 --> 00:31:52,076 Eguzkiak bete-betean jotzen gintuen. 405 00:31:52,076 --> 00:31:58,516 Nik aterkiarekin itzala ematen nion aitari. 406 00:31:58,650 --> 00:32:01,119 Horrela joan ginen ospitalera. 407 00:32:01,119 --> 00:32:03,021 Luzaroan ibili ginen horrela… 408 00:32:03,021 --> 00:32:05,223 …20 edo 30 minutuz. 409 00:32:06,991 --> 00:32:08,426 Aita hara iritsi zenean… 410 00:32:08,426 --> 00:32:12,864 …azkenekotan zegoen. 411 00:32:13,898 --> 00:32:15,733 Medikuak galdetu zigun… 412 00:32:15,733 --> 00:32:19,771 …zergatik eraman genion hildako bat. 413 00:32:19,938 --> 00:32:24,175 Estatu Batuetako nire pasaportea atera… 414 00:32:24,943 --> 00:32:27,679 …eta erakutsi egin nion. 415 00:32:27,679 --> 00:32:29,981 Estatu Batuetakoa ote nintzen galdetu zidan… 416 00:32:30,148 --> 00:32:32,717 …eta ea zer-nolako harremana nuen berarekin. 417 00:32:32,717 --> 00:32:35,053 Nik erantzun: "Bere alaba naiz". 418 00:32:36,654 --> 00:32:39,724 Gero, halabeharrez, begiratu bat eman zion aitari. 419 00:32:39,891 --> 00:32:41,225 "Ez dago ondo". 420 00:32:41,392 --> 00:32:43,027 "Hilda dago". 421 00:32:43,027 --> 00:32:45,730 "Akabo". 422 00:32:45,997 --> 00:32:48,766 Hileta berehala prestatu genuen. 423 00:32:50,001 --> 00:32:55,373 Txinatar tradizioaren arabera… 424 00:32:55,373 --> 00:33:00,211 …aitak txukun jantzita behar zuen, txanoa buruan… 425 00:33:00,480 --> 00:33:03,160 …eta denak berria izan behar zuen. 426 00:33:03,200 --> 00:33:05,640 Baina Kultura Iraultzaren garaian… 427 00:33:05,650 --> 00:33:08,920 …ezin izan genuen aitarentzat jantzi egokirik aurkitu. 428 00:33:08,960 --> 00:33:13,680 Azkenean, guardia gorrien txano bat erosi genuen… 429 00:33:13,691 --> 00:33:17,595 …Maoren erretratua zeukana. 430 00:33:17,762 --> 00:33:20,631 Biharamunean aita erraustu genuen. 431 00:33:20,798 --> 00:33:24,302 Gorpu ilara handia zegoen han… 432 00:33:24,335 --> 00:33:27,772 …aire zabalean etzanda. 433 00:33:27,905 --> 00:33:30,742 Ez zegoen hilkutxarik. 434 00:33:30,742 --> 00:33:37,181 Zurezko oholetan etzanda zeuden. 435 00:33:37,181 --> 00:33:41,619 10 gorpu bazeuden han, gutxienez. 436 00:33:41,619 --> 00:33:48,192 Errauste labe handi bat zegoen. 437 00:33:48,192 --> 00:33:54,232 Labean sartu zituzten gorpu guztiak batera. 438 00:33:54,232 --> 00:33:57,502 Horren ondoren, akabo. 439 00:33:57,502 --> 00:34:00,538 Gorpu guztiak erraustu ondoren… 440 00:34:00,705 --> 00:34:03,408 …aitaren errautsak nahi ote genituen galdetu ziguten. 441 00:34:03,408 --> 00:34:06,411 "Txantxetan ari zarete?" 442 00:34:06,577 --> 00:34:10,515 "Labean gorpu asko zeuden". 443 00:34:10,681 --> 00:34:13,418 "Errautsak norenak dira?" 444 00:34:14,519 --> 00:34:16,788 "Ez du zentzurik… 445 00:34:16,788 --> 00:34:20,191 …beste norbaiten errautsak eramatea". 446 00:34:20,191 --> 00:34:24,862 Ez genituen eraman… 447 00:34:25,363 --> 00:34:28,933 …eta joan egin ginen. 448 00:34:29,267 --> 00:34:31,536 Kultura Iraultzaren garaian… 449 00:34:31,836 --> 00:34:35,406 …sukaldari ospetsu batzuek ere… 450 00:34:36,808 --> 00:34:38,810 …lanbidez aldatu zuten. 451 00:34:38,810 --> 00:34:44,120 Ez zuten beste aukerarik izan, gobernuak behartu egin baitzituen. 452 00:34:44,615 --> 00:34:47,618 Eta, gainera, ez zuten eskaririk. 453 00:34:47,785 --> 00:34:52,240 Ezin zuten lan onik aurkitu ezein jatetxetan. 454 00:34:52,957 --> 00:34:56,828 Txinan jantokia esaten dioten lekuetan… 455 00:34:57,128 --> 00:34:59,200 …ez dago menurik, ez dago ezer. 456 00:34:59,330 --> 00:35:02,100 Lau plater eta zopa bat besterik ez. 457 00:35:02,200 --> 00:35:04,135 Ez duzu aukerarik. 458 00:35:04,168 --> 00:35:06,037 Prezioa finkoa da. 459 00:35:06,104 --> 00:35:08,873 Mundu guztiak gauza bera jaten du. 460 00:35:08,973 --> 00:35:14,212 Ezin duzu eskatu. Ezin duzu esan: "Bankete bat nahi dut". 461 00:35:14,445 --> 00:35:16,948 Inork ezin du banketerik prestatu. 462 00:35:17,115 --> 00:35:18,449 Inork ez daki hori egiten. 463 00:36:56,581 --> 00:37:01,953 Maok txinatar sukaldaritzari egin ziona krimen hutsa izan zen. 464 00:37:02,086 --> 00:37:06,857 Ondare handi hura hartu, eta suntsitu egin zuen. 465 00:37:06,891 --> 00:37:10,695 Eta Txinako sukaldari handiek edo alde egin zuten… 466 00:37:10,761 --> 00:37:13,231 …edo berriz heztera behartu zituzten. 467 00:37:13,231 --> 00:37:19,303 Hutsune izugarri hartan ez zen txinatar sukaldari onik prestatu. 468 00:37:19,437 --> 00:37:22,573 Eta zer jaten zuten Kultura Iraultza bitartean… 469 00:37:22,607 --> 00:37:24,960 …eltze handi bat, gehienbat. 470 00:37:25,109 --> 00:37:28,546 Bizirik irauteko gisatu moduko bat zen hura. 471 00:37:28,579 --> 00:37:32,583 Eta txinatar sukaldaritzak, milaka urtez ezagutu izan den tankeran… 472 00:37:32,583 --> 00:37:36,487 …tradizio handi hark, bat-bateko etena izan zuen. 473 00:37:38,120 --> 00:37:41,400 iraultzaren ondoren 474 00:37:41,459 --> 00:37:43,327 1983an… 475 00:37:43,494 --> 00:37:48,466 …Ceciliak gonbidatu gintuen gure lagun Marion Cunningham eta ni… 476 00:37:48,499 --> 00:37:52,360 …Txinara, sukaldaritza-bira batera. 477 00:37:52,536 --> 00:37:57,141 Gauaren erdian iritsi ginen Pekinera… 478 00:37:57,174 --> 00:38:00,278 …eta aireportuko argiak piztu behar izan zituzten… 479 00:38:00,344 --> 00:38:03,147 …gure hegazkina lurreratu ahal izan zedin. 480 00:38:03,180 --> 00:38:07,652 Gau hartan aireportu hartara iritsi zen hegazkin bakarra gurea zen. 481 00:38:15,160 --> 00:38:15,200 Pekingo ahate-jatetxe hartara joan ginen… 482 00:38:15,226 --> 00:38:17,880 …Ceciliari zirrara handia egiten baitzion hara joateak… 483 00:38:17,920 --> 00:38:21,800 …eta konturatu ginen ez zela berak oroitzen zuen jatetxe bera. 484 00:38:21,832 --> 00:38:27,320 Langileak ez ziren adeitsuak, eta ahatea koipetsua zegoen. 485 00:38:27,872 --> 00:38:31,409 Otordurik harrigarriena… 486 00:38:31,475 --> 00:38:35,946 …Udako Jauregian zerbitzatu ziguten… 487 00:38:35,980 --> 00:38:39,400 …baina gu ginen hango bezero bakarrak. 488 00:38:39,483 --> 00:38:43,154 Ezin dut esan janaria bikaina zenik… 489 00:38:43,187 --> 00:38:46,640 …baina lekua bikaina zen. 490 00:38:46,724 --> 00:38:50,320 Eta Ceciliak desilusio handia hartu zuen berriz ere. 491 00:38:50,361 --> 00:38:54,160 Zerbitzariak ez zeuden erne… 492 00:38:54,231 --> 00:38:59,737 …eta janaria beste nonbaitetik ekarria zela uste dut. 493 00:39:00,071 --> 00:39:06,010 Gero Taiwanera joan ginenean Ceciliak esplikatu zigun… 494 00:39:06,077 --> 00:39:09,640 …sukaldari gehienek Txinatik joan behar izan zutela… 495 00:39:09,714 --> 00:39:12,840 …eta garai hartan Taiwanen ari zirela sukaldari. 496 00:39:12,917 --> 00:39:16,821 Eta bankete bikainak izan genituen… 497 00:39:16,854 --> 00:39:22,593 …bankete harrigarriak Taiwanen. 498 00:39:22,626 --> 00:39:26,130 Han asko ikasi nuen Txinako sukaldaritzaz. 499 00:39:26,230 --> 00:39:29,166 tradizio hautsia 500 00:39:29,300 --> 00:39:32,103 Belaunaldi berri bat dago… 501 00:39:32,269 --> 00:39:35,072 …txinatar-estatubatuar sukaldari gazteena… 502 00:39:35,139 --> 00:39:37,942 …oso sukaldaritza interesgarria egiten duena. 503 00:39:37,975 --> 00:39:40,720 Baina ez dute inoiz dastatu… 504 00:39:40,945 --> 00:39:44,515 …txinatar sukaldaritza klasiko handia. 505 00:39:44,548 --> 00:39:50,480 Eta ezagutu ere egiten ez duten zerbait baztertzen ari dira. 506 00:39:50,588 --> 00:39:52,189 Alegia… 507 00:39:53,357 --> 00:39:57,120 …erditik hasten ari dira… 508 00:39:57,228 --> 00:40:01,132 …eredu batetik abiatu ordez… 509 00:40:01,132 --> 00:40:04,268 …klasiko guztiak ikasi ondoren. 510 00:40:04,435 --> 00:40:07,772 Klasiko guztiak ezagutu ondoren, baztertu egin ditzakezu… 511 00:40:07,872 --> 00:40:11,960 …baina ezagutu egin behar dituzu haiek abandonatu aurretik. 512 00:40:12,143 --> 00:40:14,545 Tinko sustraituta eduki behar dituzu… 513 00:40:14,578 --> 00:40:19,000 …zure psikean eta zure sukaldaritzan… 514 00:40:19,083 --> 00:40:22,560 …hori ez duzula gehiago egin nahi esan baino lehen. 515 00:40:22,620 --> 00:40:28,692 Nire ustez, badago txinatar sukaldari gazteen belaunaldi bat… 516 00:40:28,759 --> 00:40:30,227 …gauza interesgarriak egiten dituena… 517 00:40:30,361 --> 00:40:32,663 …baina gauza interesgarriagoak egingo lituzkeena… 518 00:40:32,663 --> 00:40:35,199 …eta askoz sukaldari hobeak lirateke… 519 00:40:35,199 --> 00:40:40,571 …Ceciliak egiten duen sukaldaritza mota ezagutuko balute. 520 00:40:40,638 --> 00:40:44,475 Txinatar sukaldaritza prestakuntza-lana da gehienbat. 521 00:40:44,508 --> 00:40:45,760 Denbora asko behar du. 522 00:40:45,800 --> 00:40:49,760 Begiraiezu hiru jaki sinple horiei. 523 00:40:50,281 --> 00:40:51,982 -Eta… -Oso polita. 524 00:40:52,950 --> 00:40:58,200 Plater horretarako, ordubete behar da, mozten bakarrik. 525 00:40:58,522 --> 00:41:01,840 -Fin-fina… -Harrigarria da. 526 00:41:02,226 --> 00:41:04,995 -Ikusi duzu zer puska txikiak? -Bai. 527 00:41:05,129 --> 00:41:09,567 Oso puska handia da, berez. 528 00:41:10,801 --> 00:41:14,120 Baina ez baduzu hain fin mozten, ez du zapore ona izango. 529 00:41:14,171 --> 00:41:16,560 Jendeak ez du hori ulertzen. 530 00:41:16,640 --> 00:41:22,760 Alabak batzuetan galdetzen dit ea hain fin moztu behar dudan. 531 00:41:22,847 --> 00:41:25,840 Nik esaten diot ez dela nahitaezkoa. Badaukat nahikoa. 532 00:41:25,883 --> 00:41:30,520 "Ez duzu hain fin moztu behar, baina ez da hain goxoa izango". 533 00:41:30,855 --> 00:41:35,359 Gibela beste era batera ebaki daiteke, baina ez du zapore bera. 534 00:41:35,693 --> 00:41:37,361 Beste era batera egokitzen da… 535 00:41:37,528 --> 00:41:41,465 -…eta uste dut hori… -Baina, gaur egun, umeek… 536 00:41:41,499 --> 00:41:44,268 …ez dute astirik galdu nahi horretan. 537 00:41:44,268 --> 00:41:45,970 Nahiago dute beste zerbait egin. 538 00:41:46,036 --> 00:41:49,507 Ez dutelako hori ikasi. 539 00:41:49,840 --> 00:41:55,179 Eta uste dut denok dugula halako nahi bat… 540 00:41:55,212 --> 00:42:01,051 …lorategiekin eta izadiarekin harremanetan egoteko… 541 00:42:01,185 --> 00:42:05,389 …eta asko gustatzen zaigu mahai onaren kultura. 542 00:42:05,422 --> 00:42:06,624 Otorduak prestatzea gustatzen zaigu… 543 00:42:06,690 --> 00:42:09,860 …baina ez digute hori egiteko aukerarik eman. 544 00:42:09,894 --> 00:42:12,160 Zopa on bat edukitzea gustatzen zait. 545 00:42:12,530 --> 00:42:16,267 Beraz, zopa prestatzen dut. 546 00:42:16,400 --> 00:42:19,970 Neure oilo-salda egiten dut… 547 00:42:20,070 --> 00:42:23,807 …eta neure haragi-salda edukitzen dut. 548 00:42:24,174 --> 00:42:26,720 Hori betiko da. 549 00:42:26,744 --> 00:42:29,513 Janaria poliki-poliki prestatu. 550 00:42:29,547 --> 00:42:30,748 -Baina… -Usain ona du. 551 00:42:30,814 --> 00:42:33,350 -Usaina ere gustatzen zait. -Niri ere bai. 552 00:42:33,417 --> 00:42:36,220 Bai, etxean… Etxean bezala usaintzen du. 553 00:42:36,253 --> 00:42:44,200 Sartu, usaindu eta esaten duzu: "Ene, hau bai etxe goxoa!" 554 00:42:44,428 --> 00:42:47,264 Ceciliak badu gauza zoragarri bat: bankete bat ematen duenean… 555 00:42:47,264 --> 00:42:50,301 …badaki beti zein diren zure jaki gustukoenak. 556 00:42:50,301 --> 00:42:52,570 Beraz, han agertzen zinen… 557 00:42:53,871 --> 00:42:56,440 …eta konturatzen zinen arreta handia jarria zuela… 558 00:42:56,574 --> 00:42:57,975 …jaten ari zinenean. 559 00:42:58,008 --> 00:43:00,878 The Mandarinen jaten ari zinela uste zenuen… 560 00:43:00,878 --> 00:43:04,960 …eta berak arreta jarria zeukan ea zuri zer gustatzen zitzaizun. 561 00:43:04,960 --> 00:43:10,920 Izugarri botatzen dut faltan haren jatetxea. 562 00:43:11,188 --> 00:43:15,200 Oso janari goxoa zen… 563 00:43:15,259 --> 00:43:18,195 …sentiarazten zizun… 564 00:43:18,295 --> 00:43:21,699 …San Franciscon ia ez dago horrelako sukaldaritzarik. 565 00:43:21,799 --> 00:43:23,667 Batzuetan jendearen etxetan… 566 00:43:23,667 --> 00:43:26,170 …batzuetan jatetxetan… 567 00:43:26,170 --> 00:43:31,240 …norbait asmo bereziz zerbait prestatzen ari denean… 568 00:43:31,308 --> 00:43:32,176 Baina… 569 00:43:32,977 --> 00:43:38,415 …janariaren kalitatea, aretoko giro osoa… 570 00:43:38,515 --> 00:43:44,355 …Txinako iparraldeko janari zehatz-zehatzak… 571 00:43:45,623 --> 00:43:51,920 …Ceciliak nola hartzen zaituen, jakien abegi ona… 572 00:43:52,096 --> 00:43:54,632 …hori ez da jadanik inon existitzen… 573 00:43:54,632 --> 00:43:56,767 …eta orduan pentsatu nuen… 574 00:43:56,900 --> 00:44:00,671 …jende askok hori berriz sentitu nahi lukeela. 575 00:44:00,804 --> 00:44:02,806 Eta orduan hau esan nion: 576 00:44:03,674 --> 00:44:08,320 "Festa bat egin nahi al duzu Chez Pannis-en 40. urteurrenean?" 577 00:44:11,882 --> 00:44:14,040 2011n, Chez Panissek 40 urte bete zituen. 578 00:44:14,080 --> 00:44:16,360 Alice Watersek 20tik gora ospakizun antolatu zituen… 579 00:44:16,420 --> 00:44:18,155 …urteurren hura ospatzeko. 580 00:44:18,155 --> 00:44:20,640 Cecilia Chiangek afari bat prestatu zuen bere etxean… 581 00:44:20,691 --> 00:44:23,894 …Aliceren lagun eta zale talde txiki batentzat. 582 00:44:25,295 --> 00:44:28,399 2. ZATIA 583 00:44:29,667 --> 00:44:33,637 BANKETEA 584 00:44:50,320 --> 00:44:54,191 mozketa 585 00:49:04,574 --> 00:49:08,445 prestakuntza 586 00:57:01,684 --> 00:57:05,588 azken ordukoa 587 00:57:27,444 --> 00:57:30,613 Azken orduan bulegotik deitu digute… 588 00:57:30,713 --> 00:57:34,360 …Rogerrekin, sei errazio gehiago erantsi behar baitira. 589 00:57:34,651 --> 00:57:35,552 Ondo da. 590 00:57:36,319 --> 00:57:38,288 Gonbidatuak 18:30etan etorriko dira. 591 00:57:38,388 --> 00:57:41,591 Ez duzu oilaskoa labean sartu, Eskalearen Oilaskoa. 592 00:57:48,665 --> 00:57:51,034 Non dago nire txerri-giltzurruna? 593 00:57:51,134 --> 00:57:52,535 Hozkailuan, beharbada. 594 00:57:52,535 --> 00:57:56,280 Txerri-giltzurruna hemen dago. Orain egosi egin behar duzu. 595 00:57:56,406 --> 00:57:58,942 Ez moztu untxia, nik moztuko dut. 596 00:57:59,108 --> 00:58:01,760 Prestatu zuk txerri-giltzurruna. 597 00:58:02,645 --> 00:58:04,880 Nik untxia prestatuko dut. 598 00:58:08,017 --> 00:58:10,186 Hala ere, ez dut ulertzen. 599 00:58:10,220 --> 00:58:12,822 Beste hitzetan esanda, Alex eta Yo… 600 00:58:15,492 --> 00:58:17,327 …etortzekoak dira… 601 00:58:18,728 --> 00:58:23,266 …eta plateretan jarriko dituzte puskatxoak… 602 00:58:23,433 --> 00:58:24,667 Zerbitzatu egingo dute? 603 00:58:24,834 --> 00:58:27,170 Zerbitzatu egin behar lukete, jakia platerean jarri. 604 00:58:27,237 --> 00:58:30,740 Dena gurditxo batean jarri, eta hala antolatuko nuke nik. 605 00:58:30,773 --> 00:58:34,744 -Lehenik hori zerbitzatu nahi dugu. -Ederki, hori izango da lehena. 606 00:58:34,777 --> 00:58:36,012 Hori lehena, garbi dago. 607 00:58:46,122 --> 00:58:48,825 Lehortu egin behar duzu… 608 00:58:50,159 --> 00:58:52,295 …erre egingo da, bestela. 609 00:59:16,719 --> 00:59:20,790 Ederki, eskerrik asko. "Bonsoir". 610 00:59:20,890 --> 00:59:24,827 banketea 611 00:59:24,961 --> 00:59:28,298 Gaurko afariaz hitz egin nahi dizuet. 612 00:59:28,698 --> 00:59:32,302 Nire familiaren erara egindako bankete bat da. 613 00:59:32,368 --> 00:59:34,170 Ez da prestakuntza handikoa. 614 00:59:34,237 --> 00:59:38,708 Badu marrazo-hegala eta zopa. 615 00:59:38,741 --> 00:59:42,378 Gaurko prestatu ditudan jaki gehienak… 616 00:59:42,412 --> 00:59:47,360 …nire amaren errezetak dira. 617 00:59:47,750 --> 00:59:52,355 Beraz, oso janari sinplea da… 618 00:59:52,388 --> 00:59:56,760 …baina zapore handikoa, hala espero dut. 619 01:00:28,324 --> 01:00:33,329 Txerri-giltzurruna, tipulin eta piperbeltz aleen saltsan 620 01:00:34,263 --> 01:00:39,736 Kantondarrek ez dute askorik erabiltzen txerri-giltzurruna. 621 01:00:39,836 --> 01:00:43,106 Hasteko, garbitzen oso zaila delako… 622 01:00:43,339 --> 01:00:45,120 …eta prestatzen nekeza. 623 01:00:45,208 --> 01:00:48,960 Dena edukitzean, giltzurrun fresko-fresko bat erosi behar da. 624 01:00:49,012 --> 01:00:52,320 Gero, barruan daukan alferrikako zuriunea kendu… 625 01:00:52,382 --> 01:00:55,018 …eta fin-fin moztu. 626 01:00:55,151 --> 01:00:56,786 Zerrendatan ebaki, gero… 627 01:00:56,819 --> 01:00:58,640 …xerretan moztu… 628 01:01:00,056 --> 01:01:04,400 …eta sutan prestatzean, lore bat bezala irekitzen dira. 629 01:02:10,526 --> 01:02:12,328 Prest dago. 630 01:02:15,231 --> 01:02:18,534 bon bon oilaskoa 631 01:02:21,437 --> 01:02:24,540 "Bon Bon Oilaskoa" ezizen bat da. 632 01:02:24,574 --> 01:02:29,912 Beharbada, "bon bon"az hilko zuten oilo hura. 633 01:02:29,979 --> 01:02:32,782 "Bon bon" hitzak makila esan nahi du Txinan. 634 01:02:32,815 --> 01:02:35,818 Egurrezko makilaz hilko zuten oiloa. 635 01:02:35,852 --> 01:02:39,989 Oilasko honen benetako izena hau da: 636 01:02:41,457 --> 01:02:44,080 …eta "oso zapore bitxia" esan nahi du. 637 01:02:44,794 --> 01:02:49,440 Zapore Bitxiko Oilaskoak 5 zapore desberdin ditu. 638 01:02:49,599 --> 01:02:58,160 Gozo, garratz eta leun samarra, mina eta gazia. 639 01:02:58,360 --> 01:03:01,120 Jaten eta dastatzen ari zareten bitartean… 640 01:03:01,310 --> 01:03:04,960 …saiatu asmatzen zein den zein. 641 01:03:05,581 --> 01:03:12,400 Bukatu ondoren, zapore guztiak ahosabaian geratzen dira. 642 01:03:12,488 --> 01:03:16,826 The Mandarin jatetxearen gauza zoragarrietako bat hau da: 643 01:03:16,859 --> 01:03:20,096 Hara joatean Ceciliak hauxe egiten zizun. 644 01:03:20,096 --> 01:03:22,198 Hura ez zen jate hutsa… 645 01:03:22,231 --> 01:03:26,080 …Ceciliak testuingurua ematen zizun, eta ukitu magiko bat zen hura. 646 01:03:58,134 --> 01:04:00,870 Hau Judasen Belarri freskoa da. 647 01:04:01,838 --> 01:04:05,308 judasen belarri entsalada "goji" baiekin 648 01:04:05,408 --> 01:04:07,143 Txinatik inportatua da. 649 01:04:07,210 --> 01:04:09,545 Goji, goji. 650 01:04:11,480 --> 01:04:18,387 Bi jaki hauek oso ezagunak dira Txinan. 651 01:04:18,421 --> 01:04:22,391 Goji baiak oso onak dira begietarako… 652 01:04:23,059 --> 01:04:27,330 …eta kolesterola ere jaisten dute. 653 01:04:27,396 --> 01:04:30,032 Hori esan zidan txinatar mediku batek. 654 01:04:30,299 --> 01:04:32,101 Hau itsas-belarri freskoa da… 655 01:04:32,268 --> 01:04:35,504 …Billek berak harrapatua. 656 01:04:36,105 --> 01:04:40,142 Eta sugea era bai, eta berak xerratu du… 657 01:04:40,176 --> 01:04:44,046 …freskoa da eta xerra fin-finetan moztua dago. 658 01:04:44,113 --> 01:04:48,251 Jaki hau ez da batere ohikoa. 659 01:05:30,092 --> 01:05:34,497 itsas-belarria lekekin, su bizian erregosia 660 01:05:34,497 --> 01:05:37,533 Plater hau zertxobait aldatu dugu. 661 01:05:37,967 --> 01:05:43,539 Menuan txinatar lekak jartzen zuen… 662 01:05:43,739 --> 01:05:47,343 …eta txerriarekin prestatu ohi ditut. 663 01:05:47,510 --> 01:05:50,713 Baina gaur itsas-belarri osoa daukagunez… 664 01:05:50,746 --> 01:05:54,784 …erdiko zatia bakarrik erabili dugu. 665 01:06:40,930 --> 01:06:44,033 untxia letxuga-kimuekin 666 01:06:45,001 --> 01:06:51,340 Untxiaren urtea ospatzeko prestatu dugu untxi-jaki hau. 667 01:06:51,640 --> 01:06:55,511 Baina badago zerbait oso berezia… 668 01:06:56,412 --> 01:07:00,549 …untxia Sitxuan probintzian besterik ez da jaten. 669 01:07:00,583 --> 01:07:03,319 Bai, zu gogoratuko zara. 670 01:07:03,886 --> 01:07:09,025 Zeren eta beste probintzia guztietan… 671 01:07:09,058 --> 01:07:10,893 …jendeak ez baitu untxia jaten. 672 01:07:44,994 --> 01:07:48,330 Oilasko honen historia… 673 01:07:48,397 --> 01:07:53,436 …Txinan, garai zaharretan, behartsu asko zegoen. 674 01:07:53,469 --> 01:07:54,960 Mundu guztiak daki hori. 675 01:07:55,137 --> 01:07:58,600 Jendeak ezin zuen oilaskorik erosi. 676 01:07:58,674 --> 01:08:04,847 Beraz, oilategitik oiloa lapurtzen zioten baten bati. 677 01:08:04,914 --> 01:08:08,320 Eta ez zeukaten laberik. 678 01:08:08,451 --> 01:08:12,160 Ez zeukaten ezer oilaskoa prestatzeko… 679 01:08:12,455 --> 01:08:19,261 Beraz, oiloa hil, lokatz-buztinez biltzen zuten hegaztia… 680 01:08:19,328 --> 01:08:24,200 …su bat egiten zuten aire zabalean… 681 01:08:24,333 --> 01:08:25,634 …eta han prestatzen zuten oilaskoa. 682 01:08:26,302 --> 01:08:29,480 Hortaz, Eskalearen Oilaskoa esaten zaio honi. 683 01:08:31,340 --> 01:08:32,775 Gogor, gogor! 684 01:08:36,345 --> 01:08:37,546 Ederki. 685 01:08:38,814 --> 01:08:41,884 Eskerrik asko. 686 01:09:08,711 --> 01:09:12,581 eskalearen oilaskoa 687 01:09:57,760 --> 01:10:02,560 Gauza bat esango dizuet: gaur hemen jaten ari zareten jaki guztiak… 688 01:10:02,600 --> 01:10:06,000 …ez dut uste beste inon jango dituzuenik. 689 01:10:06,502 --> 01:10:10,272 Jatetxeetan, ez, ezta New Yorken ere. 690 01:10:22,718 --> 01:10:28,824 txerri erregosi gorria 691 01:10:31,527 --> 01:10:34,029 Hau txerri erregosi gorria da. 692 01:10:34,063 --> 01:10:37,080 Nire jaki bereizgarria da. 693 01:10:37,700 --> 01:10:39,840 Honi deitzen diote… 694 01:10:40,236 --> 01:10:44,540 Orain jakirik ezagunena hirugiharrea da. 695 01:10:44,607 --> 01:10:47,960 Frantsesek ere hau zerbitzatzen dute. 696 01:10:48,177 --> 01:10:49,878 Txinan honela deitzen diogu honi: 697 01:10:51,046 --> 01:10:54,440 Shangaiko ohiko jakia da… 698 01:10:54,516 --> 01:10:59,240 …eta Shangaikoei gozo samarra gustatzen zaie. 699 01:10:59,288 --> 01:11:02,958 Hau zen gure amaren jakirik maiteena. 700 01:11:02,992 --> 01:11:05,294 Eta gogoan dut nola txikitan… 701 01:11:06,061 --> 01:11:09,632 …honen zukua saltsa gisa erabiltzen genuen. 702 01:11:09,698 --> 01:11:14,069 Arroz txuri katilukada bat prestatzen genuen… 703 01:11:14,103 --> 01:11:15,920 …hura bukatzen genuen. 704 01:11:20,042 --> 01:11:23,746 Ceciliaren nire pasadizorik maiteena kontatuko dizuet. 705 01:11:23,879 --> 01:11:27,850 Cecilia ezagutu eta berehala gertatu zen. 706 01:11:28,117 --> 01:11:32,680 Bera, Marion eta Alice Txinara joan ziren. 707 01:11:33,088 --> 01:11:36,560 Marionek, gauza jakina denez, ez du edaten… 708 01:11:36,625 --> 01:11:38,680 …eta Alice haurdun zegoen… 709 01:11:38,827 --> 01:11:43,360 …eta Ceciliak banketez bankete eraman zituen… 710 01:11:43,465 --> 01:11:47,160 …eta 32 bat topa egingo zituzten. 711 01:11:47,236 --> 01:11:52,808 Eta Alicek esan zigun: "Ceciliak bere kopatik edaten zuen… 712 01:11:52,875 --> 01:11:56,160 …Marionen kopatik edaten zuen eta nire kopatik edaten zuen". 713 01:11:56,278 --> 01:11:58,760 Topa egin eta ez edatea zakarkeria iruditzen baitzitzaion. 714 01:11:58,814 --> 01:12:03,280 Eta zutik segitzen zuen bankete bakoitzaren ondoren. 715 01:12:03,919 --> 01:12:06,600 Cecilia Txiang geldiezina! 716 01:12:20,736 --> 01:12:26,008 hirugiharrea sesamo beltzarekin 717 01:12:35,384 --> 01:12:37,760 O, zoragarria! 718 01:12:38,854 --> 01:12:41,200 Gauza bat esan behar dugu. 719 01:12:42,358 --> 01:12:46,895 Hau hirugiharrea da eta sesamo beltza du barruan… 720 01:12:46,929 --> 01:12:49,264 …eta arroz likatsua ere bai. 721 01:14:49,318 --> 01:14:53,322 lupia "hunan" saltsa gozo-minarekin 722 01:15:03,332 --> 01:15:08,136 Gauza bat esan behar dut arrainaz. 723 01:15:08,403 --> 01:15:12,400 Txinan, arraina bukaeran ateratzen da beti… 724 01:15:12,508 --> 01:15:20,880 …zeren eta Txinan arrain honen izena "Yu, Y-U" ahoskatzen baita. 725 01:15:21,350 --> 01:15:24,553 Txinatarrok honela esaten diogu: 726 01:15:24,586 --> 01:15:30,659 Izen horrek esan nahi du zerbait utziko diozula… 727 01:15:30,726 --> 01:15:34,000 …hurrengo belaunaldiari, biharkoei. 728 01:15:34,429 --> 01:15:39,160 Zerbait utzi behar da zuen umeentzat… 729 01:15:39,401 --> 01:15:42,971 -…datorren urterako. -Gatza ez da jan behar. 730 01:15:53,749 --> 01:15:58,520 Sekulako gaua pasatu nuen The Mandarinen… 731 01:15:58,654 --> 01:16:02,858 …Ceciliaren lagun min batzuekin. 732 01:16:02,925 --> 01:16:07,360 Jatetxeko bazter bateko mahai handi batean bildu ginen… 733 01:16:07,462 --> 01:16:11,520 …eta Ceciliak plater bereziak ekarri zituen etxetik… 734 01:16:11,567 --> 01:16:13,440 …oso-oso dotoreak. 735 01:16:13,569 --> 01:16:18,040 Eta zopa ekarri zuen… 736 01:16:18,106 --> 01:16:21,040 …katilu zoragarri estalkidun batean… 737 01:16:21,109 --> 01:16:23,745 …eta zopa altxatu zuenean… 738 01:16:23,779 --> 01:16:28,240 …zopa osoa martorriz estalia zegoela ikusi genuen. 739 01:16:28,317 --> 01:16:33,160 Eta une hartantxe lurrikara bat egon zen. 740 01:16:33,388 --> 01:16:36,160 Eta gu aztoratuta geunden… 741 01:16:36,224 --> 01:16:40,128 …eta zopa batera eta bestera zihoan… 742 01:16:40,195 --> 01:16:45,560 …eta hura ikuskizunaren parte zela pentsatu nuen… 743 01:16:45,634 --> 01:16:51,707 …alegia, The Mandarinen jatearen antzerkiaren parte zela. 744 01:18:00,976 --> 01:18:03,412 ITZULPENA - AZPITITULUAK: Jon Muñoz